«طب عمومی» خاطره می‌شود

«طب عمومی در کشور ما مغفول مانده و نظام سلامت به این رشته توجه جدی ندارد. با وجود همه شعارها مبنی بر این‌که طب عمومی بنیان سلامت است، شاهد هستیم که هنوز نظام سلامت به این رشته توجه جدی ندارد و همچنان در این زمینه تاوان اشتباهات خود را می‌پردازد که قطعا اصلاح این روند نیازمند تغییر زیرساخت‌هاست.»

اینها را عباس کامیابی، رئیس انجمن پزشکان عمومی کشور می‌گوید و یادآور می‌شود که این شرایط سبب شده نیمی از پزشکان عمومی کشور دیگر به طبابت نپردازند.

آمار دقیق و مستندی از تعداد پزشکان عمومی بیکار وجود ندارد. به گفته علیرضا زالی، رئیس سابق سازمان نظام پزشکی، حدود 8000 پزشک عمومی در کشور بیکار هستند. البته برخی آمارهای تائید نشده هم از بیکاری حدود 40 هزار پزشک عمومی روایت دارد.

تب پزشکی

گروه تجربی به عنوان پرطرفدارترین گروه آزمایشی در کنکورهای چند سال اخیر و رشته پزشکی هم به عنوان پرطرفدارترین رشته در گروه تجربی شناخته می‌شود.

قبولی در این رشته در حالی به رویای خیلی از کنکوری‌ها بدل شده است که آینده شغلی مطمئنی در انتظار فارغ التحصیلان طب عمومی وجود ندارد.

تصور کنید حتی شاگرد اول‌های کنکور هم که در رشته پزشکی قبول شده‌اند، نمی‌توانند از آینده شغلی شان مطمئن باشند؛ مگر این‌که ادامه تحصیل دهند، در دوره دستیاری پزشکی پذیرفته شوند و بعدها به عنوان پزشک متخصص فعالیت کنند.

محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید دارد که اصلی‌ترین راه برای اصلاح جایگاه متزلزل پزشکی عمومی در کشور، اجرای نظام ارجاع و برنامه پزشک خانواده است و هر مسیر دیگری غیر از این خطاست.

به گفته مصلحی، در کشورهای توسعه‌یافته، پزشک عمومی نقش بسیار پررنگی در سلامت جامعه دارد. پزشک عمومی در جایگاه پزشک خانواده به افراد تحت پوشش خود آموزش می‌دهد تا از ابتلا به بیماری، پیشگیری شود. همچنین پزشک عمومی با رصد مداوم سلامت خانوار، مانع از شیوع بیماری‌ها و افزایش هزینه‌های درمان می‌شود، در صورتی هم که بیمار به درمان‌های تخصصی نیاز داشته باشد، بیمار از طریق پزشک خانواده به پزشک متخصص ارجاع داده می‌شود.

دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور انتقاد می‌کند: متاسفانه هنوز در کشور ما با اجرای کامل نظام ارجاع و برنامه پزشک خانواده فاصله داریم. به همین دلیل هم نقش پزشکان عمومی کمرنگ شده است؛ به گونه‌ای که افراد برای بیماری‌های ساده هم به پزشک متخصص و فوق تخصص مراجعه می‌کنند، در حالی که اگر برنامه پزشک خانواده به طور علمی و جامع اجرا شود، جایگاه پزشک عمومی در کشور هم احیا می‌شود.

با اجرای پزشک خانواده در سراسر کشور، به اعتقاد مصلحی، هم وضع اشتغال پزشکان عمومی بهبود پیدا می‌کند و هم سلامت جامعه ارتقا خواهد یافت؛ طوری که هزینه‌های نظام درمان هم کاهش می‌یابد.

فراموشی اسناد بالادستی

یکی از عمده دلایل شلوغی بیش از حد برخی مطب‌ها و ویزیت‌های سه دقیقه‌ای برخی پزشکان را باید قرار نگرفتن پزشک عمومی در جایگاه واقعی اش دانست. اگر پزشک عمومی در جایگاه پزشک خانواده باشد، در آن صورت اصلا نیازی به ارجاع خیلی از بیماران به سطوح تخصصی وجود ندارد و مشکل خیلی از بیماران در همان سطح اول درمان از سوی پزشک عمومی برطرف می‌شود. در این شرایط ممکن است در طول یک روز حتی رقم بیماران مراجعه‌کننده به مطب یک پزشک فوق‌تخصص به تعداد انگشتان دو دست هم نرسد.

یعقوب شیویاری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با انتقاد از جایگاه فعلی طب عمومی کشور به جام‌جم می‌گوید: انتظار داریم در ادامه اجرای طرح تحول سلامت، برنامه پزشک خانواده در اولویت قرار بگیرد تا جایگاه طب عمومی در کشور هم احیا شود. نباید فراموش کرد اجرای پزشک خانواده، دستور صریح قانون برنامه ششم توسعه و اسناد بالادستی نظام سلامت است که نباید در اجرای آن کوتاهی شود.

این نماینده مجلس، خالی ماندن مطب پزشکان عمومی را یک هشدار جدی می‌داند و ادامه می‌دهد: بیشترین بار خدمات درمانی ارائه شده به بیماران باید از سوی پزشکان عمومی انجام شود، اما وقتی فعالیت پزشک عمومی تحت‌الشعاع پزشک متخصص قرار می‌گیرد و شأن پزشک عمومی در نظر گرفته نمی‌شود، همین مسائل موجب دلسردی آنها خواهد شد.

همچنین این نماینده مجلس به اوضاع معیشتی پزشکان عمومی هم اشاره می‌کند و می‌گوید: اختلاف فاحش بین درآمد پزشکان عمومی و متخصص موجب تضعیف طب عمومی شده است. درآمد بسیاری از پزشکان عمومی به هیچ وجه قابل قیاس با درآمد پزشکان متخصص نیست که باید برای رفع این تبعیض ها، گام جدی برداشته شود.

واقعیت این است اگر پزشکانی که مجبورند طرح خدمت خود را در مناطق محروم بگذرانند، از چرخه خدمت‌رسانی حذف شوند، اوضاع بهداشتی و درمانی در مناطق کم برخوردار کشور، نامساعد خواهد شد. به همین دلیل ضرورت دارد با اجرای کامل پزشک خانواده و ایجاد امکانات رفاهی برای پزشک عمومی ساکن در مناطق محروم، شرایطی را فراهم کرد تا پزشک عمومی با رضایت خاطر در مناطق کم‌برخوردار حضور یابد. این اتفاق هم به نفع اشتغال پزشکان عمومی تمام می‌شود و هم به ارتقای سلامت ساکنان مناطق محروم منجر خواهد شد.

امین جلالوند - جامعه