پله پله تا ملاقات خدا

یکی از چیزهایی که همیشه برای والدین سوال‌برانگیز بوده، این است که در مورد یکی از مهم‌ترین آموزه‌های مورد نیاز کودک در آینده یعنی «آموزه‌های دینی» چگونه باید عمل کرد و چطور می‌توان این گونه مطالب را به کودکان آموزش داد.

درخصوص این‌که چگونه باید کودکان را با عمل به تکالیف دینی آشنا کرد با حجت‌الاسلام محمود زراعتیان (معروف به عمو گلی)، مربی و کارشناس کودک گفت‌وگو کرده‌ایم.

تفاوت در درک مفاهیم

باید توجه داشته باشیم که درک و برداشت کودکان از هر موضوع و مفهومی با بزرگسالان
متفاوت است.

در واقع ما موظفیم مطابق درک و فهم خود کودک با او در مورد مسائل مهمی مانند مفاهیم دینی صحبت کنیم، اما اگر به چنین موضوع مهمی توجه نداشته باشیم نه تنها نمی‌توانیم تاثیر سازنده‌ای بر ذهن کودک بگذاریم؛ بلکه پیامدهای زیانباری هم به دنبال خواهد داشت. پس قبل از هر چیز باید با توجه به سن کودک و فضایی که در آن زندگی می‌کند، از لزوم عبادت و شکرگزاری سخن بگوییم. وقتی کودک یاد بگیرد به خاطر هر چیزی که دارد شکرگزار و قدردان خداوند باشد، بهتر هم می‌تواند لزوم خواندن نماز و برقرار کردن ارتباط با خداوند را درک کند.

پس ابتدا می‌توان در نخستین گام، لزوم سپاس و قدردانی هر شخص‌ را از خالق کل دنیا به زبانی ساده و قابل درک برای او بخوبی توضیح داد.

آموزش غیر‌مستقیم

برای یادگیری بیشتر و بهتر کودکان باید به‌طور غیر‌مستقیم به آنها توضیح داد چگونه باید رفتار کنند تا خدا از آنها راضی باشد. هیچ‌گاه نباید آنها را ترساند یا طوری دلسردشان کرد که دیگر تمایلی به یادگیری بیشتر نداشته باشند.

می‌توان برای کودک با «تداعی معانی» از چیزهایی که آشنایی بیشتری با آنها دارد، کمک گرفت تا بهتر با مفاهیم جدید آشنا شود.

بهتر است هر بار کودک پیشرفت قابل ملاحظه‌ای می‌کند، به گونه‌ای او را تشویق کنیم تا انگیزه بیشتری برای ادامه یادگیری داشته باشد. ضمن این‌که حتما باید دلایل انجام فرایض دینی و عمل به آنها را به زبان ساده برای او توضیح دهیم.

اگر کودک بداند چرا باید نماز بخواند، در سن خاصی روزه بگیرد، دروغ نگوید، غیبت نکند و‌... بهتر به آنها عمل می‌کند، زیرا متوجه می‌شود همه این کارهایی که خداوند برایش تعیین کرده باعث سلامت روان خود او خواهد بود و همان‌گونه که باید از هرکسی برای این‌که چیزی به ما داده تشکر کرد، باید از خدا‌وند هم تشکر کرد.

توضیحات دلنشین

فراموش نکنیم باید به هر سوال کودک در مورد مسائل دینی با صبر و حوصله و به گونه‌ای «دلنشین» پاسخ داد؛نه با عصبانیت، خشونت و بی‌حوصلگی.

مثلا اگر می‌پرسد چرا باید به زبان عربی نماز بخوانیم می‌توان توضیح داد همان‌گونه که وقتی می‌خواهیم از کسی تشکر کنیم باید به شیوه‌ای که دلخواه خود اوست این کار را انجام دهیم؛ پروردگار بزرگ هم اگر مقرر کرده باید در چه زمانی و به چه صورتی از او شکرگزاری کنیم باید حتما به همان شکل عمل کنیم‌؛ نه به شیوه‌ای خودسرانه و به دلخواه خود.

البته ما می‌توانیم به غیر از زبان عربی هنگام نماز به هرگونه دیگری که خودمان می‌خواهیم نیز تشکر و سپاسگزاری کنیم.

نکته مهم دیگری که هنگام آموزش واجبات دینی به کودکان باید به آن توجه کرد همراهی دوستان هم سن و سال کودک با اوست تا بیشتر از این رفتار دینی لذت ببرند.

برای یادگیری واجبات مهمی مانند نماز نیز در نظر داشتن «توکل، توسل، تمرین، تشویق و اندکی هم تنبیه» می‌تواند مفید و کارساز باشد. البته توجه داشته باشیم تشویق به‌گونه‌ای باشد که مورد علاقه اوست و تنبیه نیز می‌تواند محروم کردن از همان چیزهایی باشد که دوست دارد.

یکتا فراهانی