سفر هزار‌و‌یک داستان با «سندباد»

 فصل جدید این برنامه با هدف آشنایی مخاطبان ایرانی با کشور‌های مختلف جهان و همچنین شناخت دوباره ایرانیان از کشورمان با روایت تجربه‌های جهانگردان تهیه شده است. پرداختن به موضوعات مختلف کشور‌های متفاوت در حوزه فرهنگ و سبک زندگی در فرمی جدید و متنوع شامل بخش‌های گوناگونی، چون گفتگو، مصاحبه، گزارش، مستند و مناظره از دیگر بخش‌های برنامه است. محور اصلی این برنامه گفتگو با جهانگردان و گردشگران خارجی و ایرانیانی است که به نحوی تجربه زیست یا ارتباط با خارج از ایران را داشته‌اند.

سندباد در فصلی دیگر
در فصل دوم این برنامه با توجه به تجربه‌ای که از فصل اول وجود داشته، در ابتدا سعی شده در آیتم‌ها و استودیو یکسری تغییرات بصری داشته باشد تا تفاوت فصل‌های اول و دوم برای مخاطب کاملا مشخص و محسوس شود. قاسم عوض‌بیگی، کارگردان هر دو فصل سندباد است که در گفتگو با جام‌جم در خصوص ویژگی‌های فصل دوم سندباد و این‌که چقدر در فصل جدید تفاوت ایجاد کرده، توضیح می‌دهد: در فصل اول یکسری آیتم داشتیم که آیتم‌های اختصاصی خودمان بود و از آن‌ها استقبال شده بود. در فصل دوم هم دوباره تلاش کردیم تا بتوانیم یکسری آیتم جدید که اختصاصی خود برنامه است، اضافه کنیم؛ مثل آیتم آشپزی که در بسیاری از قسمت‌ها این آیتم را داریم یا آیتم نمایشی که در برخی از قسمت‌ها با توجه به محتوایی که در آن کشور وجود دارد، از آن استفاده می‌شود. همچنین آیتم استودیو و حضور مهمان در استودیو قدری مفصل‌تر و جزئی‌تر از فصل یک است. علاوه بر کشوری که به آن پرداخته می‌شود، در مورد مهمانی که در استودیو حضور دارد، نسبت به قبل قدری بیشتر به زندگی شخصی و روابطی که داشته نزدیک می‌شویم.

وی در ادامه درباره چالش‌هایی که برای مهمانان در نظر می‌گیرد هم بیان می‌کند: آیتم‌هایی که داریم در همه برنامه‌ها یکسان نیست و بسته به محتوا، مهمان و سوژه‌هایی که داشتیم، آیتم‌ها هم تغییر می‌کند. یک لیست ۱۵، ۲۰ تایی هم از کشور‌ها داریم که با توجه به محتوایشان انتخاب و تولید می‌کنیم و در برنامه پخش می‌شود. یکی از این آیتم‌ها، آیتم همراه سوژه یا مهمان در تهران یا نقاط مختلف ایران است که با او در خیابان، بازار یا مکان‌هایی که آن مهمان تجربه کمتری در قبال آن لوکیشن‌ها داشته، می‌گردند و برنامه ضبط می‌کنند. 

سوژه‌یابی بین‌المللی
گروهی برای یافتن سوژه‌های جدید با سندباد همراه هستند. عوض‌بیگی در پاسخ به این سؤال که سوژه‌ها را چگونه انتخاب می‌کنند هم می‌گوید: یک تیم سوژه‌یاب داریم که با توجه به تجربه فصل یک تلاش می‌کند سوژه‌هایی از کشور‌های مدنظرمان پیدا کند و این تیم سوژه‌یاب با توجه به درخواست ما که از چه کشوری می‌خواهیم مهمان دعوت کنیم، با مراکز مختلف نظیر هتل‌ها و... ارتباط برقرار می‌کنند. 

وی در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر این‌که چقدر برایشان اهمیت دارد که این افراد به فارسی مسلط باشند یا با این زبان آشنایی داشته باشند هم عنوان می‌کند: اکثر مهمانانی که خارجی هستند، معمولا تا حدودی فارسی بلدند؛ ولی مهمانی هم داشتیم که اصلا فارسی بلد نبوده و به کمک مترجم کار کردیم.

البته برای ما تسلط و آشنایی آن‌ها به زبان فارسی خیلی در اولویت قرار ندارد، اما یکی از دغدغه‌ها و سختی‌های کار ما همین است. سوژه‌های انتخاب شده سطح‌بندی می‌شوند؛ یعنی سوژه مناسب‌تر که ظرفیت حضور در استودیوی اصلی را دارد، دعوت می‌شود و سوژه‌ای که قابلیت دارد در آیتم آشپزی از او استفاده کنیم، در آیتم آشپزی در خدمت‌شان هستیم. سوژه‌ای هم که در حد یک گفت‌و‌گوی کوتاه است، در آیتم پرده رنگی آنجا مقابل دوربین می‌نشیند؛ بنابراین با توجه به شرایط سوژه و محتوایی که می‌تواند در مورد آن کشور به ما انتقال دهد، آیتم‌هایی داریم که متنوع است و انتخاب می‌کنیم که در کدام بخش از او استفاده کنیم. 

مهمانانی از پنج قاره
در این برنامه گردشگرانی از کشور‌های مختلف دنیا حضور دارند که عوض‌بیگی در این باره توضیح می‌دهد: تلاش می‌کنیم مانند فصل یک، از همه کشور‌ها و قاره‌ها در برنامه صحبت شود. در فصل یک از آسیا، اروپا، آفریقا و آمریکای‌لاتین مهمان داشتیم و در این فصل هم تلاش می‌کنیم از قاره‌های مختلف و کشور‌های متنوع سوژه داشته باشیم. هدف‌مان این است کشور‌هایی که در فصل یک به آن‌ها پرداخته نشده یا کمتر پرداخته شده را در این فصل برجسته‌تر کنیم.

وی همچنین می‌افزاید: در فصل یک به بعضی از کشور‌ها مفصل پرداخته شد، اما بسیاری از موضوعات و محتوا‌ها با توجه به زمان، پرداخته نشده که الان با توجه به این‌که مهمان و سوژه‌های جدید، احتمالا کشور تکراری هم داشته باشیم، ولی نسبت به فصل یک محتوایش جدید است. البته مهمانان اصلا تکراری نیستند. بخشی از مهمانان، گردشگران خارجی و بخشی هم ایرانیانی هستند که مقیم آن کشور بودند. البته اولویت ما با اهالی آن کشور است که در آنجا به دنیا آمده باشد؛ اما گاهی اوقات با توجه به شرایط و محدودیت‌ها، بعضی از مهمانان، ایرانیانی هستند که مقیم آن کشور بودند و در آن کشور به دلایل مختلفی، چون درس خواندن یا کار کردن زندگی کردند و دوباره به ایران آمدند و در برنامه با آن‌ها در مورد کشوری که حضور داشتند، صحبت کرده و آیتم ضبط می‌کنیم. البته گروه تولید برنامه در کشور لبنان حضور داشته و آیتم‌هایی ضبط کرده است. 

تصویری از سبک زندگی مردم دنیا
این برنامه قرار است ۵۲ قسمتی و هر دو قسمت به یک کشور اختصاص داده شده باشد. البته تک قسمتی هم درباره کشور‌ها داریم. این کارگردان درباره این‌که چقدر به حوزه فرهنگ و سبک زندگی این افراد پرداخته شده است، می‌گوید: موضوع اصلی برنامه، سبک زندگی و فرهنگ هر کشور و دید درست ما ایرانی‌ها نسبت به آن کشور و دید درست اهالی آن کشور نسبت به ایران است. یعنی به نوعی تبادل فرهنگی است؛ هم ما با سبک زندگی و کشور آن‌ها آشنا می‌شویم و هم آن‌ها با فرهنگ و سبک زندگی ما آشنا می‌شوند. البته بیشتر آشنایی ما با فرهنگ آنهاست که به صورت واقعی است؛ مثلا در قسمت لبنان که خود تیم تولید در لبنان حضور داشت، واقعیت‌هایی دیدیم و قرار است در برنامه انعکاس بدهیم که شاید افراد در رسانه‌ها و جا‌های مختلف کمتر دیده و شنیده‌اند. تلاش می‌کنیم نگاه درستی نسبت به کشور‌ها در «سندباد» داشته باشیم.

از آنجا که هر کشور فرهنگ پوشش مخصوص به خود را دارد، این کارگردان در پاسخ به این سؤال که آیا مهمان‌ها با پوشش رسمی خود وارد این برنامه می‌شوند یا خیر، توضیح می‌دهد: در بعضی سوژه‌ها شرایطی وجود دارد که از نظر لباس و ظاهر بتوانند جلوی دوربین باشند و بعضی‌ها هم این طور نیستند.

البته ما اصراری نداریم که مهمان ما حتما با لباس آن شهر یا کشور وارد استودیو شود، ولی در گفتگو و آیتم‌هایی که در مورد آن کشور تولید شده، سعی می‌کنیم از لباس، زبان، فرهنگ، سینما و موسیقی حتما صحبت شود. 

چنین برنامه‌هایی با این رویکردی که دارند، قطعا سرشار از خاطرات بسیاری برای سازندگان است که عوض‌بیگی دراین‌باره می‌گوید: در همین چند قسمت که سری جدید برنامه تولید شده، مهمانانی از بوسنی داشتیم که یک خانواده بودند و سه فرزند داشتند و دو تا از بچه‌ها کم‌وبیش فارسی حرف می‌زدند و می‌توانستند متوجه شوند که ما چه می‌گوییم و یکی از آن‌ها اصلا متوجه نمی‌شد و این‌که چطور بتوانیم آن‌ها را جلوی دوربین نگه‌داریم یا بعد از این‌که کارشان جلوی دوربین تمام شد پشت صحنه بمانند تا پدر و مادرشان بتوانند کارشان را انجام بدهند، چالش خیلی بزرگی برای کل تیم تولید بود تا بتوانند این سه بچه را کنترل کنند.

آیتم پرطرفدار سلفی‌گیران
قطعا افرادی که در برنامه حضور پیدا کرده‌اند و در چالش‌های تیم برنامه‌ساز شرکت داشتند، بازخورد‌های جالبی هم نسبت به حضور در این برنامه دارند که این کارگردان دراین‌باره عنوان می‌کند: زمانی که مهمانان به برنامه می‌آیند، چه در آیتم و چه در استودیو خیلی تصوری از این که قرار است چه اتفاقی برایشان بیفتد ندارند، ولی بعد از این‌که در برنامه حضور پیدا می‌کنند و برنامه ضبط می‌شود، هنگامی که با سؤال‌ها، چالش‌ها و اتفاقات داخل ضبط مواجه می‌شوند می‌گویند خیلی نسبت به برنامه‌های دیگری که جلوی دوربین بودند متفاوت است. یا اگر هم در برنامه دیگری حضور نداشتند، تصورشان چیز دیگری بوده و فکر می‌کردند خیلی راحت جلوی دوربین می‌نشینند و حرف می‌زنند و تمام می‌شود؛ اما با توجه به طراحی‌هایی که شده و تنوعی که وجود داشته همیشه خیلی برایشان جذاب بوده که چه اتفاق جالب و بامزه‌ای می‌افتد و خروجی‌اش چه می‌شود. شاید برایتان جالب باشد بدانید بسیاری از کسانی که در فصل یک به‌عنوان مهمان حضور داشتند، اعلام کردند که خیلی دوست دارند با ما همکاری کنند. البته یک بخش سلفی‌گیران داریم که چه ایرانی‌های مقیم خارج و چه خارجی‌ها یک‌سری آیتم‌های اختصاصی با فرم و محتوایی که به آن‌ها می‌گوییم برای برنامه ضبط می‌کنند و می‌فرستند. ضمن این‌که می‌گویند قسمت‌هایی که خودشان بودند را در فضای مجازی گذاشتند و وایرال شده و بازخورد کسانی که این‌ها را دیده‌اند برایشان جالب بوده که این اتفاقات افتاده و در چنین برنامه‌ای در ایران حضور داشتند و بازخورد‌ها مثبت بوده است. چیزی که تقریبا بین تمام سوژه‌های خارجی که در برنامه فصل یک و ۲ داریم مشترک است، این است کسانی که تصوری از ایران نداشتند و اولین بارشان بوده یا افرادی که ذهنیت اشتباهی از ایران داشتند وقتی وارد ایران شدند، این ذهنیت چه از لحاظ فرهنگ، چه از لحاظ شهرسازی و چه از لحاظ نوع برخورد افراد با آن‌ها کاملا تغییر کرده و همگی می‌گفتند اگر برگردیم می‌گوییم تصوری که بعضی‌ها نسبت به ایران دارند، خیلی اشتباه است. حضور این‌ها می‌تواند یک حضور خوشحال‌کننده و خوش‌یمن باشد. یکی از اهداف برنامه این است که نگاه واقعی نسبت به ایران باشد و نه نگاه کاریکاتوری و غیرواقعی و نگاهی که رسانه‌های خارج از ایران نسبت به ایران درست کردند.

عوض‌بیگی بیان می‌کند: «سندباد» در برنامه شعاری دارد؛ سفر هزارویک داستان که نماینده همان سندبادی است که کل دنیا را گشته و بازهم تلاش می‌کند به تک‌تک کشور‌ها با دید فرهنگ و سبک زندگی سر بزند و نکاتی را که خیلی از افراد نمی‌دانند بیان کند.