اقدام نمادین در برابر «مادر‌تحریم‌ها»

به این معنا که در کشور ورای موضوعات سیاسی و جناحی‌ که در میان گروه‌های مختلف وجود دارد درباره مواجهه با اقدامات خصمانه آمریکا همدلی وجود دارد. با این حال، مصوبه فعلی در مقایسه با قانون قبلی که از تصویب نمایندگان مجلس گذشت ضعیف‌تر است. در قانون قبلی، مجلس دولت را در صورت مشاهده بدعهدی یا نقض برجام از سوی آمریکا به متوقف کردن تعهداتش موظف کرده بود. همان‌طور که رئیس‌جمهور هم اشاره کرده بود متنی که در مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب رسید مادر تحریم‌هاست. در کنار این مساله به این نکته نیز باید توجه داشت که قانون جدید تحریم آمریکا نه تنها برجام را نقض می‌کند، بلکه اصل برجام را نیز زیر سوال می‌برد. چون براساس فرمول برجام اگر ایران به تعهداتش عمل کند طرف مقابل باید تحریم‌های هسته‌ای را بعد از هشت سال لغو می‌کرد. در شرایط کنونی اگر ایران به تعهداتش عمل کند معلوم نیست طرف مقابل تحریم‌های هسته‌ای را لغو خواهد کرد یا خیر. چون یک شرط مضاعف دیگری را به بند 108 قانون آمریکایی اضافه کرده که آنجا رئیس‌جمهور آمریکا را موظف می‌کند افراد و نهادهایی را که مورد تحریم بودند بررسی کند و امکان نگهداشتن دوباره آنها را در فهرست تحریم در نظر بگیرد. از این جهت قانونی که در آمریکا تصویب شده بسیار شدید و مادر تحریم‌هاست، اما قانونی که در ایران تصویب شده،‌ هزینه‌ای جدی برای آمریکا مشخص نمی‌کند.

از طرفی وقتی می‌گوییم، بودجه نهادی را به میزان 5 یا 7 درصد افزایش دهیم حرفی جدی در دنیای امروز نیست. طبیعی است که اگر حکومت‌ها پول داشته باشند به نهادهای نظامی خود کمک می‌کنند و اگر امکان مالی مناسبی نداشتند این کار را انجام نمی‌دهند. این‌که ما قانونی را تصویب کنیم تا هزینه‌های نهادهای نظامی را افزایش بدهیم اقدامی جدی محسوب نمی‌شود. قانون جدید مجلس به نوعی حرکتی نمادین به حساب می‌آید تا یک اقدام جدی و متاسفانه تاثیری هم در عمل نخواهد داشت. به نظر می‌رسد این قانون در حد شعار و یکسری جابه‌جایی در حوزه منابع مالی باقی مانده است. بنابراین کار جدیدی صورت نگرفته و در این حال ضمانت اجرایی ندارد و از سویی دیگر آمریکایی‌ها از این قانون هیچ ناراحتی نخواهند داشت.

دکتر فواد ایزدی

عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان