نقشه چین و ترکیه برای تصاحب بازار کفش ایران

برخی کارگاه‌های صنعتی و همچنین آن دسته از تولیدکنندگان سنتی کفش که روزگاری پاپوش بسیار معروف ایرانی را به بازارهای بین‌المللی معرفی می‌کردند، امروز با نگرانی، چشم به آینده دوخته‌اند و به دنبال حمایت‌های قانونی از سوی مسئولان، روزگار سپری می‌کنند.

اما این پایان کار نیست، چون مشکل تازه‌ای از سوی کارخانجات بالادستی نصیب صنعت کفش شده است. درباره این مشکلات با علی لشگری، رئیس هیات مدیره جامعه صنعت کفش گفت‌وگو کرده‌ایم.

به‌عنوان اولین سوال، اجازه دهید از مشکل قدیمی بازار کفش یعنی قاچاق صحبت کنیم. با توجه به اجرای طرح مبارزه با قاچاق کالا و ارز در سطح عرضه، آیا بازار کفش از محصولات قاچاق خالی شده است؟

اجرای چنین طرح‌هایی می‌تواند به بازار و تولیدکنندگان داخلی کمک شایانی کند، اما به شرطی که این طرح‌ها با جدیت و همچنین برای دوره‌ای طولانی یا حتی مادام‌العمر اجرایی شود. درحالی که تجربه نشان داده چنین اتفاقی در ایران کم‌سابقه است و در بسیاری از موارد طرحی که آغاز می‌شود در میانه راه کمرنگ‌تر شده و در نهایت فراموش می‌شود.

یعنی طرح مبارزه با فروش قاچاق کالا و ارز به دست فراموشی سپرده شده است؟

خیر، این‌گونه نیست، اما همان‌طور که می‌دانید سودجویان نیز راهکارهای دیگری برای استفاده از بازار بسیار جذاب ایران به کار می‌گیرند که یکی از آنها بحث دنیای مجازی است.

آماری از واردات کفش به ایران دارید؟

بله ،آمار رسمی گمرک در این زمینه وجود دارد، اما مشکل این است که آمار واردات، آنچه در گمرک مطرح شده، نیست. بین سال‌های 92 تا 94 سالانه تقریبا پنج میلیون دلار واردات رسمی کفش داشته‌ایم، ولی سازمان تجارت جهانی متوسط کفشی را که به ایران صادر شده، 352 میلیون دلار اعلام کرده، یعنی 70 برابر آنچه در گمرک اعلام شده است. پس حجم بالایی واردات غیرقانونی داشته‌ایم؛ یعنی 40 میلیون زوج کفش وارد ایران شده ‌است.

آماری از سرانه مصرف کفش در اختیار دارید؟

بله. تقریبا دو سال پیش سرانه مصرف کفش در ایران نزدیک به 8/2 درصد بوده که با توجه به رکود و کاهش قدرت خرید مردم اکنون در خوشبینانه‌ترین حالت به 2درصد رسیده که این موضوع بیانگر اوضاع اقتصادی صنعت و صنف تولیدی کفش در بازار ایران است.

این درحالی است که آمار منتشر شده سه ‌ماهه نخست سال‌جاری نشان می‌دهد، واردات کفش از نظر ارزش 76 درصد و از نظر وزن 27درصد افزایش را تجربه کرده است و این روند به هیچ عنوان مطابق با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی نیست.

در بخش صادرات کفش چطور عمل کرده‌ایم؟

باید بگویم امتیازهای صادراتی کفش ایران به دلیل افزایش قیمت از دست رفته است. به این دلیل که مواد اولیه بسیار گران به دست تولیدکنندگان رسیده و می‌تواند باعث از بین رفتن بازارهای صادراتی ایران در مقابل چین یا ترکیه باشد.

به قیمت مواد اولیه اشاره کردید. صنعت تولید کفش ایران دارای مواد اولیه مناسبی است، مثل مواد پتروشیمی. پس چطور بازارهای صادراتی را از دست داده‌ایم؟

یکی از مشکلات اصلی صنعت کفش و برخی دیگر از صنایع همین نکته است که به‌رغم تصورات، اغلب تولیدکنندگان پایین‌دستی نمی‌توانند با قیمت مناسب و حجم مورد نیاز این مواد را تهیه کنند، بنابراین واردات و خرید مواد اولیه بلای جان تولید شده است.

منظور شما واردات مواد اولیه است؟

خیر. منظورم واردات مواد اولیه ایرانی از خارج است. همان‌طور که قبلا اشاره شد صنایع بالادستی مواد اولیه مورد نیاز بسیاری از صنایع را تولید می‌کنند، ولی یا به بازار عرضه نمی‌کنند یا این‌که با قیمت‌های بسیار بالایی به دست تولیدکنندگان داخلی می‌رسد. به عنوان مثال، برخی مواد اولیه مورد نیاز تولید زیره کفش اکنون اگر از خارج ایران خریداری و وارد شود از قیمت داخلی بازار کشورمان بسیار ارزان‌تر خواهد بود، یعنی خریدار مواد ایرانی را از بازارهای منطقه‌ای خارج از مرز می‌خرد، بعد آنها را برای تولید وارد ایران می‌کند. این راز از دست رفتن قدرت رقابت تولیدکنندگان ایرانی در بازارهای بین‌المللی است. اعتقاد دارم این مساله جفا به صنعت کفش ایران است.

آیا در زمینه این تخلف شاهد مثالی هم دارید؟

بله؛ مثلا در تولید پی‌وی‌سی در گذشته صرفا مجتمع پتروشیمی بندر امام در کشور فعال بود، اما بعد از آن مجتمع اروند هم وارد تولید شد که همه تولیدکنندگان و متقاضیان خرید محصولات این پتروشیمی‌ها به امید کاهش قیمت‌ها و افزایش عرضه محصولات بودند، ولی چنین نشد و تا 46 درصد گران‌تر از قیمت پایه بورس، مواد مورد نیاز را خرید کردیم، اما این پایان کار نبود، زیرا در بخش دیگر، دی‌اتیل هگزانل در مجتمع شازند اراک نیز چنین اتفاقی را تجربه کرده است و توزیع قطره‌چکانی محصولاتش باعث شده تا گرانل در بازار بسیار کم شود و تولید زیره و رویه کفش را با چالش جدی مواجه کند. به صورتی که صادرکنندگان مدتی است شاهد کاهش صادرات محصولات خود هستند و این روند اگر ادامه داشته باشد، سهم بازار ایران به دیگر رقبا مثل چین و ترکیه داده خواهد شد.

از بحث تخلف صنایع بالادستی بگذریم، آیا درباره کمپین «کالای ایرانی بخریم» بخصوص در صنعت کفش نظر شما مثبت است؟

قطعا همین‌طور است، این کمپین چه در کفش و چه در دیگر صنایع دقیقا اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است، چون با تحریک تقاضا و افزایش تقاضای خرید در محصولات ایرانی روند حمایت از تولیدکنندگان و افزایش توانمندی آنها رقم خواهد خورد. بنابراین کمپین «کالای ایرانی بخر یا کالای ایرانی بفروش»، می‌تواند امتیاز قابل توجهی برای اشتغالزایی پایدار و رونق اقتصادی بدون تورم باشد، به این دلیل که بنگاه‌های کوچک بهترین گزینه برای ایجاد تقاضا و رونق تولید هستند.

عماد عزتی

اقتصاد