جنایت تحت تاثیر مخدرهای صنعتی‌

از نگاه آمار

قتل تحت تاثیر مواد مخدر صنعتی یکی از معضلات جامعه امروز است و شیوع هرچه بیشتر این نوع مخدرها از جمله شیشه و کراک، آمار این گونه جنایت‌ها را بالاتر می‌برد. در این بین رواج مخدرهای صنعتی سبب شده بسیاری از مقامات و مسوولان هشدار بدهند و بکوشند با ارائه آموزش به جوانان آنها  را از خطرات ناشی از مصرف این مواد آگاه کنند.

سردار حسین‌آبادی، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی، می‌گوید: «پلیس مبارزه با مواد مخدر طی 5ماه اول سال‌جاری 52 کیلوگرم ماده مخدر شیشه کشف کرده که این مقدار مواد در مقایسه با سال قبل 200 درصد افزایش داشت.»

به گفته این مقام ناجا میزان کشف قرص‌های روانگردان نیز طی این مدت نسبت به مدت مشابه سال گذشته 300 درصد افزایش داشته و یک میلیون و 288 هزار قرص روانگردان کشف شده است.

افزایش کشف این نوع مواد هرچند گویای تلاش موثر پلیس در مبارزه با مصرف و شیوع مخدرهای صنعتی است، از سویی دیگر می‌تواند از افزایش میزان تقاضا نیز حکایت کند که این امر زنگ خطری جدی محسوب می‌شود.

سرهنگ حسن یاردوستی درباره این معضل می‌گوید: «متاسفانه رویکرد مصرف‌کنندگان در سال‌های اخیر به سمت مصرف مواد مخدر صنعتی بویژه روانگردان‌ها بوده که این امر موجب نگرانی مسوولان و دست‌اندرکاران مبارزه با مواد مخدر شده است. این نوع مواد برای مصرف‌کننده ولع ایجاد می‌کند و اثرات سوء بسیاری دارد.»

این مقام انتظامی خاطرنشان می‌کند: «استعمال آسان این گونه مواد، زمان اندک برای استعمال، نداشتن علائم ظاهری و کم‌حجم بودن آلات و ادوات مصرف از جمله دلایلی است که باعث شده معتادان به مصرف مخدرهای صنعتی روی بیاورند.»

یک پرونده

صابر مردی 32 ساله است که چندی پیش به اتهام کشتن همسرش دستگیر شد. او صاحب یک کارگاه تولید جوراب بود اما اعتیاد به شیشه بتدریج باعث شد در کارش با مشکل مواجه شود و تا آستانه ورشکستگی پیش برود. از سویی توهم‌های ناشی از مصرف مواد او را به همسرش بدبین کرد به طوری که بعد از دو سال زندگی مشترک زنش را طلاق داد اما چند ماه بعد آن دو رجوع و دوباره زندگی مشترکشان را شروع کردند و این بار کار به جنایت کشیده شد. صابر می‌گوید: «به همسرم شک داشتم فکر می‌کردم او با مردان دیگری رابطه دارد چون شیشه مصرف می‌کردم، به خودم می گفتم بدبینی من توهم است، به همین خاطر ترک کردم ولی سوءظن همچنان ادامه داشت و مرتب با همسرم درگیری داشتم تا این که یک روز بعد از دعوایی مفصل او را بشدت کتک زدم، جای جای بدنش را با سیگار سوزاندم و آنقدر با مشت و لگد به سر و صورتش کوبیدم تا از هوش رفت. ترسیدم و خواستم او را به بیمارستان برسانم اما در نزدیکی میدان هفتم‌‌تیر احساس کردم دیگر نفس نمی‌کشد به همین خاطر جسدش را کنار خیابان رها و فرار کردم.»

هر چند این مرد مدعی است ماده مخدر شیشه را ترک کرده، اما اثرات سوء این مواد هرگز از بین نرفته و چنان در اعماق وجودش ریشه دوانده بود که او را به سوی جنایت هدایت کرد. اثر مواد در او چنان باقی بود که به گفته محمدحسین شهریاری  بازپرس پرونده ‌ وی یک روز بعد از دستگیری هنوز وضعیت مساعدی برای پاسخگویی به سوالات نداشت و مشخص بود توهمات ناشی از سوء مصرف مواد مخدر هنوز بر او غلبه دارد.

اثرات مواد مخدر صنعتی‌

مصرف مواد مخدر صنعتی اثرات سوء و زیان‌بار گسترده‌ای بر روان معتادان باقی می‌گذارد. مریم رامشت  روان‌شناس و مدرس دانشگاه  در این باره می‌گوید: «در مواد مخدر سنتی مانند تریاک فرد پس از استعمال دچار نشئگی می‌شود و در نتیجه به علت کندی حرکت و کاهش تمرکز در این زمان قادر به انجام عمل مجرمانه نیست اما زمانی که مواد به فرد نرسد آستانه تحملش پایین می‌آید و ممکن است هر عملی مرتکب شود. اما شخصی که مواد مخدر صنعتی مصرف می‌کند بشدت تحت تاثیر اثرات روانی این مواد قرار می‌گیرد. مصرف این مواد باعث اختلال حواس فرد  شده و او در تطابق زمان و مکان دچار اشتباه می‌شود، به طوری که مکان دور را نزدیک تصور می‌کند و زمانی کوتاه چند ساعت به نظرش می‌آید.» رامشت می‌افزاید: «این اختلال حواس و توهم بعضی وقت‌ها به صورت خودبزرگ‌بینی در فرد بروز می‌کند و شخص معتاد خود را قدرتمند و غیرقابل کنترل تصور می‌کند و همین احساسات اغراق‌آمیز باعث می‌شود وی از نتیجه کارهایش نترسد و مرتکب اعمال بزهکارانه و جنایت شود.»

این روان‌شناس در ادامه خاطرنشان می‌کند: «این گونه مواد بعد از مصرف به دلیل شرایط فیزیکی انسان‌ها، انرژی بسیار زیادی به فرد می‌دهد و علاوه بر حالت‌هایی مانند تشخیص ندادن زمان و مکان، باعث شنیدن صداهای غیرواقعی و دیدن اشیاء و انسان‌ها به شکل غیرعادی می‌شود. در این حالت فرد ممکن است دست به هر کاری بزند و تصور کند آنقدر قدرتمند است که می‌تواند براحتی هر چیزی را تغییر دهد.»

از نگاه قانون‌

در پرونده‌های جنایی که قاتلان تحت تاثیر موادمخدر صنعتی مرتکب جنایت شده‌اند، همگی بر یک نکته تاکید دارند و آن این است که لحظه قتل، حالت طبیعی نداشته و متوجه رفتارشان نبودند؛ اما آیا این ادعا می‌تواند مفری برای رهایی از مجازات باشد؟ احمد ابراهیمی، حقوقدان می‌گوید: «در قانون، بحثی تحت عنوان مسلوب‌الاراده بودن فرد وجود دارد که می‌تواند رافع مسوولیت کیفری باشد؛ اما این موضوع درباره آنهایی که بعد از مصرف موادمخدر قتل انجام می‌دهند، صدق نمی‌کند؛ چون آنها برای انجام جرم و در واقع با نیت قبلی، این نوع مواد را استعمال می‌کنند تا شهامت و شجاعت‌شان بیشتر شود. بنابراین نمی‌توان گفت این افراد چون تحت تاثیر موادمخدر بوده‌اند، نباید مجازات شوند. نگاهی به پرونده‌های جنایی نیز این موضوع را آشکار می‌کند که چنین ادعاهایی باعث سلب مجازات نمی‌شود.»

وی می‌افزاید: «بحث دیگری که در این باره وجود دارد، بیماری روانی است. برخی معتقد هستند مصرف‌کنندگان موادمخدر صنعتی پس از مدتی به اختلالات روانی مبتلا می‌شوند، حال آن که این اختلالات هم سلب مجازات نمی‌کند؛ چراکه قانونگذار در این خصوص در ماده 51 قانون مجازات اسلامی تصریح کرده است، جنون در حال ارتکاب جرم رافع مسوولیت کیفری است که البته تشخیص جنون به پزشکی قانونی واگذار شده است، حال آن که چنین مجرمانی مبتلابه جنون نیستند و آگاهانه و عالمانه موادمخدر مصرف می‌کنند و پس از قتل نیز باید مجازات شوند.»

با توجه به عواقب خطرناک و گاه جنایت‌آفرین موادمخدر صنعتی به نظر می‌رسد مسوولان فرهنگی جامعه و رسانه‌ها، این وظیفه را برعهده دارند که با اطلاع‌رسانی و آموزش‌های علمی و موثر، مانع گسترش این معضل شوند.

 علیرضا رحیمی نژاد