جایی برای کرکس‌ها نیست

عقاب آمریکایی در دام ایرانی
بویینگ را خیلی‌ها به عنوان یک شرکت هواپیماساز بزرگ غیرنظامی می‌شناسند. جالب است بدانید این شرکت به همان اندازه که در صنایع غیرنظامی فعال است، در ساخت تجهیزات و ادوات نظامی هم ید طولایی دارد. بخشی از ناوگان جنگنده‌های ارتش ایالات متحده از جمله همین جنگنده معروف اف-18 ساخت همین شرکت بویینگ است. به‌جز اینها، پای بویینگ و موسسات وابسته به آن در یگان پهپادی ارتش آمریکا هم به چشم می‌خورد. جناب اسکن ایگل یا به فارسی خودمان «عقابِ‌ناظر» ساخت یکی از شرکت‌های زیرمجموعه بویینگ است. اسکن ایگل یک پهپاد نسبتا کوچک برای شناسایی و مراقبت است که برای پرواز، نیازی به باند ندارد و توسط دستگاهی شبیه فلاخن به دل آسمان پرتاب می‌شود. اسکن ایگل پهپاد کوچکی است. فاصله بال تا بال این پهپاد 1/3متر و ارتفاعش 4/1متر است. جناب اسکن ایگل 20کیلوگرم وزن و حدود 150 کیلومتر بر ساعت سرعت دارد که می‌تواند تقریبا 20ساعت در آسمان پرواز کند و تا ارتفاع 16هزارمتری زمین بالا برود. جالب است بدانید که این پهپاد همان طور که برای برخاستن از زمین نیازی به باند ندارد، برای فرود هم نیازی به باند ندارد. اپراتور آن را به سمت یک تور هدایت می‌کند و پهپاد بعد از برخورد با تور در دام می‌افتد. آذر91 مقامات نظامی ایران اعلام کردند یک فروند اسکن ایگل را به دام انداخته‌اند. در سفر سال92 فرمانده نیروی هوایی روسیه به ایران، سردارحاجی‌زاده فرمانده هوافضای سپاه پاسداران یک فروند اسکن ایگل ساخت ایران را به وی هدیه داد.

جانور قندهار هم توی تور افتاد
پاییز 1390 خبری که ایرانی‌ها منتشر کرده بودند مثل بمب در رسانه‌های دنیا ترکید. یک فروند آر کیو-170 آمریکایی به دام ایرانی‌ها افتاده بود. فناوری و میزان اطلاعاتی که توسط «جانور قندهار» گردآوری می‌شد آن‌قدر برای آمریکایی‌ها مهم بود که حتی در اختیار ارتش این کشور هم نبود و سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) مستقیما کاربر این پهپاد بود.
به جز بحث فناوری، ابعاد فیزیکی آرکیو-170 هم در نوع خودش اعجاب‌آور است. جانور قندهار هرچند در اسم یک پهپاد است، اما رسما می‌توان آن را یک هواپیمای مدرن جاسوسی دانست. کمتر از 30 فروند از این جت بدون سرنشین جاسوسی ساخته شده است.
صحبت از پرنده‌ای با ارتفاع تقریبی سه متر، طول بال تقریبی 13متر و سرعت تقریبی 900 کیلومتر بر ساعت است که 4000 کیلوگرم وزن دارد و می‌تواند تا ارتفاع 15کیلومتری زمین بالا برود. جانور قندهار از پایگاه آمریکایی‌ها در بگرام افغانستان تیک‌آف کرده و وارد حریم هوایی ایران شده بود. به دلایلی تماس آر کیو با مرکز کنترل قطع می‌شود.
در چنین مواقعی پرنده به‌طور خودکار به سمت پایگاهی می‌رود که از آن تیک‌آف کرده. در این میان اما جنگ الکترونیک سنگین سامانه‌های پدافندی ایرانی‌ها ارتباط ماهواره‌ای آر کیو را قطع کرده و در نهایت در آسمان شهرستان بردسکن، فرودی سخت را تجربه می‌کند.
سطح اهمیت فناوری آر کیو-170 آن‌قدر بالا بود که باراک اوباما صریحا اعلام کرد که از ایران درخواست کرده آر کیو را به آمریکا بازگردانند. درخواستی که البته هیچ‌وقت اجابت نشد.

ایرانی تیزبین و کاردرست
حیف است که صحبت از ناوگان پهپادهای متجاوز دشمن باشد و یادی از یک سامانه تمام ایرانی و تیزبین و کاردرست با دقت بالا نکنیم که ساعت4 صبح و در عمق تاریکی، گلوی یک هواپیمای شناسایی را درید تا بقیه همنوعانش خیال تجاوز به آسمان ایران را نکنند. صحبت از سامانه پدافندی برد متوسط سوم خرداد است. سامانه‌ای که برای اولین مرتبه پنج سال قبل دیده شد. سوم خرداد علاوه بر قابلیت شبکه شدن با دیگر سامانه‌های پدافندی، می‌تواند مستقل عمل کرده و با اهدافی در برد حدود صدکیلومتر و ارتفاع 25کیلومتر درگیر شود. اگر گذرتان به باغ‌موزه دفاع مقدس خورد می‌توانید این ایرانی دوست‌داشتنی کاردرست را هم ببینید.

شکستن ستون فقرات بی سرنشین‌ها

از دیگر پهپادهایی که پایش به این نمایشگاه باز شده، پهپاد ام‌کیو-9 است. با افزایش عملیات‌های بدون سرنشین آمریکا در نقاط مختلف جهان، فرماندهان آمریکایی به این نتیجه رسیدند که پهپاد ام‌کیو-1 دیگر توان پاسخ به این نیازها را نداشته و نیاز به یک ارتقای سنگین وجود دارد.
در پاسخ به این نیاز بود که پهپاد ام‌کیو-9 ساخته شد. بهای هر فروند ام‌کیو-9 حدود ۱۷ میلیون دلار است. از این پهپاد تاکنون ۱۶۰فروند ساخته شده است. این پهپاد را می‌توان ستون فقرات عملیات اطلاعات و شناسایی آمریکا خصوصا در مناطقی مثل منطقه خاورمیانه و آفریقا دانست.
این پرنده هم به مانند سلف خودش ام‌کیو-1 از طریق ماهواره‌ای کنترل می‌شود. قسمت دماغه این پهپاد که برآمدگی محسوسی دارد محل قرارگیری آنتن یا بشقابک ارتباط با ماهواره است. در سطح فناورانه این پرنده همین قدر بدانید که فقط راداری که در قسمت دماغه پرنده جایگذاری شده بردی برابر با 80کیلومتر دارد.
این هواپیما برای برخاستن و نشستن نیاز به باند دارد. در نوع خودش پرنده سنگینی هم محسوب می‌شود.با 2200کیلوگرم وزن، می‌تواند تا حدود 500 کیلومتر بر ساعت سرعت بگیرد. در حالت غیرمسلح بردی در حدود 3500 کیلومتر و در حالت مسلح حدود 1600 کیلومتر برد دارد و تا 14 ساعت هم می‌تواند مداومت پروازی داشته باشد.
جالب است بدانید که این هواپیما می‌تواند تا 1700کیلوگرم محموله حمل کند. توانایی حمل چهار بمب لیزری یا چهار بمب ماهواره‌ای از دیگر توانایی‌های این جناب است. سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در آبان‌ماه سال گذشته اعلام کرده بود که سپاه، شکار و به دام انداختن ام‌کیو-9 را هم در کارنامه خودش ثبت کرده است.

یک شکار بی‌سر و صدا
آبان‌ 91 بود که بعضی رسانه‌های خارجی از تیراندازی دو فروند جنگنده ایرانی به یک پهپاد آمریکایی در خلیج‌فارس خبر دادند. خبری که تکذیب یا تایید نشد. حرف و حدیث‌ها حکایت از آن داشت که دو فروند جنگنده سوخو-25 نیروی هوافضای سپاه پاسداران به سمت پهپاد آمریکایی شلیک اخطار کرده بودند. چهار ماه بعد، پهپاد شناسایی آمریکایی دوباره بر فراز خلیج‌فارس رهگیری شد. این مرتبه اما خلبان‌های نیروی هوایی ارتش راه را بر نفوذ پهپاد متجاوز بسته بودند. در آن زمان بعضی خبرها حکایت از مداخله جنگنده‌های آمریکایی برای نجات پهپاد شناسایی‌شان داشت. پهپاد مورد اشاره در هر دو مورد ام‌کیو-1 بود. حالا و در نمایشگاه پهپادهای غنیمتی که در باغ‌موزه دفاع مقدس برگزار شد ام‌کیو-1 هم به چشم می‌خورد. معلوم نیست این پهپاد بزرگ، چطور و در چه زمانی به دام نظامیان ایرانی افتاده است. ام‌کیو-1 اولین بار در سال 1395 در ایران دیده شد. این پرنده در اوایل، صرفا توسط سازمان جاسوسی ایالات متحده به کار گرفته می‌شد. به دلیل میزان موفقیت بالایی که داشت، پایش به نیروی هوایی ارتش این کشور هم باز شد. کاربران ام‌کیو-1 قادرند در اتاق کنترل خود در پنتاگون بنشینند و این پرنده را در آسمان هر کشوری در هر نقطه از دنیا هدایت کنند. ام‌کیو-1 بردی در حدود 1100 کیلومتر دارد و با سرعت 450 کیلومتر بر ساعت، توانایی حمل یک تن بار را دارد. بعضی نسخه‌های این پهپاد، می‌تواند به موشک هم مسلح شود.

ایست به عقاب آمریکایی
شاه‌ماهی این نمایشگاه را اما باید پهپاد آرکیو-4 سی دانست که خردادماه سال جاری توسط یک سامانه پدافندی ساخت ایران در آب‌های خلیج‌فارس سرنگون شد. آرکیو-4 یک هواپیمای شناسایی و گشتزنی دریایی است که نسخه‌های قبلی آن با نام گلوبال‌هاوک هم شناخته می‌شوند. میزان فناوری به کار رفته در این پرنده هدایت‌پذیر از دور به حدی است که قیمت پایه آن 120میلیون دلار است. جالب است بدانید که مثلا قیمت جنگنده اف-18 چیزی حدود 60میلیون دلار است. به عبارت دیگر هر فروند آرکیو-4 سی، قیمتی دو برابری نسبت به یک جنگنده سرنشین‌دار اف-18 دارد.جناب آرکیو بیش از آنکه یک پهپاد باشد، ابعادی در حد و اندازه‌های یک هواپیما دارد. 14هزار کیلوگرم وزن برای یک پهپاد چیزی نیست که در مخیله خیلی از ما بگنجد. سرعت متوسط این پرنده شناسایی آمریکایی حدود 560 کیلومتر بر ساعت است و 18 هزار‌متر، سقف ارتفاع آن محسوب می‌شود. به دلیل هدایت ماهواره‌ای می‌توان آن را به ماموریت‌هایی با برد 15 هزار کیلومتری هم اعزام کرد. ارتش ایالات متحده برنامه‌ریزی کرده است که حدود 70فروند از این پهپادها ساخته شوند. در 30خرداد سال جاری، یک فروند از این هواپیمای 120میلیون دلاری در یک رقابت تنگاتنگ رقابت را به سامانه پدافندی ایرانی در سوم خرداد واگذار کرد و در آب‌های نزدیک تنگه هرمز ساقط شد.

مگس‌وزن‌ها هم در امان نیستند
از دیگر پهپادهایی که در باغ موزه دفاع مقدس خودنمایی می‌کند جناب دزرت‌هاوک است. ترجمه این اسم به فارسی خودمان می‌شود شاهین صحرا. این پهپاد که می‌توان آن را پرنده مگ‌س‍وزن یگان پهپادی نیروهای آمریکایی در منطقه دانست یک پهپاد دست‌پرتاب است که توسط یک نفر پرتاب می‌شود. البته بعضا برای پرتاب آن از روی موتورسیکلت هم استفاده می‌شود. این پهپاد مگس ‌وزن یک متر طول و تقریبا یک متر هم فاصله نوک بال‌هایش از هم است و بردی بین 90 تا 130 کیلومتر دارد. جالب است بدانید که کاربرد عمده این پهپاد برای حفاظت از پایگاه‌های آمریکایی در افغانستان و عراق است.
این‌که این پهپاد چطور به دام هوافضای سپاه افتاده هم معلوم نیست، ولی اگر نظر ما را می‌خواهید دور از ذهن نیست که نیروهای اطلاعاتی سپاه پاسداران این پهپاد را در سال‌های اخیر از نزدیکی پایگاه‌های آمریکایی در خاک افغانستان یا عراق به دام انداخته و به ایران آورده باشند. این پهپاد با وجود کوچک بودن، اما دارای سامانه‌های دید در شب است. این پهپاد به سامانه هشدار و ممانعت از برخورد با عوارض زمینی مجهز است و دقت کنترل آن شامل ۲۵متر در موقعیت مکانی، دو متر در ثانیه در سرعت پروازی و ۵۰متر در شعاع محدوده فرود است. این پرنده قادر است در صورت قطع ارتباط با ایستگاه کنترل زمینی، خود را به نقطه پرتاب باز گرداند.