گزارش جشن سی‌وششم

حاشیه‌های امسال از همان اولین روزهای شروع به کار ستاد جشنواره آغاز شد و با آن که مسئولان برگزار‌کننده با پافشاری بر قوانین و اساسنامه و انتخاب تعداد 22 فیلم برای بخش مسابقه سینمای ایران سعی داشتند از این حواشی بکاهند، اما انگار این صحبت‌ها و اعتراضات دیگر بخشی جدانشدنی از جشنواره فیلم فجر است و تریبون مراسم اختتامیه تبدیل به فضایی برای طرح نکاتی شده که تصور می‌کنند از قلم افتاده است.

هفت، سینما دو و رادیو

تلویزیون و رادیو در تمام این سال‌ها با تمام بضاعت و توان خود جشنواره فجر را پوشش داده و اخبار و اتفاقات آن را به صورت لحظه‌ای به مخاطبان خود ارائه کرده است. امسال جدا از برنامه هفت در شبکه سه، شبکه دو هم با برنامه سینما دو جشنواره و حواشی‌اش را هر شب روی آنتن برده و محلی برای بحث و بررسی فیلم‌های جشنواره بوده است و این به غیر از اخبار شبکه خبر و حتی برنامه‌هایی در شبکه نمایش است. رادیو هم در این دهه همواره به صورت لحظه‌ای اخبار جشنواره را به اطلاع مخاطبانش رسانده و حالا سوال مهم اینجاست که با این حجم از برنامه و اطلاع‌رسانی چرا هنوز برخی سینماگران شبه‌روشنفکر نوک پیکان انتقاداتشان را به سوی تلویزیون می‌گیرند و معتقدند تلویزیون به اندازه کافی از سینما حمایت نمی‌کند که باید گفت تلویزیون در این سال‌ها نشان داده تا چه اندازه همه‌جانبه و پویا از سینمای ایران حمایت کرده است. پخش مستقیم مراسم اختتامیه، آخرین تلاش ارزشمند این دو رسانه است که ابعاد سینما و جشنواره فجر را وسیع و در سطح ملی ترسیم می‌کند و باعث گسترش فرهنگ توجه به سینما در همه خانواده‌های ایرانی خواهد شد.

آداب فراموش شده نشست‌های مطبوعاتی

نقطه تاریک جشنواره امسال به گمانم کنفرانس‌های مطبوعاتی پس از نمایش فیلم در کاخ جشنواره بوده است. نشست‌هایی که بیش از هر چیز نشان می‌دهد جامعه سینمایی در نگاه کلی آداب گفت‌وگو و پاسخ به افکار عمومی را هنوز جدی نگرفته و برای رسیدن به استانداردهای لازم تلاش نمی‌کند. این جلسات معمولا با دلخوری و جر و بحث و حتی رفتار خارج از ادب یکی دو نفر از فیلمسازان همراه بوده و گاهی آش آنقدر شور می‌شود که مجری مراسم ناچار به دخالت می‌شود. بپذیریم رابطه اهالی رسانه با سینماگران و بر‌عکس، مدت‌هاست مخدوش شده و متاسفانه دوستان سینمایی جایگاه خبرنگاران و منتقدان را به عنوان اضلاع مکمل سینمای ایران به‌رسمیت نمی‌شناسند. امسال در این نشست‌ها به وجود آمدن دو حاشیه بیش از آن که شگفت‌انگیز باشد، غم‌انگیز و هشدار‌دهنده است. نخست واکنش یکی از فیلمسازان به سوال خبرنگاری در باب چرایی شوخی‌های جنسی در فیلمش و پاسخ عجیب این سینماگر است، در حالی که یک کودک کنار او نشسته و بلند بلند می‌خندید‌! و دوم صحنه‌ای که فیلمسازی بی‌اعصاب و البته با‌استعداد در این سال‌ها، یکی از خبرنگاران را به اصطلاح کنف می‌کند و در کمال حیرت همکاران رسانه‌ای او برای فیلمساز دست می‌زنند و با صدای بلند می‌خندند و کاش دوستان رسانه‌ای بدانند که خندیدن و تمسخر یک همکار تا چه حد می‌تواند جایگاه رسانه را در افکار عمومی مخدوش کند.

تنگه شجاعت و شرافت

نکته بسیار مهم جشنواره سی و ششم فیلم‌های خوب جنگی حوزه دفاع مقدس است که بدون هرگونه جانبداری، توجه بسیاری را به سوی خود جلب کرده‌اند. تنگه ابوقریب ساخته بهرام توکلی با شش سیمرغ، سرو زیر آب ساخته محمدعلی باشه‌آهنگر و به وقت شام ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا هر کدام با دو جایزه سهم عمده‌ای از جوایز اصلی جشنواره امسال داشته‌اند. فیلم‌هایی که توانسته‌اند نظر مخاطبان عادی و منتقدان را همزمان جلب و ده جایزه را نصیب این ژانر با‌ارزش سینمای ایران کنند.

مغزهای کوچک زنگ زده ساخته هومن سیدی، بمب، یک عاشقانه ساخته پیمان معادی، کامیون ساخته کامبوزیا پرتوی و دارکوب ساخته بهروز شعیبی از دیگر برندگان سیمرغ‌های بلورین جشنواره امسال بوده‌اند. در جشنواره امسال اتفاقی در اهدای سیمرغ‌های بلورین می‌افتد که پیش از این بسیار کم‌سابقه بوده است. اهدای دو سیمرغ بلورین در رشته‌های کارگردانی (ابراهیم حاتمی‌کیا و بهرام توکلی‌) و فیلمنامه (کامبوزیا پرتوی و هومن سیدی‌) بی‌شک نشان از کار سخت هیات داوران دارد که در نهایت به اهدای دو جایزه در هر رشته منتهی می‌شود. جشنواره فجر امسال جوایز بهترین بازیگر مرد و زن را به ترکیبی از جوان‌ها و باتجربه‌ها اهدا کرده است. امیر جدیدی و سارا بهرامی دو بازیگر جوان سینما و تلویزیون سیمرغ بلورین و جمشید هاشم‌پور، امین حیایی و سحر دولتشاهی جوایز نقش‌های مکمل را دریافت کرده‌اند و نکته جذاب این قسمت دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد توسط جمشید هاشم‌پور است؛ بازیگری که صبور و بی‌ادعا سال‌ها در سینمای ایران زحمت کشید و حالا شاید خیلی دیر به آن چه که باید رسیده است.

جشنواره فجر چند سالی است که دیگر آینه تمام‌نمای تولیدات سینمای ایران نیست، اما هنوز هم می‌تواند یک چشم‌انداز کلی از وضعیت سینمای ایران به مخاطبانش ارائه دهد؛ مخاطبی که چند روز دیگر هیاهوی روزهای برگزاری و مراسم اختتامیه را فراموش می‌کند و حضورش در سالن می‌تواند ضامن نجات سینما در ایران باشد؛ سینمایی که متاسفانه در همه ارکانش دولتی است و ای کاش روزی برسد که به شکل جدی سرمایه‌گذاری خصوصی به آن وارد شود. سرمایه‌هایی که مانند همه حوزه‌های دیگر می‌تواند باعث ایجاد رقابت و در نهایت به سود مردم تمام شود؛ مردمی که سینما را دوست دارند و خواهند داشت.

بهرنگ ملک‌محمدی