اردوغان زیر میز زد

به گزارش العالم، شورای عالی انتخابات ترکیه با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «آرا در استانبول را باطل اعلام می‌کنیم و انتخابات در این شهر دوباره برگزار خواهد شد.» این شورا می‌گوید به درخواست حزب حاکم عدالت و توسعه که مدعی تخلفات عدیده در جریان رای‌گیری در شهر استانبول بود، شکایات را بررسی کرده و به این نتیجه رسیده است. در انتخابات 11 فروردین 1398 اکرم امام اوغلو نامزد حزب جمهوریخواه خلق ترکیه که رقیب بینالی یلدریم، رئیس مجلس و نخست وزیر سابق ترکیه از حزب حاکم عدالت و توسعه بود، پس از 25 سال برنده انتخابات اعلام شد. پس از برگزاری انتخابات و در حالی که نامزد حزب جمهوریخواه با 29 هزار رای پیشتاز بود، حزب عدالت و توسعه خواستار بازشماری آرای انتخابات شد. پس از معرفی اکرم امام اوغلو از حزب جمهوریخواه خلق ترکیه به عنوان شهردار منتخب نیز، حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان و حزب حرکت ملی با ادعای تخلفات در جریان انتخابات و تاثیر آن بر نتیجه آرا خواستار ابطال انتخابات شدند.
هر چند که ائتلاف جمهور متشکل از دو حزب عدالت و توسعه و حرکت ملی توانست حدود 7/51 درصد از مجموع آرا را در ترکیه به دست آورد، اما نتیجه را در شهرهای آنکارا، استانبول، ازمیر و آنتالیا به رقیب خود یعنی حزب جمهوریخواه خلق ترکیه واگذار کرد.در حال حاضر 49 شهرداری از 81 شهرداری ترکیه در کنترل حزب حاکم عدالت و توسعه قرار دارد.
حملات داخلی
اکرم امام اوغلو، نامزد حزب جمهوریخواه خلق ترکیه، در نطقی که به طور زنده از شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شد تصمیم کمیسیون انتخاباتی را محکوم کرد و گفت که تحت نفوذ حزب حاکم قرار دارد. او در میان جمعیت هوادارانش گفت: «ما هرگز بر سر اصول خود سازش نمی‌کنیم. این کشور متشکل از ۸۲ میلیون میهن‌دوست است که تا آخرین لحظه ... برای دموکراسی خواهند جنگید.» درهمین حال یک گروه حامی امام اوغلو خواستار خویشتنداری شد و گفت: «اجازه دهیم کنار هم بایستیم، آرامش خود را حفظ کنیم... ما پیروز خواهیم شد، دوباره پیروز خواهیم شد.» همچنین اونورسال آدی‌گوزل، معاون دبیر حزب جمهوریخواه خلق، می‌گوید این تصمیم نشان می‌دهد که «پیروزی علیه حزب عدالت و توسعه غیرقانونی است.» وی در توییتی می‌نویسد: «نظامی که اراده مردم را با یک فرمان نقض می‌کند و قانون را نادیده می‌گیرد نه دموکراتیک است، نه مشروع بلکه دیکتاتوری محض است.»
هر چند در انتخابات اخیر حزب عدالت و توسعه هدایت ائتلافی را به‌عهده داشت که برنده ۵۱ درصد آرا در سراسر کشور شد، حزب سوسیالیست سکولار جمهوریخواه خلق مدعی پیروزی در آنکارا، ازمیر و استانبول شد. اردوغان همان زمان گفت هرگز به‌راحتی از کنار شکست در استانبول نخواهد گذشت. او تاکید کرده بود «هرکسی استانبول را ببرد، ترکیه را می‌برد.»
انتقادهای خارجی
لغو نتایج انتخابات استانبول با انتقاد شدید کشورهای خارجی مواجه شده است. به همین دلیل وزیر خارجه ترکیه، انتقادهای خارجی از تصمیم هیات عالی انتخابات ترکیه را بی‌مورد دانست. این وزارت خانه در بیانیه‌ای اعلام کرد: « ما انتقادهایی که از سوی برخی از مخاطبان خارجی با انگیزه سیاسی درباره این تصمیم و شورای عالی انتخابات مطرح می‌شود، نمی‌پذیریم. ترکیه بلوغ دموکراتیک خودش را نشان داده است. بی‌شک، تصمیم شورای عالی مستقل انتخابات با هدف تضمین تحقق اراده رای‌دهندگان بوده است.» هم زمان شبکه خبری اسپوتنیک گزارش داد که شهروندان اکثر مناطق شهر استانبول در اعتراض به تصمیم شورای عالی انتخابات به خیابان‌ها آمدند و با کوبیدن روی ماهی‌تابه و قابلمه نارضایتی خودشان را ابراز کردند. این تجمع اعتراضی از صبح دوشنبه از مناطق بشیکتاش و فری کوی آغاز شد و در سایر مناطق استانبول ادامه یافت. به گزارش خبرنگار اسپوتنیک، راننده‌ها هم در حمایت از معترضان بوق و چراغ می‌زدند. براساس گزارش‌ها، صدها تن از معترضان در بشیکتاش شعار «حق و عدالت» حزب مردم جمهوری‌خواه را حمل می‌کردند.
ریسک بزرگ
طرفداران اردوغان از 35 سال پیش کنترل استانبول را در اختیار خود داشتند و پذیرش شکست خود در این شهر 16 میلیونی را نمی‌توانستند تحمل کنند. استانبول برای شخص اردوغان نیز معنا و مفهوم دیگری داشت. او از سال 1994 پیروزی‌های سیاسی خود را از همین شهر آغاز کرده بود. هم‌اکنون یک سوم درآمدهای ترکیه از استانبول تامین می‌شود و حزب حاکم عدالت و توسعه در آنجا پروژه‌های میلیاردی و ساختمان‌سازی دارد. واگذاشتن اختیارات این شهر به نامزدی از یک حزب رقیب تقریبا برای اردوغان و اطرافیانش امری غیرممکن است . بی تردید پیروزی امام اوغلو برای شهرداری استانبول موجب تقویت حزب او و تمام احزاب دیگری می‌شد که سال‌ها به‌دنبال پایین کشیدن رجب طیب اردوغان از قدرت بودند. کارشناسان می‌گویند در صورت اجرای دور جدید انتخابات در استانبول ممکن است امام اوغلو یک بار دیگر پیروز گشته و حتی به نسبت دور قبلی آرای بیشتری هم به‌دست آورد. در این صورت رجب طیب اردوغان از هم‌اکنون وارد ریسک بزرگی شده و شانس اندکی برای پیروزی در آن دارد. پیروزی مجدد امام اوغلو آینده سیاسی او را به‌شدت تهدید خواهد کرد.
هم‌اکنون به‌دلیل رکود داخلی و تحریم‌های خارجی ارزش لیر ترکیه ـ بخصوص طی یک سال اخیر ـ بیش از ۳۰ درصد افت کرده است. اقتصاد راکد ترکیه به سختی می‌تواند تحمل بلاتکلیفی‌های بیشتر از این جنس را داشته باشد. به اعتقاد بعضی اصلا همین ناملایمات اقتصادی بود که شکست اردوغان در استانبول را رقم زد.
از همه اینها گذشته حزب عدالت و توسعه از درون هم دچار شکافی عمیق شده است. پس از شکست اخیر حزب در شهرهای بزرگ ترکیه، وفاداران سرسخت اردوغان معتقد بودند انتخابات به سرقت رفته اما بخش‌های دیگر حزب شکست را قبول کرد و گفتند این‌ها نتایج سوء عملکرد دولت طی سال‌های گذشته در داخل و خارج بوده است. بخشی از اعضای حزب عدالت و توسعه با بلندپروازی‌ها و جنگ‌طلبی‌های اردوغان به‌خصوص در سوریه مخالف هستند و خواستار داشتن روابطی مسالمت‌آمیز با دولت حاکم بر دمشق شده‌اند. اردوغان اما همچنان بر پایه تفکرات عثمانی گرایی خود به‌دنبال تحت کنترل داشتن بخش‌هایی ازخاک سوریه به‌وسیله نیروهای طرفدار خود در شرق فرات است.

علی باقری
بین‌الملل