علائم و مصادیق این شکست سیاسی روز به روز عیانتر میشود.
استیصال مطلق بایدن
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در تازهترین سخنانش که عصبانیت و استیصال در برابر پکن در آن مشخص بود، رهبر چین را یک دیکتاتور توصیف کرد. این سخنان زمانی مطرح شدهاست که بنابر اعلامیه رسمی وزارت خارجه آمریکا، بلینکن در پکن با شی جینپینگ دیدار کرد و هدف این دیدار کاهش تنش میان دو بازیگر رقیب بودهاست.
رئیس جمهور آمریکا که در جریان رویدادی برای جمعآوری کمکهای انتخاباتی در کالیفرنیا صحبت میکرد، مدعی شد: «آقای شی از تنشهای اخیر پیرامون بالونهای جاسوسی چین که وارد آمریکا شدهبود، شرمنده است. دلیل ناراحتی زیاد شی، در زمانی که من تصمیم به ساقط کردن بالون پر از تجهیزات جاسوسی گرفتم، این بود که نمیدانست آنجاست. این برای دیکتاتورها مایه شرمندگی است، وقتی نمیدانند چه اتفاقی افتاده.»
نشانیهای دروغ کاخ سفید
فارغ از نشانههای دروغی که بایدن در ماجرای حضور طولانی مدت بالون چینی بر فراز چند ایالت آمریکا مطرح کرده ، وی انتظار برخورد قاطعانه چینیها با لفاظیهای بلینکن در پکن را نداشته است. مقامات چینی بارها خطوط قرمز خود را در شرق آسیا و حتی نظام بینالملل برای واشنگتن تشریح کردهاند. بلینکن در جریان سفر اخیر خود به چین تلاش کرد که مداخلهگراییهای مکرر واشنگتن در محیط پیرامونی چین از جمله تایوان، تبت، هنگکنگ، فیلیپین، شبهجزیره کره و دریای چین جنوبی را طبیعی و متناظر با «اصل بازدارندگی ذاتی بازیگران»جلوه دهد. اما خشم بایدن از نتایج سفر بلینکن ( که روز به روز آشکارتر میشود) نشان میدهد چینیها روایتسازی وزیر خارجه دولت آمریکا را نسبت به تحولات بینالمللی، از جمله آنچه در شرق آسیا رخ میدهد، نپذیرفتهاند. به عبارت بهتر، چینیها اجازه تبدیل شدن خطوط قرمزشان به خطوط زرد( خطوط قابل انعطاف ) را ندادهاند.
سیاست خارجی شکستخورده آمریکا در شرق آسیا
چینیها هم در دوران ریاستجمهوری ترامپ و هم ریاستجمهوری بایدن، به طرز معناداری سیاست خارجی متوقعانه و مداخلهگرایانه واشنگتن در شرق آسیا را به چالش کشیده و ما بهازای این مداخلهگرایی مزمن را در نقاط دیگر پاسخ دادهاند. در چنین شرایطی تاکید بلینکن بر «بازدارندگی توام با مداخله گرایی» از نظر چینیها و البته عقلای حوزه روابط بینالملل چیزی جز یک تلقی و دروغپردازی مضحکانه از مناسبات کلان جاری در حوزه روابط بینالملل نیست. هر چند چینیها رسما پاسخ سخنان اخیر بایدن را ندادهاند اما قطعا از اینکه بلینکن هشدار پکن را به صورتی آشکار و صریح به رئیسجمهور آمریکا منتقل کرده راضی به نظر میرسند. آنچه مسلم است اینکه بازیگران غربی شدیدا از بروز منازعه میان آمریکا و چین وحشتزده هستند. افزایش ضریب آسیبپذیری نظامی، امنیتی و سایبری واشنگتن در قبال پکن، این روند را تقویت کردهاست. فراتراز آن، اعضای غربی ناتو که اتفاقا اکثرا شرکای اقتصادی چین نیز محسوب میشوند، نگران هستند دولت آمریکا بخواهد از موقعیت خود در ناتو سوءاستفاده کرده و این بازیگران را به عرصه نبرد با پکن هدایت کند. در این صورت، اعضای اروپایی ناتو نیز عواقب و آثار هرگونه نبردی با پکن را مشاهده خواهندکرد. آثاری که تحمل آنها قطعا برای بازیگران غربی آسان نخواهدبود.
چین، قاعده بازی را میداند
ثروت اقتصادی چین به طور فزایندهای منابع و اهرمهای این کشور را برای پیشبرد نوسازی نظامی و نفوذ خارجی افزایش داده و این دولت در عرصه بینالمللی به بزرگترین شریک تجاری برای ۱۲۵ دولت از جمله متحدین کلیدی آمریکا در آسیا پاسیفیک یعنی ژاپن و کرهجنوبی تبدیل شدهاست. در مجموع رشد چشمگیر اقتصادی و نوسازی تدریجی نظامی سبب ارتقای جایگاه بینالمللی چین شدهاست و با افزایش بیشتر قدرت ملی، پکن رفته رفته از موضعی قویتر وارد معادلات و موضوعات بینالمللی شده و انتظار میرود بیش از این نقش چین در موضوعات برجسته بینالمللی پررنگتر شود.در چنین شرایطی روایتسازی آمریکا در مواجهه با چین، نمی تواند رنگ واقعیت به خود بگیرد. به نظر میرسد جوبایدن، رئیسجمهورکنونی آمریکا نه تنها از خطاهای دولت ترامپ در تقابل با چین( که منجر به شکست بینالمللی آمریکا شد) درس نگرفته و همان سیاستها را به عناوینی دیگر از جمله حمایت از استقلالطلبان تایوان پیش میبرد. به نظر میرسد برخی استراتژیستهای آمریکایی متوجه این واقعیت شدهاند. بیدلیل نیست هنری کیسینجر در خصوص سیاست پرهزینه واشنگتن در قبال پکن و احتمال وقوع منازعه بین طرفین هشدار دادهاست.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد