خیران سلامت؛ نیروی محرکه نظام سلامت

اگرچه وزارت بهداشت با اجرای طرح تحول سلامت، تلاش کرده چهره نظام سلامت را دگرگون کند و در این حوزه نیز به دستاوردهایی رسیده، اما هنوز کاستی‌های زیادی در حوزه سلامت وجود دارد که اعتبارات محدود دولتی، توان پاسخگویی به حجم انبوه نیازهای بیماران را ندارد. به همین دلیل، حضور خیران سلامت می‌تواند بخش انبوهی از این نیازها را برطرف کند که خوشبختانه خیران بیمارستانی در ایران نقش مهمی در این عرصه دارند.

محمدهادی ایازی، معاون اجتماعی وزیر بهداشت، به یک گوشه از فعالیت‌های گسترده خیرین سلامت اشاره می‌کند و می‌گوید: خیران سلامت بیش از 15 هزار میلیارد ریال در سال گذشته به حوزه سلامت کشور برای ساخت بیمارستان و مراکز درمانی و خرید تجهیزات یاری رسانده‌اند. همچنین با کمک خیرین در چند سال اخیر
40 بیمارستان در کشور راه‌اندازی شده و 40 بیمارستان دیگر نیز در مرحله ساخت است.

همچنین شهلا میرگلوبیات، رئیس شورای مشارکت‌های زنان مجمع خیرین سلامت هم به جام‌جم یادآوری می‌کند: مجمع خیران سلامت از سال 88 راه‌اندازی شده، تا امروز حدود
5000 میلیارد تومان به حوزه سلامت کمک کرده است.

این نماینده سابق مجلس، یادآوری می‌کند حدود نیمی از تخت‌های بیمارستانی کشور فرسوده‌ هستند و حدود 105 هزار تخت بیمارستانی هم در کل کشور کمبود داریم. به قول او، این نیازها قطعا با توسل به بودجه‌های دولتی حل نمی‌شود و برای رفع این نیازها به حضور خیران سلامت نیاز داریم.

از سوی دیگر، بسیاری از زمین‌ها و بناهای بیمارستانی در کشور نیز در زمره اموال و املاک موقوفه قرار دارند؛ به گونه‌ای که براساس آمارهای رسمی، 40 درصد بنا و زمین بیمارستان‌های تهران و به همین نسبت در شهرستان‌ها در فهرست املاک موقوفه جای می‌گیرند.

چالش‌های پیش روی خیران سلامت

خیرین سلامت برای تداوم فعالیت‌هایشان با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند که حل این چالش‌ها می‌تواند به حضور گسترده‌تر آنها منجر شود. حسینعلی شهریاری، دبیر کل مجمع خیرین سلامت کشور به گوشه‌ای از این چالش‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید:‌ مشکلاتی بر سر راه خیرین وجود دارد، ازجمله آنها می‌توان به معافیت‌های مالیاتی، عوارض گمرکی، تعرفه خدمات واحدهای بهداشتی درمانی و آموزش خیریه‌ای و عوارض شهرداری، حق انشعاب آب، برق و گاز اشاره کرد.

به گفته شهریاری، خیرین در این مدت هشت سال از زمان تاسیس این سازمان مردم نهاد، بیش از
5000 میلیارد تومان به عرصه بهداشت و درمان کمک کردند. این مجمع، سازمانی مردم نهاد و غیرسیاسی است که در سراسر کشور فعالیت می‌کند. شعبات استانی و شهرستانی مجمع خیرین سلامت در استان‌ها ارائه خدمات شایانی توجهی داشته‌اند و با هماهنگی وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی نسبت به جمع‌آوری و هدایت کمک‌های مردمی به عرصه سلامت اقدام می‌کنند.

عباس پورهاشمی، قائم‌مقام مجمع خیرین سلامت کشور هم به دستاوردهای فعالیت خیران سلامت اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: مجمع خیرین سلامت کشور بازوی مردمی وزارت بهداشت و درمان است و هم اکنون مجامع خیرین در استان‌های کشور در ساخت حدود 400 هزار مترمربع فضای بهداشتی از قبیل خانه بهداشت جامع روستایی و شهری مشارکت داشته‌اند.

نمی‌توان آمار دقیقی از خیران سلامت در ایران ارائه کرد، زیرا به گفته حسن هاشمی، وزیر بهداشت، بسیاری از خیران سلامت در گمنامی کار می‌کنند و کسی از فعالیت‌های نیکوکارانه آنها باخبر نمی‌شود. به گفته هاشمی، خیرین در عرصه سلامت علاوه بر کمک‌های مادی، کمک‌های فکری نیز دارند و در حوزه پیشگیری و بهداشت نیز فعالند؛ به گونه‌ای که حدود 80 هزار خیر در عرصه سلامت حضور دارند.

نکته مهمی که در حوزه فعالیت‌های خیران سلامت باید ساماندهی شود، نحوه توزیع کمک‌های خیران سلامت است. در شرایطی که اغلب خیران سلامت به فعالیت در حوزه درمان علاقه‌مند هستند، اما نیاز ضروری به حضور خیران در حوزه‌های بهداشت و پیشگیری داریم. اگر به خیران سلامت، این آگاهی و آموزش داده شود که حضور در بخش بهداشت، مثلا راه‌اندازی یک خانه بهداشت روستایی یا احداث یک مرکز جامع سلامت، گاهی بسیار پربازده‌تر از ساخت یک درمانگاه یا حتی یک بیمارستان است، در آن صورت می‌توان شاهد حضور بیشتر خیران در حوزه بهداشت و پیشگیری بود.