بازگشتِ نشاط«پرور»

حکایت روستای پرور مهدیشهر سمنان، حکایت بسیاری از روستاهای ایران است که مردمانش در برهه‌ای به دلیل نبود شغل، درآمد و امکانات، مجبور به ترک موطن و زادگاه خویش و اسکان و استقرار در حاشیه شهرهای دور و نزدیک شدند. این روستا اما از یک زمان به بعد عاقبت به خیر می‌شود، یعنی که دوباره آب و آبادی به آن بازمی گردد و اهالی اش آهنگ بازگشت به روستا سرمی دهند، آن هم زمانی که شورای عالی محیط‌زیست آخرین مساحت منطقه حفاظت‌شده پرور را مشخص می‌کند و مساحت آن افزایش می‌یابد. با این اتفاق بسیاری از ساکنان روستا به موقعیت ویژه محل تولد خود پی برده و تصمیم به احیای دوباره روستا می‌گیرند. در همین زمان بحث‌های گردشگری و توجه به ظرفیت‌های گردشگری روستاها داغ می‌شود و به پرور می‌رسد. پرور که به «پشت کوه» هم معروف است، ظرفیت‌های ییلاقی و گردشگری بی‌نظیری دارد، این جاذبه‌های طبیعی حالا هم به چشم اهالی روستا و هم مسؤولان می‌آید. با این حال اتفاق خاصی نمی‌افتد تا سال 94 که ارائه وام‌های کم بهره به روستاییان از صندوق توسعه ملی برای احداث خانه‌های بوم‌گردی و دیگر شغل‌های مربوط به صنعت گردشگری آغاز می‌شود. اهالی پرور هم از این وام‌ها دریافت و با کمک آن و ظرفیت بالای گردشگری روستایشان، برای خود کارآفرینی و اشتغالزایی می‌کنند و هم گردشگری روستایشان را رونق می‌دهند و هم رونقی به کسب و کار و معیشت زندگی خود می‌بخشند. آنها هم که هنوز دو به شک بودند برای بازگشت، دل یک دلِ کرده و با ترک غربت و حاشیه‌نشینی، دوباره عزیزکرده روستای آبا و اجدادی خود می‌شوند.

مدیر اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان مهدیشهر دراین‌باره به جام‌جم می‌گوید: وارد شدن مبحث گردشگری به زندگی خانوارهای کم درآمد و اشتغالزایی از طریق این صنعت طرحی است که از مدت‌ها پیش مطرح شده بود و منطقه پرور هم پیشتاز و پیشرو درخصوص اجرای این طرح در استان سمنان است.

محمدتقی اعرابی می‌افزاید: سال‌های گذشته به دلیل مواردی همچون خشکسالی، با سواد شدن جامعه روستایی و نبود و کمبود امکانات و خدمات آموزشی، درمانی و تفریحی مهاجرت از روستاها به شهرها سیر صعودی یافت و منطقه پرور هم از این موضوع مستثنی نبود، طوری که خالی از سکنه شده و بسیاری از خانه‌های روستاییان به تلی از خاک تبدیل شد.

اما پس از تصویب قانون پرداخت وام‌های کم بهره به طرح‌های گردشگری در سال 93 و ابلاغ آن در سال 94، مهاجرت معکوس در این منطقه اتفاق افتاد، کمااین‌که در برخی دیگر از روستاهای کشور هم رقم خورد.

به گفته این مسؤول، ساکنان پرور و همچنین مناطق اطراف، بعد از تبدیل منطقه به حفاظت شده و پس از دریافت وام‌های کم‌بهره، اقامتگاه‌های بوم‌گردی راه‌اندازی کرده و به استقبال گردشگران و درآمدزایی حاصل از ورود آنها رفتند.

این روستا حالا زمستان هم گردشگر دارد

روستای پرور مثل خیلی از روستاهای کوهستانی کشورمان، گاز ندارد و زمستان‌های سرد و استخوان‌سوز و کم جمعیتی دارد، اما مدیرکل میراث فرهنگی سمنان معتقد است حضور گردشگرانی از استان‌های مختلف کشور همچون اصفهان، شیراز و ... برای دیدن «اوپرت» از یک‌سو و وجود اقامتگاه‌های بوم‌گردی از دیگر سو، درآمدزایی مردم پرور در فصل زمستان را هم رونق داده است. منطقه اوپرت مرز میان استان سمنان و مازندران است و وقتی بر بلندای کوه‌های اوپرت قرار می‌گیرید، به‌دلیل ابرهایی که از جنگل به این منطقه سرازیر می‌شود، دریایی از ابر زیر پای خود می‌بینید که وصف نشدنی است. اعرابی می‌گوید، این جاذبه و تصویر رویایی زیبا در یک منطقه حفاظت شده، در کنار وجود 17 اقامتگاه بوم‌گردی و ارائه خدمات به گردشگران، نه‌تنها گردشگران مشتاق حیات‌وحش که علاقه مندان به کوهپیمایی، پیاده‌روی و ورزش‌های زمستانی را هم جذب منطقه کرده است.

وجود کاخ ملا ده در روستای فینیسک و باغ‌های گردو و دیگر محصولات باغی در منطقه هم از دیگر عواملی است که به گفته وی باعث جذب گردشکران و همچنین مهاجرت تمام اهالی به روستای خود شده است.

مردم دیگر قدر داشته‌های خود را می‌دانند

محمد سلطانی، یکی از ساکنان منطقه است که به ما می‌گوید: حالا دیگر مردم ارزش منطقه خود را می‌دانند و بسیاری از آنها روی زمین‌های کشاورزی آبا و اجدادی خود کار می‌کنند و عده‌ای هم درحال بازسازی خانه‌های قدیمی پدر بزرگ‌های خود برای سکونت یا تبدیلشان به اقامتگاه بوم‌گردی هستند.

سلطانی از روزگاری یاد می‌کند که پرور به‌دلیل قرار گرفتن در یک منطقه کوهستانی و نداشتن جاده ارتباطی، در فصل سرما مسدود و تردد در آن به کلی قطع می‌شد، حالا اما با احداث جاده، مسیر آمد و شد حتی در زمستان در آن راحت شده است.

به گفته وی، نه‌تنها اهالی پرور، که بسیاری از اهالی روستاهای اطراف هم از وام‌های کم بهره دولت برای ایجاد اشتغال و درآمد استفاده کرده‌اند و میراث فرهنگی هم با طرح‌هایی که به آنها داده، در این مسیر بسیار راهگشا عمل کرده است.

دیدنی‌ها و خوردنی‌ها و سوغات مهدیشهر

پرور و روستاهای اطرافش مثل فینیسک، نه‌تنها امروز دوباره آباد و پررونق و جمعیت شده‌، که از دیدنی‌ترین روستاها و جاذبه‌های کشورمان هم به‌شمار می‌رود و پیشنهاد آخر هفته‌ای ما به شما هم است.

منطقه حفاظت شده و حیات‌وحش آن‌که با راهنما می‌توانید در بخش‌هایی از آن قدم گذاشته و به تماشای کل و بز بنشینید، ییلاقات و باغات و چند اثر تاریخی از جمله جاذبه‌های طبیعی و تاریخی این مناطق است. لبنیات و مشتقات آن هم از سوغات مهدیشهر به حساب می‌آید و به گفته اهالی این شهرستان به‌دلیل حضور ایل عشایر سنگسر، بیش از ۳۲ محصول لبنی در منطقه تهیه می‌شود. یکی از مشهورترین این فرآورده‌ها وارهون (روغن زرد) است که طرفداران زیادی دارد.

در سفر به استان سمنان و مهدیشهر حتما دیگی بخورید. این غذا، غذای سنتی عشایر سنگسر است که صبح‌ها میل می‌کنند، چراکه صبحانه، مهم‌ترین وعده غذایی عشایر است.

فینیسک هم پرجمعیت و آباد شد

از روستای پرور اگر به سمت شرق حرکت کنید، در ۵۶ کیلومتری شهمیرزاد سمنان، روستای فینیسک قرار دارد؛ روستایی که به‌دلیل باغ‌ها و ییلاقات متعددش، پرسه زدن در کوچه‌های آن، حس خوب طراوت و سرزندگی به آدم می‌بخشد. این روستا اما در سرشماری سال ۸۵ فقط ۲۵ نفر جمعیت، یعنی هفت خانوار داشت که بیشترین آنها هم پیرمردان و زنانی بودند که بنیه باغداری و کشاورزی خود را از دست داده بودند.

در چند سال گذشته اما بسیاری از جوانان تحصیلکرده این روستا دوباره جذب زادگاه خود شدند و با استفاده از وام‌های صندوق ملی و با اتکا به تخصص و تجربه شان به آبادی روستا پرداختند.

این روستا در حال حاضر دارای چهار اقامتکاه بوم‌گردی است که خدمات مناسبی را برای اقامت و پذیرایی به گردشگرانی که عمدتا از تهران و شیراز می‌آیند، ارائه می‌دهد.

به‌دلیل همجواری فینیسک با استان مازندران بیشتر مردمان آن، به زبان مازندرانی صحبت می‌کنند و توانسته‌اند سلیقه سمنانی و مازندرانی را در آشپزی و طبخ غذاهای سنتی به‌کار بگیرند.

خانه ابراهیم‌خان سالار افخم، حاکم دودانگه که در سال ۶۲ به ثبت ملی رسیده، یکی از جاذبه‌های بی‌دلیل روستای فینیسک و ملاده است. این کاخ هم‌اکنون در حال مرمت است.

تاثیر شگرف گردشگری در مهاجرت معکوس

ایران از جمله کشورهایی است که با سیر افزایشی و شتابان مهاجرت روستانشینان به شهرها مواجه است و با مشکلات و پیامدهای ناشی از این مهاجرت، دست و پنجه نرم می‌کند. این درحالی است که توسعه اقتصادی کشور مستلزم توسعه روستاهاست و تلاش‌هایی هم در جهت توسعه روستاها و در قالب انواع سیاست‌ها و طرح‌ها صورت گرفته، که البته غالبا بی‌نتیجه بوده است.

صنعت گردشگری به عقیده بسیاری، تقریبا تنها بخشی است که ظرفیت بالایی برای اشتغالزایی و آبادی روستاها و درآمدزایی روستاییان دارد و اتفاقا در چند سال اخیر هم در این خصوص در کشورمان روسفید شده، طوری که بیشترین میزان تاثیر گردشگری در زندگی مردم ایران را هم‌اکنون می‌توان به‌طور مستقیم در روستاها و در مهاجرت معکوس مشاهده کرد. این اتفاق بویژه از سال 93 و با تصویب قانون ارائه وام‌های کم بهره به روستاییان شتاب بیشتری گرفت. طبق این قانون گردشگری مانند بخش صنعت و کشاورزی می‌تواند از منابع صندوق توسعه ملی به‌صورت ریالی و ارزی استفاده کند. برای کسانی که می‌خواهند در زمینه ساخت تاسیسات گردشگری مثل هتل‌ها، مجتمع‌های بین راهی، پارک‌های آبی، شهربازی‌ها، کمپ‌های توریستی و کویرنوردی و اکوتوریسم سرمایه‌گذاری کنند، این موقعیت بسیار مناسبی است.

سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری هم در این میان قول همکاری برای اعطای مجوز و همچنین دریافت استعلام‌های مختلف و اعطای تسهیلات به سرمایه‌گذاران داده است.

شادی کابیانی

جام‌جم