اهواز شهرِ نخستین مسجد رضوی

بر اساس اسناد موجود، کاروان حامل امام‌ثامن^(ع) در مسیر حرکت خود به مرو روز شانزدهم صفر سال ۲۰۱ قمری وارد اهواز شد و چند روزی در این شهر توقف کرد. پس از عبور ایشان از اهواز، شیعیان و محبان اهل بیت ساکن این شهر در محل اقامت آن حضرت مسجدی بنا کردند که به نام مسجد علی بن موسی‌الرضا^(ع) معروف شد. بنایی که به گواه اسناد باقیمانده از سده‌های ابتدایی پس از هجرت، نخستین مکانی است که به نام ثامن الحجج^(ع) در ایران ساخته و نامگذاری شده است. اعتقاد مردم اهواز البته بر این است که مسجد علی بن موسی الرضا^(ع)، قدمگاه امام رضا^(ع) نیز هست. ابودلف جغرافی‌دان معروف مسلمان که حدود 140 سال پس از شهادت امام رضا^(ع)، یعنی در سال 341 قمری به ایران سفر کرده و سفرنامه‌ای در این باره از خود به یادگار گذارده نیز بر این امر تاکید می‌کند. مختصات ارائه شده توسط وی از مکان این مسجد و همچنین آنچه در کتب دیگر درباره مکان این بنا ذکر شده دلالت بر این امر دارد که محل دقیق کنونی این مسجد و قدمگاه همان محل مقبره فعلی شاگرد بزرگ ائمه معصوم علی بن مهزیار اهوازی است. علی بن مهزیار، از فقها، محدثان و دانشمندان معروف شیعه سده سوم است و از نزدیکان امامان همام علی بن موسی الرضا، محمد بن علی، علی بن محمد و امام حسن عسکری^(ع) است که در برخی از مناطق، به ویژه در اهواز به عنوان نماینده آنان فعالیت می‌کرده است. براساس برخی روایات تاریخی، وی در زمان

امام حسن عسکری^(ع) درگذشته و البته قبل از فوت خود وصیت کرده تا در مسجد علی بن موسی الرضا^(ع) دفن شود. تا چندی قبل نیز در قسمت غربی بقعه وی سالنی وجود داشت که احتمالاً همان مسجد امام رضا^(ع) بود. متاسفانه هیات امنای این بقعه چند سال قبل به منظور بازسازی و گسترش مقبره، تمامی ساختمان‌های مرتبط با آن از جمله سالن مورد نظر را تخریب کرد تا به این ترتیب نخستین مسجد رضوی، دیگر وجود خارجی نداشته باشد.

رضا سلیمان‌نوری

ایران