تفاوت بازار بورس و فرابورس

براساس دستورالعمل پذیرش عرضه و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران، فرابورس دارای 9 بازار اول، دوم، سوم، پایه الف، پایه ب، پایه ج، بازار شرکت‌های کوچک و متوسط، مشتقه و بازار ابزارهای نوین مالی است.

تقسیم‌بندی این 9 بازار به این دلیل است که پذیرش شرکت‌های سهامی عام در بازار اول و بازار دوم و پذیرش سایر اوراق بهادار صرفا در بازار ابزارهای نوین مالی صورت می‌پذیرد.

بازار سوم به منظور عرضه یکجا و پذیره‌نویسی اوراق بهادار و بازار پایه به منظور درج و نقل‌وانتقال سهام شرکت‌هایی است که براساس الزام بند ب ماده 99 قانون برنامه پنجم توسعه، مشمول ثبت نزد سازمان بورس و اوراق بهادار بوده و امکان پذیرش در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس را ندارند.

در مقابل بازار بورس به طور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. به عبارت ‌دیگر تشکیل این دو بازار به نحوی عملکرد فعالان را مشخص خواهد کرد؛ به این طریق که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد خوبی نداشته باشد، به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل، اگر شرکتی در بازار دوم عملکرد خوبی از خود ارائه دهد، به بازار اول منتقل خواهد شد، ضمن این که اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایت‌بخش عمل نکند، از بازار اخراج خواهد شد.

نحوه انجام معامله در دو بازار

نحوه انجام معامله در بازار بورس به این طریق است که کارگزاران، متولی اصلی انجام معاملات در این بازار هستند. این کارگزاران که دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار هستند، نقش نماینده خریدار یا فروشنده را ایفا می‌کنند. همه کارگزاران موظف به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات موجود هستند و سرمایه‌گذار می‌تواند برای معاملات اوراق بهادار، کارگزار خود را با توجه به معیارهایی از قبیل انجام بموقع سفارش، دادوستد سهام با مناسب‌ترین قیمت و نحوه ارائه خدمات جانبی انتخاب کند.

در مقابل، سرمایه‌گذاران اعم از حقیقی یا حقوقی برای انجام معاملات سهام یا سایر اوراق بهادار پذیرفته‌شده در فرابورس باید از طریق یکی از کارگزاران فرابورس اقدام کنند. شرکت‌های کارگزاری فرابورس، مجوز سازمان بورس و اوراق بهادار را دارند و عضو کانون کارگزاران هستند؛ لذا سرمایه‌گذاران می‌توانند از بین آنها یکی را ـ که همگی حکم واحد داشته ـ و با توجه به معیارهایی چون توانایی انجام بموقع سفارشات و به بهترین قیمت در کنار خدمات جنبی چون آموزش و تحلیل، انتخاب و درخواست‌های خود را برای انجام معاملات به آنها ارائه کنند. کارگزاران به‌عنوان حلقه واسط خریدار و فروشنده عمل می‌کنند و تمام خرید و فروش‌های سهام و اوراق بهادار در فرابورس از سوی آنها انجام خواهد شد.

این کارگزاران ملزم به انجام وظایف خود در چارچوب قوانین و مقررات هستند. لازم به ذکر است که در هر دو بازار کارگزاران براساس کدی که به آنها تعلق می‌گیرد، وارد معامله می‌شوند.

در کدام بازار سرمایه‌گذاری کنیم؛ بورس یا فرابورس؟

همان ‌طور که گفته شد، شرکت‌هایی که شرایطشان برای پذیرش در بازار بورس اوراق بهادار دشوار است، می‌توانند به سهولت در بازار فرابورس وارد شوند. این در حالی است که بر اساس مقررات، تمام مزایای موجود برای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، برای اوراق بهادار و سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس نیز تعریف شده‌ و این دو بازار در عمل فرق چندانی با هم ندارند.