ضرورت هدفمند کردن یارانه‌ها

ضرورت هدفمند کردن یارانه‌ها بارها مورد تاکید کارشناسان اقتصادی قرار گرفته است. آنان می‌دانند پرداخت یارانه حتی برای دولت ثروتمندی چون دولت جمهوری اسلامی ایران نیز برای همیشه امکان‌پذیر نیست. یارانه تنها برای دوره‌ای کوتاه‌مدت قابل پرداخت است. دولت‌ها خود چیزی برای دادن به مردم ندارند و همین که کمتر خرج بر گردن مردم بگذارند، امری قابل تقدیر است، بنابراین منابع مالی یارانه‌ها از جیب مردم پرداخت می‌شود. یعنی دولت از محل منابع نفت و گاز، مالیات‌ها یا آنچه از این دو بدتر است، یعنی افزایش نقدینگی و تورم، یارانه‌ها را تامین و پرداخت می‌کنند.

پس از انقلاب، دولت‌های متعدد یکی پس از دیگری حجم یارانه‌ها را گسترش داده‌اند و اقتصاد سیاسی جمهوری اسلامی ایران هرگز به آنها اجازه نداد که اقدامی اساسی انجام دهند، یعنی با حذف یارانه‌ها یا سمت دادن یارانه‌ها به سوی اقشار فقیر اقتصاد را اصلاح کنند، بنابراین کارشناسان اقتصادی طبعا از دولت‌های گذشته به لحاظ تداوم یارانه‌ها و پرداخت یارانه‌ها به خدمات بی‌مصرفی چون پروازهای هوایی یا بنزین و مشابه آن گله‌مند بوده‌اند؛ چرا که این یارانه‌ها عمدتا نصیب اقشار متوسط به بالای جامعه از نظر درآمدی شده است. یعنی در واقع کل بودجه به جای آن‌که مشکلات تامین اجتماعی اقشار ضعیف را حل کند، مصرف بدون کنترل اقشار ثروتمند را تامین مالی کرده است.

با توجه به آنچه گفته شد، براساس اظهارات ریاست محترم جمهوری، اگر برنامه هدفمندسازی یارانه‌ها، به قصد حذف بلندمدت آنها و ایجاد فضای رقابت، توسط این دولت به اجرا درآید، نقطه قوتی برای دولت خواهد بود؛ همان‌گونه که اجرای طرح بنزین با همه نقایص آن به هر حال نقطه مثبتی در کارنامه دولت است.

همان‌طور که رئیس‌جمهور اعلام کرده‌اند، اجرای این سیاست نیاز به شجاعت در تصمیم‌گیری دارد. همه تصمیمات صحیح اقتصادی در کوتاه‌مدت تلخ و از نظر انتخابات به زیان تصمیم‌گیرنده است. اما، البته در بلندمدت همه‌چیز عوض می‌شود؛ تصمیمات صحیح نتایج خود را نشان می‌دهد و به اعتبار دولت می‌افزاید. اگر دولت نهم چنین اقدامی را به طور صحیح به اجرا درآورد، طبعا بخشی از اشتباهات تصمیمات اقتصادی 3 سال قبل را تصحیح کرده است.

در این زمینه، تصحیحات ساده دیگری قابل اجراست. حوزه کنترل قیمت‌ها و بحث هدفمندکردن یارانه‌ها، موضوعاتی نزدیک به هم‌اند. اصلاح در حوزه کنترل قیمت‌ها نیز بسرعت قابل انجام است. آیا مثلا دولت نمی‌تواند همین امروز با آزاد کردن قیمت سیمان، از تشکیل بازار سیاه و فسادی به گستره 15 هزار میلیارد ریال جلوگیری کند؟ آیا دولت نمی‌تواند با عدم دخالت در بازار پول، فساد اعتبارات کنترلی را پایان دهد؟ آیا دولت و بانک مرکزی نمی‌توانند با باز کردن «حساب سرمایه»، بخش عمده مشکلات پیش روی سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را حل کنند و از بدنامی بسته بودن نظام ارزی کشور و اتهام پولشویی فاصله بگیرند؟ آیا دولت نمی‌تواند بر اصرار غیرلازم ثابت نگاه داشتن قیمت فولاد و سنگ‌آهن دست بردارد و اجازه دهد  معاملات بورس کالا به شکل طبیعی ادامه یابد؟...

امید می‌رود دولت به آنچه درخصوص هدفمند کردن یارانه‌‌ها و از زبان ریاست جمهوری می‌گوید، مجدانه اصرار ورزد و شجاعت آن را داشته باشد که  در این مسیر، گام بردارد.