مدیون مختاریم

قدرت رسانه‌‌ها به‌خصوص تلویزیون را زمانی می‌توان دید که یک شخصیت نه‌چندان معروف را به قهرمان تبدیل می‌کند.این اتفاق برای مختار ثقفی با ساخت سریال مختارنامه رخ داد.مختار ثقفی تا قبل از پخش سریال مختارنامه ساخته داوود میرباقری، شخصیتی مذهبی بود که علاقمندان به تاریخ تشیع او را می‌شناختند یا آنها که در دانشگاه درس الهیات و ادیان می‌خوانند.اما با پخش سریال مختارنامه، مختار از سایه بیرون آمد و حالا به مدد بازپخش‌های چندین باره این سریال در مناسبت‌های مختلف به‌خصوص در ایام محرم، بیشتر ایرانی‌ها، مختار را می‌شناسند.مردی غیور و دوستدار اهل بیت که بعد از واقعه عاشورا به خونخواهی سید‌الشهدا(ع) قیام می‌کند و انتقام خون او و یارانش را از آنها که در صحرای کربلا مقابل فرزند رسول‌ا...‌(ص) ایستادند و او و یارانش را به شهادت رساندند، می‌گیرد. در چنین روزی در سال 67 قمری مختار که از سپاهیان زُبیر شکست خورده بود به دست سربازان او در کوفه به شهادت رسید.
سریالی که ختم به‌خیر شد
مختارنامه یکی از سریال‌های بزرگ و به اصطلاح فاخر تلویزیون است که داوود میرباقری و تیم سازنده‌ سریال برای آن از همه خلاقیت خود استفاده کردند و تلویزیون و مرکز سیما فیلم هم برای تولید آن سنگ تمام گذاشت و همه هزینه‌های آن را هر چند سنگین تقبل و پرداخت کرد.این سریال را محمود فلاح تهیه کرد که یکی از تهیه کنندگان خوشنام است.او که این روزها در بستر بیماری است و توان تکلم ندارد، تولید آثاری مانند کلانتر، خوش‌رکاب،خوش غیرت، تفنگ سرپر و ... را هم در کارنامه خود دارد.تهیه‌کننده‌ای که پاکدستی‌اش و اعتمادی که عوامل سازنده و تلویزیون به او داشتند باعث شد سریال مختارنامه ختم بخیر شده و به اثری کم‌نظیر تبدیل شود. فریبرز عرب‌نیا با بازی خوبش در این سریال باعث شد مردم برای همیشه او را به عنوان مختار در ذهن خود ثبت کنند.جدیتی که او در نوع بازی‌اش نشان داد همان صلابتی بود که از شخصیتی مانند مختار انتظار می‌رفت.مهدی فرجی که در سال 89 مدیر شبکه یک بود که پخش مختارنامه به آن سپرده شده بود، معتقد است سریال مختارنامه یکی از آثار موفق تلویزیون است، موفق به این دلیل که هم داستان پرکشش و درستی داشت هم از کارگردانی منسجمی برخوردار بود و هم بازیگران آن به‌خصوص بازیگر نقش مختار به درستی انتخاب شده و خیلی خوب از پس نقش‌های خود برآمد.
وفاداری به تاریخ
فرجی درباره نزدیکی شخصیت واقعی مختار با آنچه در سریال مختارنامه دیده شد، می‌گوید: آقای میرباقری به شخصیت و اتفاقات تاریخی وفادار بود و شخصیت مختار بسیار به آنچه در سریال از او دیدیم، شباهت داشت.فقط در واقعیت سن مختار از فریبرز عرب‌نیا که نقش مختار را بازی می‌کرد، بیشتر بوده اما این انتخاب هم به موفقیت سریال کمک کرد.
فرجی درباره اولویت ساخت سریال مختارنامه بر دیگر سریال‌های تاریخی می‌گوید: قبل از مختارنامه سریال امام حسین (ع) کلید خورد اما خیلی زود تولید آن متوقف شد چون تلویزیون به این نتیجه رسید که نمی‌توان چهره شخصیت‌های اصلی این سریال را نشان داد و ساخت آن ادای دین واقعی به امام‌حسین‌(ع) و قیام عاشورا نخواهد بود.آقای میرباقری تمایل داشت، سریال سلمان را بسازد اما تلویزیون به او پیشنهاد ساخت مختارنامه را داد.با این سریال می‌توانستیم اتفاقاتی که باعث حادثه عاشورا شد را به نمایش بگذاریم بدون این‌که لازم باشد امام حسین‌(ع) و اعضای خانواده‌ ایشان که کربلا شهید شدند را نشان بدهیم.
مهدی فرجی در پاسخ به این سوال که آیا سریال مختارنامه هم با سانسور رو به رو شد یا نه، می‌گوید:مختار نامه در سیما فیلم تولید و پخشش به شبکه یک واگذار شد. در آن زمان من و آقای میرباقری هفته‌ای تقریبا پنج قسمت از سریال را با هم می‌دیدیم و اگر موردی بود در تدوین اصلاح می‌شد که البته اصلاحیات خیلی کم بود.فقط سکانس مربوط به حضرت عباس (ع) و شهادت ایشان حذف شد چون اصلا نمی‌توانستیم چهره ایشان را نشان بدهیم.
از فرجی می‌پرسم وقتی قسمت اول پخش شد، اعتراضاتی به تیتراژ سریال هم شد که یک خانم تکخوان آن بود، می‌گوید: اعتراض جدی نبود ! چون برای بار اول بود که این اتفاق در یک سریال تاریخی می‌افتاد برخی کمی حساس شدند اما این واکنش‌ها خیلی زود آرام شد.
سریالی برای شیعیان
سریال یوسف پیامبر یکی از پرمخاطب‌ترین سریال‌های ایرانی در خارج از مرزها بود.این سریال را به نام یوزارسیف خیلی از مسلمانان یا معتقدان به ادیان دیگر تماشا کردند.بازار خوبی هم داشت و چند تلویزیون جهانی آن را خریدند.از فرجی می‌پرسم آیا برای مختارنامه هم این اتفاق افتاد و در خارج از ایران از آن استقبال شد، می‌گوید: سریال مختارنامه درباره تفکر شیعه بود و زندگی یک شخصیت شیعی را روایت کرد و از او قهرمان ساخت بنابراین از همان اول توقع نداشتیم این سریال مانند سریال یوسف پیامبر با استقبال مردم دنیا رو به رو شود.یوسف داستانی کهن بود که به‌جز قرآن در کتب ادیان دیگر هم زندگی او بازگو شده و در جهان شخصیتی شناخته شده است و زمانی که تلویزیون ایران آن را به سریال تبدیل کرد خیلی‌ها مشتاق شدند آن را تماشا کنند اما درباره مختار نباید چنین انتظاری می‌داشتیم اما با همه اینها سریال در برخی از کشورهای همسایه که شیعیان در آن زندگی می‌کنند، دیده شد و مورد استقبال قرار گرفت.
لزوم تولید سریال‌های فاخر
سریال‌هایی مانند امام علی (ع) و مختارنامه از آن دست آثاری هستند که تاریخ مصرف ندارند.هر زمانی می‌توان آنها را تماشا کرد و از دیدن‌شان به عنوان اثری تلویزیونی لذت برد.اما برخی بر این باورند که هزینه تولید این‌ آثار بسیار زیاد است و از آنجا که تلویزیون ایران دولتی است، نباید ساخت این آثار را در برنامه‌های خود قرار دهد. فرجی در این باره می‌گوید: آثاری مانند مختارنامه باید تولید شوند چون آن‌قدر جذابیت دارند که مردم را مشتری تلویزیون می‌کنند.یادم هست در زمان پخش سریال مختارنامه میزان جذب آگهی‌های ما بسیار بالا بود.تقریبا 20 دقیقه قبل از سریال آگهی پخش می‌کردیم، این جدای از آگهی‌های میانه سریال بود.بخش زیادی از هزینه تولید سریال از محل آگهی‌‌ها تامین می‌شد.الان هم اگر تلویزیون سریال‌هایی مانند حضرت موسی (ع) و سلمان را که در دستور کار قرار داده به مرحله تولید برساند، حتما در زمان پخش آگهی زیادی جذب خواهد کرد.حتی اگر آگهی هم درکار نباشد به نظرم تولید سریال درباره شخصیت‌های تاریخی، مذهبی و ملی باید در اولویت قرار گیرد چون هم مردم با آنها آشنا می‌شوند و هم بنیه تلویزیون قوی‌تر شده و مردم بیشتری به تماشای آن می‌نشینند.

طاهره آشیانی
روزنامه‌نگار