خطر بیماری‌های خودایمنی

از میان بیماری‌ها امروزه بیماری‌های مهمی در گروه بیماری‌های خودایمنی قرار می‌گیرند. مولتیپل اسکلروزیس یا ام‌اس که بر اثر حمله سلول‌های ایمنی به غلاف سلول‌های عصبی بدن ایجاد می‌شود و در سال‌های اخیر بسیار شایع شده از معروف‌ترین این بیماری‌ها است. بیماری هاشیموتو که عامل کم‌کاری تیروئید است نیز بر اثر حمله سلول‌های ایمنی به سلول‌های تیروئید ایجاد می‌شود و امروزه درصد زیادی از افراد بخصوص زنان را مبتلا ساخته و عامل اصلی کم‌کاری تیروئید است.

بیماری کرون که در غرب یکی از عوامل اصلی التهاب روده‌هاست و موجب اسهال و درد مزمن شکم می‌شود نیز از همین دسته بیماری‌هاست. بیماری رماتیسم مفصلی که التهاب مفاصل است نیز در اثر حمله سلول‌های ایمنی به سلول‌های مفصل رخ می‌دهد. عامل دیابت تیپ یک که در کودکان و نوجوانان رخ می‌دهد، تخریب سلول‌های پانکراس است. این سلول‌ها نیز مورد تهاجم سلول‌های ایمنی خودمان قرار می‌گیرند و این بیماری مهلک را ایجاد می‌کنند. در مورد تمامی این بیماری‌ها می‌توان آنتی‌بادی‌ها را اندازه گرفت و سطح بالای این مواد در خون گواه خودایمنی بودن این بیماری‌هاست.

اما چرا سلول‌های دفاعی بدن به سلول‌های خودمان صدمه می‌زنند؟ همان‌گونه که در ابتدا گفته شد به احتمال زیاد این موضوع به بیکار شدن سیستم ایمنی مربوط است. در چند سال اخیر مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده است و اکنون ما می‌دانیم که وقتی برخی از سلول‌های دفاعی بدن در دوران زندگی با مهاجمین خارجی برخورد نکنند و به اصطلاح فرد در محیط سالم و استریل از نظر مهاجمین خارجی مثل میکروب‌ها و انگل‌ها به سر ببرد، این سلول‌ها فعال می‌شوند و به خود بدن صدمه می‌زنند. گواه این موضوع این است که تمام بیماری‌های برشمرده شده در کشورهای غربی و پیشرفته که عاری از آلودگی‌های انگلی و میکروبی هستند شایع‌تر است و اکنون اندک اندک شاهد فوران این گروه بیماری‌ها در کشورهای دیگر مثل ایران هستیم که در سال‌های اخیر به‌دلیل پیشرفت پزشکی بیماری‌های عفونی را مهار کرده است.

دکتر رضا کریمی

فوق‌تخصص غدد و متابولیسم