«بر باد رفته»؛ روایتگر نقشه سلطه‌گرایانه آمریکا

مجری طرح این مستند، موسسه فرهنگی - هنری اندیشه شهید آوینی است و در گروه فرهنگ، تاریخ و هنر شبکه یک تولید شده است. مستند بر باد رفته، سراغ نقشه سلطه‌گرایانه آمریکا رفته و با بررسی سند طراحی‌شده توسط این کشور برای سیطره بر جهان در قرن بیست‌ویکم، کنکاشی پیرامون نحوه اجرای این سند علیه ایران در قرن جدید به‌عمل‌می‌آورد. به همین دلیل سراغ حسن جعفری، کارگردان این مجموعه مستند رفتیم و با او درباره جزئیاتش به صحبت نشستیم.

بعد از فروپاشی شوروی، سندی توسط سران سیاست‌گذار و نخبگان آمریکایی با هدف سیطره بر جهان طراحی شد. سندی به‌نام «راهبرد امنیت ملی آمریکا برای قرن بیست‌ویکم». در آن سند عنوان شد که سه تهدید از سوی ایران، متوجه آمریکا خواهد بود که شامل نفوذ منطقه‌ای ایران، پیشرفت‌های موشکی و فعالیت‌های هسته‌ای است. با مرور سال‌های سپری‌شده در قرن جدید، مشخص می‌شود که آن‌ها برای هرکدام از این سه وضعیت ایران نقشه‌هایی را اجرایی کردند؛ بنابراین سازنده مستند بر باد رفته در این مستند نشان می‌دهد که همه روسای‌جمهور درصدد اجرایی‌کردن این سند هستند. این سند نشان می‌دهد که سیاست‌های کلان آمریکا، ارتباطی به روی‌کارآمدن احزاب دموکرات و جمهوریخواه ندارد و هر دو حزب، در سیاست‌های ضدایران با هم متحد هستند. از سوی دیگر این مجموعه مستند نشان می‌دهد که اعتماد و اشتیاق برخی برای روی‌کارآمدن یکی از این احزاب، به دور از واقعیت است و حتی تجربه نشان داده که حزب روی‌کارآمده دموکرات بیشترین ضربه را به ایران در طول تاریخ انقلاب اسلامی زده است.

تهدید نفوذ

حسن جعفری، کارگردان این مستند در پاسخ به این سؤال که مجموعه مستند بر باد رفته سراغ نقشه سلطه‌گرایانه آمریکا رفته، دراین‌باره توضیح بدهید که شما در این مجموعه دست روی چه پرونده‌هایی گذاشتید؟ به جام‌جم می‌گوید: ما به یک سند بالادستی پرداختیم که پس از فروپاشی شوروی، آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیدند که راهبرد‌های کلان امنیتی‌شان را در سطح بین‌الملل باید دوباره بنویسند و سندی که قبلا نوشته بودند بعد از فروپاشی شوروی دیگر کارکرد ندارد. به همین دلیل پیش از شروع قرن جدید نخبگان آمریکایی دو سال در کنگره آمریکا روی یک سند به‌نام سند کاربرد امنیت‌ملی برای قرن بیست‌ویکم کار کردند و در این سند به همه دنیا اشاره می‌کنند که در هرکجای جهان چه تهدیداتی برای آمریکا وجود دارد. همچنین در این سند پیش‌بینی‌هایی کردند. به ایران هم پرداخته شده و به سه نکته یا سه تهدید از جانب ایران اشاره کردند که یکی تهدید نفوذ منطقه‌ای ایران، دوم تهدید موشکی و سوم تهدید هسته‌ای است. این سند را سال ۱۳۷۸ تصویب کردند و تحویل وزیر دفاع وقت آمریکا دادند. وی ادامه می‌دهد: از شروع قرن یعنی سال ۱۳۷۹ که جورج بوش به کاخ‌سفید رفت این سند اجرایی و بیشتر به آن توجه شد و ما در این مستند از آن زمان تاکنون را بررسی کردیم؛ یعنی از لحاظ دولت‌های آمریکا از بوش شروع کردیم تا یک سال اخیر و در هر دوره گفته شده برای این‌که سه تهدید ایران را خنثی کنند چه کار‌هایی کردند. مثلا زمان بوش هم سراغ هسته‌ای رفتند، هم بحث پروتکل‌های الحاقی مطرح شد و هم جنگ نرم را ادامه دادند و نمایندگان جامعه باز بنیاد سوروس در ایران فعالیت‌شان را بیشتر کردند. ضمنا ما را به جنگ هم تهدید می‌کردند و با این چند حربه و همچنین نفوذ فرهنگی می‌خواستند ما را به میز مذاکره بکشانند. به خاطر این‌که این‌قدر به ما فشار بیاورند که پشت میز مذاکره بنشینیم و هرچه که می‌گویند و امتیازاتی که می‌خواهند که این سه محور است را به آن‌ها تحویل دهیم و ما را تضعیف کنند، که با پروتکل الحاق و این‌ها توانستند بحث غنی‌سازی را به جا‌هایی برسانند که تا مدتی فعالیت هسته‌ای تعلیق شد.

جنگ نرم

این مستندساز بیان می‌کند: در ادامه دولت اوباما نیز این تهدید‌ها را با جنگ نرم و نفوذ ادامه داد و در سال‌هایی که اوباما رئیس‌جمهور بود جاسوس‌هایی در ایران دستگیر شدند مثل سیامک نمازی، باقر نمازی، نزار زکا، هما هودفر و جیسون رضاییان که در حوزه‌های گوناگون بعد از برجام نفوذ داشتند، چون سیاست اوباما سیاست جنگ نرم بود و این را توسط موسسات آمریکایی پیگیری می‌کردند. ما به همه مباحث در هشت قسمت پرداخته‌ایم. جعفری درباره این‌که آیا مستند شما آرشیوی است؟ توضیح می‌دهد: بله، مستند آرشیوی است و نریشن‌محور است. البته با فکت‌های آرشیوی؛ یعنی مثلا می‌گوییم اوباما این کار را کرد و بعد فیلمش را در کار با زیرنویس فارسی گذاشتیم یا ادعا‌هایی که می‌شود، سعی شده سندهایش در کار آورده شود که سند مکتوب بوده و گرافیک شده؛ مثل سند راهبرد امنیت ملی آمریکای قرن بیست‌ویکم. هرچه می‌گوییم روی تصویر، گرافیکش وجود دارد. تلاش شده کار کاملا مستند باشد و هیچ تحلیل اضافه‌ای نباشد و همه بخش‌ها براساس مستندات باشد و با روایت وقایع، بیننده می‌تواند نتیجه‌گیری کند که چه اتفاقی افتاده است. وی با اشاره به بخش‌های این مستند هشت‌قسمتی بیان می‌کند: قسمت اول چگونگی گرفتن سند راهبردی امنیت ملی آمریکای قرن بیست‌ویکم بررسی و تشریح می‌شود. در ادامه‌اش می‌گوییم آمریکایی‌ها برای این‌که به اهداف‌شان برسند به نفوذ رسانه‌ای نیاز دارند و به روزنامه‌های زنجیره‌ای می‌پردازیم که آن موقع باعث مشکلات زیادی در کشور شدند و پس از این‌که توسط حکومت مهار شدند بسیاری از آن‌ها فرار کردند. مثل فرناز قاضی‌زاده. در قسمت دوم دولت بوش را شرح می‌دهیم. قسمت سوم و چهارم درباره دوران اوباماست. قسمت پنجم و ششم و بخشی از قسمت هفتم مربوط به دوران ترامپ است و قسمت هفتم و هشتم مربوط به دوران بایدن است که تمام فعالیت‌های آمریکا برای گرفتن این سه محور قدرت ایران بررسی شده است.

برنامه‌های هالیوودی

این مستندساز در پاسخ به این سؤال که آیا در مجموعه مستند از راز‌های ناگفته هم می‌گویید؟ می‌افزاید: چیزی که برای اولین‌بار گفته شود نداریم و همه چیزآشکار است و قبلا گفته شده، ولی خیلی از مسائل در دید عموم مردم نبوده است. مثلا در قسمت دوم یک سخنرانی نتانیاهو در سال ۱۳۸۱ را نشان می‌دهیم و راجع به ایران اشاره می‌کند که نباید به ایرانی‌ها حمله کرد و باید با دیش‌های ماهواره‌ای و برنامه‌های هالیوودی آن‌ها را هدف قرار داد که فیلمش پخش می‌شود و زیرنویس کردیم که این در فضای‌مجازی دیده شده، اما عموم مردم خیلی از این چیز‌ها را ندیدند. یا مثلا این‌که ترامپ با برجام مخالفت می‌کند ممکن است خیلی‌ها بگویند مگر ترامپ مخالف تحریم است؟! بحث ترامپ این بوده و ما در مستند به آن پرداختیم که ترامپ انتقادی که به دولت اوباما دارد این است که می‌گوید چرا فقط سراغ محور هسته‌ای رفتید و خواستید برجام یک را داشته باشید و من کاری می‌کنم که برجام یک، ۲ و ۳ را با هم بگیرم؛ یعنی این‌قدر فشار می‌آورم که هم هسته‌ای و هم موشکی را بگیرم و همه در یک مذاکره باشد و اختلاف‌شان در این است. ما این‌ها را تشریح می‌کنیم. یعنی این روایت‌ها از ابعادی، شاید اولین‌بار است که این‌طور گفته می‌شود و از این جهت می‌توانیم بگوییم تازه است. البته نکات زیادی در آن وجود دارد و ما در هشت قسمت موضوعات فراوانی را بیان می‌کنیم که مطمئنا برای بیننده جالب است.

افشاگری در مستند

حسن جعفری، کارگردان در بخشی از صحبتش می‌گوید: این کار می‌خواهد بگوید دموکرات و جمهوریخواه فرقی نمی‌کند. ما با مستند کردن این سند بالادستی می‌خواهیم بگوییم هرکس آمده در آمریکا نسبت به ایران براساس سند‌های بالادستی کار می‌کند. این‌گونه که برخی‌ها امید دارند دموکرات‌ها بیایند اوضاع بهتر می‌شود در مستند نشان دادیم که دوران اوباما بدترین دوران برای ایران بوده، چون تحریم‌های فلج‌کننده در دوران اوبامای دموکرات شکل گرفت. وی بیان می‌کند: همچنین ترور‌های دانشمندان هسته‌ای در دوران اوباما انجام شد و حمله سایبری به نطنز و اغتشاشات سال ۸۸ در دوران اوباما بود و بدترین اتفاقات در زمان دموکرات‌ها افتاد و دشمنی آن‌ها نسبت به جمهوریخواهان خیلی کلاسیک و به‌روزتر است و همگی در یک جریان هستند و ما این را در مستند نمایش دادیم.

روزنامه جام جم