در جست‌و‌جوی علت عاشقی!

قدیمی‌ها ضرب‌المثل جالبی داشتند و می‌گفتند، گرسنگی نکشیدی که عاشقی یادت بره! کاری به درست و غلطش نداریم. آنچه در جامعه امروز می‌بینیم، حکایت از شیفتگی و شیدایی بی‌شائبه مردم نسبت به این مفهوم دارد؛ چه آنها که عشق را همان گونه که هست می‌پذیرند ـ به عنوان دوست داشتن بسیار زیاد ـ چه آنها که خود را از آن بر حذر می‌دارند و چه روشنفکرانی که بر مغلطه معنایی و برتر دانستن دوست داشتن بر عشق اصرار دارند، هیچ کدام به آن لاقید نیستند، اما چرا این مفهوم تا این حد برای بشر دغدغه شده که می‌تواند یک نفر را به عرش اعلی فرستاده، دیگری را در فرش سفلی خاک کند؟

کد خبر: ۱۱۲۷۶۶۳

تحقیقات متعددی برای پی بردن به مبنای ژنتیک و حتی عصبی عشق انجام شده، اما بتازگی نتایج تحقیقی منتشر شده که به رابطه عشق با توفیق در تولید مثل و علائم باستانی فرگشتی در این زمینه می‌پردازد.

گروهی بین‌المللی از محققان به بررسی رابطه عشق با فرزندآوری در میان هَزدا، قومی شکارگر ـ گردآور در شمال مرکز تانزانیا، پرداختند. تیم محقق، مثلث تعریف عشق اشترنبرگ را معیار قرار دارند که سه فاکتور کلیدی را در بر می‌گیرد؛ عشق کاملی که سه بُعد صمیمیت، اشتیاق و تعهد را در بر می‌گیرد.

محققان در تحقیق منتشر شده می‌گویند: هر سه بعد عشقی اشترنبرگ می‌توانند در توفیق تولید مثل موثر باشند و همچنین انطباق‌های زیستی به حساب بیایند، اما نقش هر کدام از دیگری مجزاست.

یافته‌های آنان حاکی از رابطه‌ای مثبت و مداوم میان تعهد و تعداد بیشتر فرزندان در هر دو جنس بود. در زنان رابطه‌ای مثبت میان اشتیاق و توفیق تولید مثل دیده شد، اما رابطه بین صمیمیت و تعداد فرزندان منفی بود.

سخنگوی این تیم تحقیق می‌گوید: بررسی ما شاید بتواند نوری تازه به گذشته فرگشتی انسان بتاباند؛ مخصوصا در جوامع شکارگر ـ گردآور سنتی که در آنها، انتخاب همسر در اختیار فرد بوده، نه به اجبار والدین. چنین می‌پنداریم که اشتیاق و تعهد، فاکتورهایی کلیدی هستند که موجب تقویت تناسب اندام می‌شوند. از این رو، انتخاب زوج به تقویت عشق در فرگشت انسان منجر شد. البته در این حیطه به بررسی بیشتری نیاز هست.

دلیل انتخاب قوم هَزدا، این بود که گروهی که مورد بررسی می‌گیرد، بیشترین شباهت ممکن را به نیاکانمان پس از رو آوردن به کشاورزی و ثابت شدن داشته باشند. یافته‌ها واقعا جالب هستند، اما باید به یاد داشت که این آزمایش به نسبت محدود است و با دیدگاه همبستگی انجام شده، نه علیت.

همچنین ممکن است فاکتورهای مربوط به اثرات اجتماعی در این بررسی نادیده انگاشته شده باشند. ممکن است قوم هَزدا مصداق خوبی از نیاکان ما نباشد و برداشت آنها از عشق، با چیزی که هزاران سال پیش وجود داشته، تفاوت زیادی داشته باشد.

شکی نیست که مفهوم عشق در طول زمان تغییر یافته و پا به پای جوامع، دچار دگرگونی شده و امروزه وابستگی به مراتب کمتری به توفیق در تولیدمثل دارد، اما تمرکز بررسی این بوده که عشق، چرا و چطور در گذشته ما آغاز به تاثیرگذاری کرده است. پس این ارتباط با توفیق در تولید مثل را نمی‌توان تغییر الگوی فاجعه باری‌دانست.