دره ارغوان خاطره می‌شود

به گزارش جام‌جم، یکی از ذخیره‌گاه‌های جنگلی که این روزها زیر تیغ طرح‌های توسعه گردشگری قرار دارد، ذخیره‌گاه جنگلی ارغوان ایلام است. استاندار این استان تصمیم گرفته که طرحی تفرجی در این ذخیره‌گاه اجرا کند. فعالان محیط زیست بر این باورند در جریان اجرای این طرح، 480 پایه از گونه ذخیره‌گاهی ارزشمند ارغوان قطع شده است، اما مقامات رسمی این سخنان را تکذیب کرده و می‌گویند طرح گردشگری بدون قطع حتی یک درخت اجرا خواهد شد. این در حالی است که تصاویر

ارسال شده از ایلام نشان می‌دهد، احیای جاده تفرجی مورد نظر، چندان هم بدون لطمه به این گونه ارزشمند ذخیره گاهی نیست و در حاشیه جاده، بعد از اجرای عملیات خاکبرداری، ریشه برخی درختان ارغوان از زیر خاک بیرون آمده و در معرض هوا قرار گرفته است.

دره ارغوان ایلام، منطقه‌ای سیل‌خیز بوده و معلوم نیست استاندار این استان با کدام منطق و ارزیابی، طرح گردشگری را در آن اجرا می‌کند.

ذخیره‌گاه‌های محدود

سطح محدودی از جنگل‌های ایران به عنوان ذخیره‌گاه‌های جنگلی مجزا شده‌اند تا اقدامات حفاظتی بیشتری روی آن انجام شود. ارغوان یکی از گونه‌های شاخص آب و هوای مدیترانه‌ای است که لکه‌های محدودی از آن در استان‌های خراسان رضوی، ایلام و برخی نقاط دیگر وجود دارد. به دلیل محدودیت سطح گسترش این گونه، آن را به عنوان گونه‌ای ذخیره‌گاهی اعلام کرده‌اند تا بیشتر مورد حفاظت قرار گیرد. اما این روزها دره ارغوان ایلام که محل رویش این گونه ذخیره‌گاهی است با حضور لودرهایی که قرار است جاده قدیمی بین شهرستان ایلام و چرداول را با هدف سهولت تردد گردشگران احیا و بازسازی کند، روبه‌رو شده است. این اقدام البته با اعتراض دوستداران محیط‌زیست مواجه شد. بیش از صدها نفر از فعالان محیط‌زیست پای نامه‌ای اعتراضی را امضا کردند تا مانع اجرای طرح گردشگری در این دره شوند.

رحیم ملک‌نیا، عضو هیات علمی دانشگاه لرستان در گفت‌وگو با جام‌جم بیان می‌کند: استانداری تصمیم گرفته جاده دسترسی قدیمی ایلام به چرداول را با هدف کاهش ترافیک و ... تعریض کند.

او با اشاره به شایعاتی که در منطقه وجود دارد، می‌گوید: چند ویلا در داخل فضای ذخیره‌گاه جنگلی ساخته شده و این شائبه وجود دارد که ساخت جاده به خاطر این ویلاها در حال پیگیری است.

ملک‌نیا همچنین به هشدارهایی که درباره قطع 480 اصله درخت ارغوان و خروج آن از منطقه منتشر شده اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: استاندار به اتفاق معاون عمرانی خود، مدیر کل منابع طبیعی و مدیر کل محیط‌زیست از منطقه بازدید کرده‌اند و کلا قطع این تعداد درخت را تکذیب کردند.

او با اشاره به خارج شدن ریشه درختان از زیر خاک، به دلیل اجرای پروژه گردشگری در ذخیره گاه جنگلی ارغوان، سخنان خود را با طرح این پرسش ادامه می‌دهد: مسئولان استانی اعلام کرده‌اند در منطقه پارکینگ بدون قطع درخت ساخته خواهد شد، اما معلوم نیست چگونه می‌خواهند بدون قطع درخت پارکینگ بسازند.

این عضو هیات علمی دانشگاه لرستان می‌افزاید: سوال این است چگونه اجازه داده‌اند در یک ذخیره‌گاه جنگلی جاده تعریض شود؟ ارزیابی زیست محیطی این پروژه چگونه انجام شده است. اگر مسئولان منابع طبیعی در جریان نبوده‌اند چرا به این پروژه اعتراض نکردند و بعد از مردم وارد عمل شدند؛ آن هم به همراه استاندار؟در حالی که باید به عنوان متولی در منطقه حضور می‌یافتند تا اعمال قانون کنند. این سوال هم مطرح است که چگونه می‌توان در یک ذخیره‌گاه جنگلی پروژه اجرا کرد؟

او همچنین حجم خاکبرداری برای اجرای این پروژه را بسیار وحشتناک توصیف می‌کند.

گردشگری در منطقه‌ای سیل‌خیز

بسیاری از کارشناسان دره ارغوان را که این روزها شاهد اجرای پروژه گردشگری است، دره‌ای سیل‌خیز معرفی می‌کنند. به گفته عضو هیات علمی دانشگاه لرستان سیلی که دو سه سال پیش هم آمد، از طریق آبی بود که از سمت دره ارغوان وارد شهر شد.

رضا احمدی، مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام نیز در گفت‌وگو با جام‌جم، سیل‌خیز بودن دره ارغوان را تائید می‌کند. او می‌گوید: در دره ارغوان 30 پروژه آبخیزداری انجام داده‌ایم. سال 94 هم سیل داشتیم. آن طور که او می‌گوید کارهای آبخیزداری انجام شده، ایلام را از سیل نجات داده است.

او تاکید می‌کند: با بارش‌های 100 تا 150 میلی متری هم خطر سیلاب شهر را تهدید نمی‌کند، چون در 540 نقطه از مناطق تعیین شده طرح آبخیزداری اجرایی شده است. ‌

هر چند عملیات آبخیزداری در دره ارغوان، شهر ایلام را ایمن کرده است، اما این دره محل بروز سیلاب است و دو سال قبل که سیلاب در این دره رخ داده بود، با وجود اجرای عملیات گسترده آبخیزداری در این دره، سنگ‌های بزرگی توسط سیلاب جابه‌جا شد.

یکی از اصول اولیه مصون ماندن از آسیب‌های ناشی از سیل نیز فاصله گرفتن از مسیر عبور سیلاب است. بر اساس استانداردهای متداول جهانی، ساخت و ساز در حریم مسیر عبور سیلاب، ممنوع است؛ اما در کمال تعجب، استاندار ایلام از پول نفت هزینه می‌کند تا میزان سهولت دسترسی به منطقه‌ای سیل خیز را افزایش داده و به این ترتیب بار گردشگری در این ذخیره‌گاه جنگلی را بیشتر کند! در حالی که باید میزان حضور جمعیت در نواحی مستعد سیل را به حداقل برساند و ساخت و ساز در این مناطق را متوقف کرد.

ساخت و ساز بدون قطع یک درخت

ساخت و ساز در طبیعت همواره با تخریب محیط همراه است. تمام ماشین‌هایی که برای اجرای سازه‌ها به منطقه مراجعه می‌کنند، خاک را دچار کوبیدگی کرده و تجدید حیات گونه‌های جنگلی را با مشکل مواجه می‌کنند. خاک کوبیده، کمتر آب جذب می‌کند و اگر جاده آسفالته باشد، احتمال بروز روان‌آب و سیلاب در آن ناحیه افزایش می‌یابد.

اما استاندار ایلام در منطقه‌ای که خود مستعد بروز سیلاب است و میلیاردها تومان صرف اجرای پروژه‌های آبخیزداری برای مقابله با خطرات سیل در آن شده است، با صرف هزینه، به دنبال تعریض جاده‌ای است که ضریب نفوذ آب در خاک را کاهش می‌دهد و باز هم منطقه را سیل‌خیزتر می‌کند.

با وجود این، مدیر کل منابع طبیعی ایلام می‌گوید: در اجرای این پروژه گردشگری، هیچ درختی در منطقه قطع نخواهد شد و چهار پارکینگی که برای گردشگران ایجاد می‌شود، در محیط‌های باز این ذخیره گاه جنگلی ایجاد می‌شود.

او ادامه می‌دهد: پارک جنگلی ارغوان مکمل پارک جنگلی بلوط است. یک کوه فاصله بین آنهاست و این منطقه یک زنجیره گردشگری است.

به گفته احمدی برای توسعه گردشگری در این منطقه طرح تهیه شده و کتابچه اش موجود است. به همین دلیل هیچ بخشی از پروژه با قطع درخت همراه نیست.

اگر از او درباره نام ارزیاب زیست‌محیطی این پروژه بپرسید ادعا می‌کند اطلاعی ندارد و نمی‌داند چه کسی ارزیابی پروژه‌ای گردشگری در یک محیط سیل‌خیز را انجام داده است.

مدیر کل منابع طبیعی ایلام تاکید می‌کند: دره ارغوان منطقه حفاظت شده است و نباید به ترکیب آن دست زد.

با توجه به گفته‌های کارشناسان باید تاکید کرد در این که گردشگری می‌تواند به حل مشکلات ساکنان مناطق محروم کمک کند هیچ شکی نیست، اما مسئولان نباید طبیعت منطقه را قربانی طرح‌های شتاب زده‌ای کنند که از گزارش‌های ارزیابی زیست محیطی آن اطلاع چندانی در دست نیست. زیرا تجربه ثابت کرده توسعه ناپایدار در بلند مدت اندک سرمایه‌های محلی را تباه می‌کند. به عبارت دیگر، وقتی سیل گردشگران روانه ایلام شوند و زیر ساخت‌ها برای سرویس دهی به آنها مناسب نباشد اندک منابع طبیعی باقیمانده نیز خیلی زود از بین خواهد رفت و شرایط برای بومیان منطقه دشوارتر از گذشته خواهد شد.

تخریب به گواه تصویر

تصاویر ارسال شده از ایلام نشان می‌دهد احیای جاده تفرجی مورد نظر، چندان هم بدون لطمه به این گونه ارزشمند ذخیره گاهی نیست و در حاشیه جاده، بعد از اجرای عملیات خاکبرداری، ریشه برخی درختان ارغوان از زیر خاک بیرون آمده و در معرض هوا قرار گرفته است.