همنشینی قانون با تلویزیون

بخصوص در شرایط کنونی که وجود رسانه‌های جمعی در آگاهی رساندن به مردم موثر هستند، می‌توان با کمک این ابزار آگاهی‌های لازم را به مخاطب داد و در فضای پیچیده زندگی اتفاقات را برای او ساده کرد. مجموعه تلویزیونی «عدالتخانه» با کارگردانی سیداشرف طباطبایی در قالب مستند ترکیبی تلاش کرده با تکیه بر قوانین حقوقی بخشی از آگاهی بخشی را در گره‌های حقوقی مخاطبان برعهده بگیرد. این مجموعه تلاش کرده با انتخاب داستان‌هایی از میان سرگذشت هزاران پرونده قضایی و تعزیراتی و بازسازی و تنظیم آنها بر اساس ادبیات تلویزیونی به بخشی از این قوانین ورود کند و در نبود آگاهی‌های حقوقی این مسئولیت را برعهده بگیرد.

سازمان تعزیرات حکومتی در خیابان انقلاب لوکیشن اصلی این مجموعه است. سیداشرف طباطبایی، تهیه‌کننده و کارگردان این مجموعه که بسیاری از ما او را با م جموعه مستند «مسلمانان» می‌شناسیم دلیل انتخاب این لوکیشن را استفاده از المان‌ها و نشانه‌های بصری و جغرافیایی این مکان در مجموعه تلویزیونی‌اش دانسته و می‌گوید: با همکاری وزارت دادگستری بخشی از این ساختمان در اختیار ما قرار داده‌شد و ما پس از طراحی و پیاده‌کردن دکور اصلی که سالن قضاوت با حضور شاکی، متشاکی و شاهدان است تلاش کردیم از نزدیک با طرح دعوی‌هایی که هر روز در این ساختمان صورت می‌گیرد آشنا شویم و این همجواری ما را به درکی بهتر از موضوعات رهنون می‌سازد.

وی با اشاره به ساختار برنامه می‌گوید: این مجموعه ترکیبی از مستند نمایشی و میزگرد تخصصی است که برمبنای موضوعات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی طراحی شده‌است.

طباطبایی در ادامه می‌افزاید: در بخش نمایشی هر بار یک پرونده حقوقی در قالب یک اتفاق یا شکایت طرح می‌شود. در این فضا علاوه بر رئیس، منشی و معاون شعبه، متهم، وکیل مدافع و کارشناس، دانشجویان علوم قضایی به اتفاق مردم عام در جلسه حضور دارند. در بخش دوم نیز میزگردی با حضور کارشناسان، نمایندگان اصناف یا اتحادیه‌های مربوطه در کنار دانشجویان برگزار می‌شود و طی مباحثه‌ای میان کارشناسان و دانشجویان جمع‌بندی نهایی انجام شده و راهکارهایی برای رفع این موضوع ارائه می‌شود.

به گفته این تهیه‌کننده، حضور مجری ـ کارشناس در این میزگرد بسیار مهم است، چراکه جلسه با تسلط کامل او هدایت می‌شود و مسیر بحث با حضور متخصصان امر در همه حیطه‌های روان‌شناسی و جامعه‌شناسی واکاوی می‌شود.

طباطبایی با تاکید بر اصل پیشگیری از وقوع تخلفات می‌گوید: در این مجموعه باید پیشگیری از وقوع تخلف را مدنظر و پیام‌های پیشگیرانه داشته باشیم. ضمن این که قرار نیست در این مجموعه مشکلات اداری سازمان‌ها و نهادهای دولتی به نمایش درآید، بلکه چون به دلیل ناآگاهی، حق مردم ضایع می‌شود این مجموعه تلاشی است در جهت آگاهی بخشی به افراد جامعه و ایده ساخت این برنامه از پرونده‌های واقعی بسیار خوب است.

وی با اشاره به علاقه‌مندی‌اش برای تولید تعداد بیشتری از این مجموعه بیان کرد: به دلیل گستردگی موضوع بشخصه علاقه‌مند بودم به موضوعات بیشتری در این برنامه اشاره کنم، اما در حال حاضر 52 قسمت آن تولید شده و تلاش کردیم محتوای این مجموعه فارغ از بخش هنری، محتوای فنی و تخصصی داشته باشد و از تجارب و علم کارشناسان و اساتید حقوقی برای ادامه کار این مجموعه بیشتر استفاده شود.

کارگردان و تهیه‌کننده عدالتخانه با اشاره به تیم نویسندگان این مجموعه به سرپرستی بهروز افخمی می‌افزاید: با موافقت و همکاری رئیس سازمان تعزیرات کل کشور مهم‌ترین پرونده‌های حقوقی این سازمان در اختیار تیم تحقیق قرار گرفت و پس از جمع‌آوری اطلاعات، جمعی از نویسندگان این موضوعات را در درام تلویزیونی گنجانده و شکل نمایشی به آن دادند.

طباطبایی بازتاب این برنامه در میان مخاطبان را بسیار موثر دانسته و می‌گوید: ما سراغ موضوعات و دغدغه‌های ملموس مردم رفتیم و بخش‌های نمایشی برنامه کاملا منطبق با واقعیت و پرونده‌های جاری در سازمان تعزیرات حکومتی است و از این رو با بازخورد مثبت و تشویق‌آمیز مراجعان به این سازمان روبه‌رو شده‌ایم.

وی با اظهار امیدواری از بیان موضوعات حقوقی در میان شهروندان می‌گوید: آنچه در این مجموعه برای ما اهمیت داشت پیشگیری از وقوع تخلف و ارائه پیام‌های پیشگیرانه بود تا مخاطب با آگاهی از حقوق خود موجب کاهش بسیاری از شکایات و جرایم شود.

با رویکرد آموزشی امر به معروف کردیم

اردشیر مهرآبادی، کارگردان هنری عدالتخانه که نقش قاضی پرونده‌ها را هم در دادگاه بازی می‌کند، می‌گوید: به نظرم جای خالی بسیاری از نهادهای دولتی که دغدغه مردم را دارند در تلویزیون خالی است و از سازمان تعزیرات کل کشور جای تشکر که در این باره پیشقدم شد. بی‌شک آنها نیز با اهمیت اطلاع‌رسانی به مخاطب آشنا بودند که نیاز به آگاهی بخشی را حس کردند.

وی می‌افزاید: مهم‌ترین نتیجه این تعامل این است که با هدایت و حمایت نهادهای مرتبط، آثاری براساس مسائل حقوقی ساخته می‌شود و به این واسطه مردم با حق و حقوقشان بیشتر آشنا می‌شوند، با این حال برای جذاب شدن این تعامل باید قصه‌ها را دراماتیزه کرد تا موضوع به گزارش یا خبر تقلیل پیدا نکند و تاثیری بیشتر از یک گزارش و خبر داشته باشد.

مهرآبادی با اشاره به واقعی بودن پرونده‌ها و اتفاق افتادن آنها در سازمان تعزیرات حکومتی می‌گوید: داستان‌های این مجموعه تلویزیونی برای مردم بسیار ملموس است، چراکه دغدغه‌های روزانه آنها در این مجموعه پیگیری می‌شود. برای پوشش همه اتفاقات و هشدار به موقع طی یک تقسیم‌بندی موضوعات را به سه بخش امور صنفی، امور بهداشتی، غذایی و درمان و امور قاچاق کالا و ارز تقسیم کردیم تا با دربرگیری همه موضوعات در این 50 قسمت بسیاری از ناگفته‌ها را بگوییم.

به گفته این کارگردان هنری، این سریال از شبکه آموزش روی آنتن خواهد رفت و این مجموعه کاملا با اهداف و سیاست‌های این شبکه همخوانی خواهد داشت و حتی به نظر می‌آید این برنامه می‌تواند یکی از مصادیق امر به معروف و نهی از منکر باشد. در واقع با رویکرد آموزشی، بخشی از منکرات جامعه را که نزد مخاطب بدآموزی تلقی نشود به مخاطب نشان می‌دهد.

کالای بی‌کیفیت در متروهای تهران

«کلیه اظهارات شما در پرونده ثبت می‌شود.» اردشیر مهرآبادی قاضی پرونده با بیان این جمله از خانمی که چشم سمت راستش را پانسمان کرده می‌خواهد ضمن کنترل احساسات خود شکایتش را مطرح کند. زن که مضطرب و نگران به نظر می‌آید رو به قاضی و با اشاره به مردی که پشت سرش نشسته می‌گوید: «جناب قاضی من از ایشان (نماینده متروی تهران) شکایت دارم.» موضوع این قسمت درباره شکایت از دستفروش‌های داخل واگن مترو است که با فروش اجناس تقلبی و کم‌کیفیت سبب بروز مشکلاتی از این نوع می‌شوند. این خانم با خرید و استفاده از لوازم آرایشی ارزان و بی‌کیفیت چشمش عفونت کرده و حالا از مدیران مترو بابت این موضوع شکایت کرده ‌است. هرچند در نهایت رای دادگاه به مصالحه میان نماینده مترو و شاکی منجر می‌شود، اما طرح این موضوع که آیا باید از دستفروشان واگن‌های مترو خرید کرد یا نه مبنای بحث میزگرد خواهد بود.

مریم صدرایی، بازیگر نقش زن شاکی از بازیگران رادیو نمایش و برنامه رادیویی کوی نشاط است. وی که خود تجربه حضور در مترو و دیدن دستفروش‌ها را دارد، می‌گوید: نقش زنانی که از مترو خرید می‌کنند برای همه ما آشناست و خودم هم قبلا چنین تجربه‌ای داشته‌ام، اما به هر حال این موضوع آسیب‌هایی هم در جامعه دارد. به نظرم درک این شخصیت به نشان دادن آسیب‌دیدگی او به من کمک بیشتری ‌کرد.