8500کلاس درس باید بازسازی شوند

مادر یکی از دانش آموزان که خرابکاری آب در مدرسه را دیده برای ما از سقف نیمه ریخته کلاس طبقه دوم می‌گوید و از مهتابی‌های آویزان در هوا. پدری نیز راوی حرف‌های دخترش می‌شود که در مدرسه جدید، درمدرسه میزبانِ اجباری، جا به قدری تنگ و کوچک است که بچه‌ها چهارنفری روی هر نیمکت نشسته‌اند.
این مدرسه که سقف کلاس اش فروریخته از مدارس قدیمی شهرتهران است، یکی از ساختمان‌های عمرکرده پایتخت که به روایت والدین دانش آموزان، پارسال نیز خانواده‌ها مجبور شده اند برای ایزوگام شدن سقف مدرسه پول روی هم بگذارند. ظاهرا این بار نیز چشم مدرسه به جیب اولیا بوده چون پدری برایمان نقل می‌کند که برای ترمیم این خرابی‌ها از هرخانواده 250 هزارتومان پول خواسته بودند که چون اولیا یکصدا، شعار «ندارم» سرداده بودند سه روز اول هفته، ‌این مدرسه و بچه‌ها به تعطیلی اجباری رفتند و سه شنبه نیز کوچ ناخواسته به مدارس دیگر را پذیرفتند.

گزارش رسید
داستان مدارس فرسوده تهران البته درشهرک شریعتی محله خانی آباد خلاصه نمی‌شود بلکه این محله و مدرسه اش فقط یک نماد است از یک فرسودگی بزرگ. داستان فرسودگی و ناایمن بودن مدارس چه در تهران که پایتخت است و چه در بقیه شهرهای کشور داستانی بلند و کشدار است و سال هاست روایت می‌شود و همچون میراثی ملی از نسلی به نسلی دیگر ارث می‌رسد.
ماجرای مدرسه تعطیل شده محله خانی آباد با این حال ختم به خیرخواهد شد، چون برخلاف کادرمدرسه که به دلایل نامعلوم از اولیا پول خواسته اند تا خسارات حاصله را جبران کنند، اداره کل نوسازی مدارس استان تهران به ما گفت با بودجه‌های دولتی در اختیارش، فرآیند بازسازی مدرسه را آغاز خواهد کرد.
دیروز که پیگیر این ماجرا بودیم همزمان گزارش ناظر نیز به اداره کل رسیده و پیمانکار تعیین شده بود. اداره کل اما نتوانست به ما بگوید دقیقا کی مدرسه رو به راه می‌شود، ولی اطمینان داد هرچه زودتر، در اسرع وقت.
مدارس پیر
این که میانگین سنی مدارس استان تهران چقدر است کسی به طور قطع و یقین درباره اش نمی‌داند، چون تابه حال بررسی دقیقی دراین باره انجام نشده است. با این حال نقل قولی از علی شهری، مدیرکل نوسازی مدارس استان موجود است که از وجود 235 مدرسه با عمر بیش از 60 سال حکایت دارد. این 235 مدرسه بی شک جزو مدارس ناایمن اند ولی علی شهری یک بار درباره شان گفته اگر شرایط عادی باشد این مدارس مشکلی ندارند اما در شرایط اضطرار جزو آسیب‌پذیرترین‌ها خواهند بود.
اضطرار شاید در ذهن عده‌ای فقط سیل یا زلزله باشد که قطعا هست، ولی حادثه مدرسه خانی‌آباد تهران نشان داد اضطرار می‌تواند ترکیدن لوله‌های آب نیز باشد.
گفته‌های مدیرکل درباره مدارس استان تهران را البته اگر فارغ از این مدارسِ پیر مرور کنیم، شهرتهران و بقیه شهرستان‌های این استان جایی است برای استقرار کلی مدرسه نیازمند تخریب و بازسازی، مدارسی در قالب 8500کلاس درس که از قضا بیشتر آنها در شهرتهران و مناطق 6، 11 و 12 نفس می‌کشند.
تهران شهرفقیری است اگر متر و معیار سنجش، وضعیت فضاهای آموزشی باشد به‌خصوص کلاس‌های درسی که باید مقاوم‌سازی شوند و تعدادشان بیشتر از 14‌هزار است و اضافه می‌شود به آن 8500کلاس قبلی که ذکر شد. این عددها میان 32 استان کشور جایگاهی بدی برای تهران ساخته، جایگاه سوم از آخر جدول که می‌گوید به لحاظ تعداد مدارس فرسوده که نیازمند تخریب، نوسازی و مقاوم سازی اند جای تهران بعد از سیستان و بلوچستان همواره محروم و استان البرز است.

فرسودگی کشوری
مدرسه خیس خورده و تعطیل شده خانی آباد تهران را اگر تازه ترین نمونه از مدارس مشکل‌دار و نیازمند توجه در کشورمان بدانیم بی‌شک این مدرسه تنها محیط آموزشی مشکل دار کشور در این لحظه نیست. با این که اداره کل نوسازی مدارس استان تهران روز پیش به ما گفت سالی هزارکلاس درس جدید تحویل آموزش و پروش می‌دهند و داریوش ورناصری معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس کشور پشت بند این اظهارنظر به ما گفت اول مهر امسال ده هزار کلاس درس نوساز در اختیار دانش‌ آموزان کشور قرار گرفته، ولی هر دو در عین حال یکصدا گفتند مشکل فرسودگی مدارس و رفع این چالش با ساخت و سازهایی بیش از این میسر است.
ورناصری می‌گوید ساخت ده هزارکلاس درس که هر کدامش به طور میانگین 250‌تا300 میلیون تومان هزینه دارد دراین شرایط اقتصادی کار بزرگی است، ولی برای این که فرسودگی از مدارس کشور رخت ببندد نیاز به پول‌های بیشتری است.
طبق آمارهای رسمی، یک سوم فضاهای آموزشی کشور فرسوده است که می‌شود نزدیک به 35 هزارمدرسه و چند برابر این عدد، کلاس درس که اگر ضربدر تعداد دانش آموزان هر کلاس شود، می‌شود چالش میلیون‌ها دانش آموز ایرانی و تحصیل گسترده زیر سقف‌های ناایمن.
ورناصری می‌گوید این مشکل درهمه جای ایران قابل مشاهده است، اما در استان‌های تهران، خراسان رضوی، خوزستان، آذربایجان شرقی و اصفهان یا به عبارت بهتر در همه شهرهای بزرگ کشور فرسودگی در مدارس رخنه کرده است.
اکنون که این سطرها نوشته می‌شود و دراین لحظه که این واژه‌ها در حال خوانده شدن است 12 درصد از کلاس‌های درس کشور باید تخریب شود و 18 درصدشان بازسازی، دو عددی که روی هم آمار30 درصدی مدارس ناایمن کشور را می‌سازند. ورناصری می‌گوید با این که 6000 خیر مدرسه ساز سال هاست پای کار مدرسه سازی در کشور ایستاده اند و رکورد ساخت 20 درصد مدارس کشور را از آن خود کرده اند و با این که سال 98 اعتبار مدرسه‌سازی رشد قابل ملاحظه‌ای داشت، ولی برای حذف واژه فرسوده از کنار مدرسه باید مساعدت‌های دولت و مجلس بیشتر شود.
در یکی از روزهای تابستانی سال 97 مدیرکل نوسازی مدارس استان تهران درنشست خبری بیستمین جشنواره خیرین مدرسه سازگفته بود با روند کنونی تخصیص اعتبارات بیش از ۱۵ سال زمان نیاز است تا مدارس فرسوده استان تخریب و نوسازی شوند و بد ماجرا نیز همین است.
داریوش ورناصری، معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس کشور به ما گفت برای درمان این درد کهنه باید عزمی جدی تر شکل بگیرد و مانند دهه 80 که بودجه‌ای چشمگیر به مدرسه سازی تعلق گرفت و آمار70 درصدی مدارس فرسوده درعرض چند سال به آمار 30 درصدی تقلیل یافت این عزم باید دوباره شکل بگیرد و گرنه ما باید همچنان از فرسودگی بگوییم و شما باز هم از فرسودگی بنویسید.

مریم خباز

جامعه