لذت آفرینش کار

مدیریت شرکت، خیریه و البته مادر 4 فرزند قد و نیم‌قد
فاطمه دانشور را از زنان کارآفرین کشورمان می‌توانیم قلمداد کنیم. او قبل از این‌که عضو شورای شهر تهران بشود، به کارآفرینی و فعالیت‌های خیریه شهره بود. او در حوزه معدن شروع به کارآفرینی کرد که به قول خودش، نوعی تابوشکنی برای فعالیت زنان بوده و اساساً کاری مردانه محسوب می‌شد. او حتی عضویت خودش در اتاق بازرگانی را هم با نوعی تابوشکنی همراه می‌داند؛ چرا که معتقد است از میان 300 تا 400 هیات نمایندگان، تنها پانزده خانم حضور دارند. او در روزگاری که عضو شورای شهر تهران بود، در کنار این مسؤولیت، شرکتش را اداره می‌کرد، چهار فرزند و خانواده‌اش را تر و خشک می‌کرد و در نهایت نیز، به امور خیریه بنیادی که تأسیس کرده بود، رسیدگی می‌کرد و البته عضو چند جای دیگر هم بود. به قول خودش، «گاهی وقت‌ها نمی‌دانم چطور به این همه کار می‌رسم. سرعت عمل در من به قدری بالا رفته که گاهی برایم تولید مشکل می‌کند.
گاهی آرامش خانه کلافه‌ام می‌کند. غذا که می‌پزم، طول کشیدن طبخ آن باعث می‌شود کلافه شوم و مدام از خودم بپرسم چرا این غذا پنج دقیقه‌ای حاضر نمی‌شود؟!» دانشور معتقد است که زنان به واسطه این‌که نیروهای ارزان‌تری هستند و باانضباط‌تر و حرف‌گوش‌کن‌تر محسوب می‌شوند، موقعیت‌های شغلی بیشتری را به سمت خودشان جذب می‌کنند؛ البته در حوزه‌هایی چون اپراتوری و پاسخگویی تلفن و... . اما در حوزه کسب و کار حضور آنها چشمگیر نیست. او معتقد است نگاه خاص به زنان در کسب و کار و در موقعیت‌های ارشد شغلی و نیز موانعی چون زایمان و فرزنددار شدن و افسردگی‌های بعد از زایمان و... باعث می‌شود تا ورود به این عرصه‌ها برای آنها سخت باشد؛ هرچند که شدنی است.
دانشور در مصاحبه‌هایش اشاره کرده: «در زمانی، من به‌طور موازی عضویت در شورای شهر و اتاق بازرگانی و خیریه و مدیریت امور خیریه و رسیدگی به چهار فرزند و... را پیش می‌بردم. این مسیر حتماً فرد را خسته خواهد کرد و نیاز به پشتکار زیاد و تاب‌آوری در مقابل سختی‌ها را دارد. طبیعی است که همه از عهده‌اش بر نمی‌آیند. من به‌طور ذاتی انرژی زیادی دارم و باید این انرژی را تخلیه کنم و از پس این کار می‌توانم برآیم. البته برای همسر و فرزندانم این امر سخت است، اما با آن کنار می‌آیند. اما در کل سعی می‌کنم در همین فرصت موجود هم، فرزندانم را مستقل و موفق بار بیاورم.» او معتقد است که یک زن، در ابتدا باید مسیری در کسب و کار را طی کند تا بتواند خودش را اثبات کند؛ در حالی که این مرحله خوداثباتی برای مردان مطرح نیست و این، بخشی از مسیر ناهماهنگ برای مردان و زنان در این عرصه است.
دانشور همچنین در گفت‌وگوهایش، اشاره کرده که متأسفانه دولت فعلی وقتی که قصد داشت رأی بگیرد، به زنان وعده و وعیدها داد؛ اما وقتی به قدرت رسید، در نهایت از همان زنانی که در یک حلقه بسته سنتی بوده و در دوره‌های مختلف ریاست‌جمهوری تحت عنوان مشاوران حضور داشته‌اند، استفاده کرد.

خانواده، موفقیت بیرون را تضمین می‌کند
فاطمه مقیمی، جزو کارآفرینان برجسته ایرانی است. حتی در برهه‌ای، به عنوان چهره برتر کارآفرین جهان اسلام، رئیس کانون زنان بازرگان ایران و عضو اتاق بازرگانی مطرح بوده و در حال حاضر نیز مؤسس و بنیانگذار یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های حمل و نقل کشور محسوب می‌شود. این بانوی کارآفرین ایرانی، درباره نوع نگاه به کسب و کار خودش هم نگاه جالبی دارد. ابتدا بهتر است بدانید که او با ورود به حوزه حمل و نقل بوده که توانسته کارآفرینی کند؛ امری که در زمان خودش برای بانوان، یک حوزه سخت و خاص محسوب می‌شد. او راه و ساختمان خوانده بود، زبان انگلیسی‌اش هم خوب بود و به همین دلیل، در یک شرکت حمل و نقل سرگرم کار شد. در یکی از مصاحبه‌هایش گفته: «این‌که کجا کار می‌کردم برایم مهم نبود، برایم مهم این بود که کار را خوب انجام بدهم. شور و شوق انجام کار نزد من چنان بود که کارفرما همیشه تشویق و تحسینم می‌کرد. بعدتر به من، مسؤولیت بخش کامیونی شرکتی که در آن کار می‌کردم واگذار شد. سه سالی هم در آنجا بودم تا این‌که تصمیم گرفتم کسب و کار خودم را در این حوزه راه بیندازم.» نکته جالب در مورد کسب و کار ایجاد شده توسط خانم مقیمی این بود که کارش را با اتاقی در شرکت همسرش شروع کرد؛ یعنی این زوج کاملاً نسبت به هویت کاری مادر خانواده توجیه بودند. این بانوی کارآفرین همچنین در مصاحبه‌هایش بارها اشاره کرده: «خانواده اساس زندگی است، اصلی که موفقیت زن در خارج از خانه را تضمین می‌کند. موتور محرک من همسرم بود، اگر نبود امروز از من به‌عنوان یک کارآفرین موفق یاد نمی‌شد. همسرم همیشه می‌گفت جامعه گردن تو حق دارد، باید به جامعه ادای دین کنی و نگران بچه‌ها نباش.» توصیه‌های او نیز به زنان کارآفرین در جاهای مختلف و در مشاوره‌هایش چنین بوده: «اگر زنان کارآفرین می‌خواهند به اهدافشان برسند، باید زوجین همدل و همکار باشند. در این صورت وظیفه زنان سنگین‌تر می‌شود، اما با کمی حمایت و تلاش، قادر خواهند بود هر دو بعد زندگی را مدیریت کنند؛ هم مادرانی موفق باشند، هم فعالان اقتصادی موفقی. زنان سرزمین من به یاد داشته باشند که آنها را بیشتر از این‌که فضای مردسالارانه محدود کند، عدم توانمندی خودشان است که محدود کرده و می‌کند. جدا از مردانه و زنانه بودن کارها، اگر در هر موقعیتی کارها درست و اصولی انجام شوند، موفقیت ضمانت شده است.»

مشکلات کارآفرینی زنان
یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی، توجه به اشتغال زنان و کارآفرینی زنان است. این امروز روزها میلیون‌ها زن در نقش‌های مختلف مشغول کار هستند و تعداد بالایی هم زن کارآفرین در جامعه، به ایجاد اشتغال دست زده‌اند. خارج از نگاه جنسیتی اما زنان کارآفرین برای چرخاندن اقتصاد کشور، سختی‌های زیادی را متحمل شده‌اند. اگر قبل از انقلاب و بعد از انقلاب، کارآفرینی زنان به مشاغل تولیدی محدود به حریم خانه محدود می‌شد، حوزه فعالیت آنان امروز گستردگی بیشتری پیدا کرده است. شاید مهم‌ترین مشکلاتی که زنان کارآفرین در ایران تحمل می‌کنند، ابعاد اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی این پدیده به ظاهر جدید باشد. گرچه در قانون اساسی کشور، حقوق یکسانی برای زنان و مردان در کسب و کار وجود دارد مثلا اگر زنی بخواهد یک کارگاه کوچک راه‌اندازی کند، موانع قانونی در جلوی پای آنهاست. موانع فرهنگی و اجتماعی و دید سنتی زنان تنها در نقش همسر و مادر، باعث شده است در برخی طرح‌های کلان و قوانین، مانند پرداخت تسهیلات و اختصاص منابع مالی به زنان کارآفرین در حوزه مشاغل خانگی، توجه کمتری شود.. آموزش اما حلقه گمشده دیگری است. درست است که مشاوره و تسهیلات مالی و قوانین در کارآفرینی اهمیت دارند، اما آموزش زنان توانمند و خلاق حلقه گمشده دیگر توجه به کارآفرینی زنان در کشور است. برای این که چرخ اقتصادی کشور، روان بچرخد، باید هم به توانمندسازی و اشتغال زنان کارآفرین زن و هم مرد توجه کرد امروز برای پیشرفت اقتصادی کشور، باید هم از مردان و از زنان توانا و خلاق استفاده کرد؛ افرادی که در کشور هم کم نیستند و تنها با توجه ویژه به آنان می‌توان مشکلات را حل کرد.

عیسی محمدی

جامعه