میزبانان رادیویی با صدای دلنشین

بنابراین احساس گوینده هنگام اجرای برنامه، نقش به‌سزایی در انتقال و دریافت پیام دارد، برای این‌که مطلبی در مخاطب تأثیر بگذارد، گوینده باید بتواند متن را به‌خوبی درک کند و احساس نهفته در آن را در خود درونی کند. هر واژه آهنگ و لحن مناسب خود را دارد و اگر گوینده، نوشته‌ای را که به‌درستی درک کرده باشد، کلمات بی‌درنگ ادا نمی‌شود، بلکه هر واژه با تاکید و وقفه مناسب بیان می‌شود. بنابراین در کنار همه عوامل برنامه‌ساز رادیویی، گویندگانی که پشت میکروفن می‌نشیند نقش مهمی دارند. به همین دلیل گوینده فردی است با توانایی‌های ذاتی، فکری و اکتسابی و برخوردار از ویژگی‌های جسمی که با استفاده از بیان مناسب و خوب و با شناخت ادبیات و زبان رایج فارسی، بتواند معنی، مفهوم و مقصود پیام را به شکل مطلوب به شنونده انتقال دهد.

اولین ویژگی‌ای که به شخص اجازه ورود به این صنف را می‌دهد داشتن صدایی با فرکانس‌های مناسب و مطلوب است که طبیعی و دلنشین باشد، ویژگی دوم، برخورداری از توانایی‌های هوشی و فکری که در درک و سرعت انتقال او موثرند و داشتن ذوق هنری و ویژگی سوم، مطالعات لازم در همه زمینه‌ها و شناخت زبان فارسی و احاطه نسبی بر آن.

گوینده باید میکروفن دیده باشد، هر اندازه هم که گوینده دوره‌دیده باشد، باید فن بیان بداند تا بتواند صدای خوبش را با فن بیان ترکیب کند و اجرای خوبی داشته باشد، زیرا رادیو رسانه لحظه‌هاست. شنیده شدن این صداهای رویایی هر روز از شبکه‌های مختلف رادیویی باعث شده تا شنوندگان این رسانه برای چهره گویندگان تخیلاتی را تصور کنند. به همین بهانه این بار سراغ گویندگان رادیویی رفتیم که هر روز صداهای مخملی آنها از امواج رادیو شنیده می‌شود.

گویندگانی که برای گفت‌وگو در این گزارش انتخاب شدند نتیجه مشورت با مدیران شبکه‌های رادیویی و روابط عمومی معاونت صدا است.

قصه‌های شبانه

بهروز رضوی

بهروز رضوی جزو گویندگانی است که نیاز به معرفی ندارد، چون شنوندگان رادیو و بینندگان تلویزیون سال‌هاست با صدای او زندگی کرده و قصه‌های شبانه او را از رادیو گوش داده‌اند، قصه‌هایی که در قالب برنامه «کتاب شب» از رادیو تهران پخش می‌شود. وی ارتباط صمیمانه‌ای با مخاطبانش دارد و برایشان احترام بسیاری قائل است. رضوی معتقد است گوینده حرفه‌ای و موفق نباید خودش را در برنامه به رخ مخاطب بکشد و باید تمام تمرکزش روی متنی باشد که اجرا می‌کند. یکی از ویژگی‌های این گوینده ممتاز در این است که در اجرای هر کدام از قصه‌ها با توجه به مضمون، لحن داستان و حتی ترجمه، حال و هوای خاصی به صدایش می‌دهد. او همیشه به همکاران جوان و تازه‌نفسی که به رسانه می‌آیند و در کلاس‌هایش حضور دارند، تاکید می‌کند اگر می‌خواهند موفق شوند، خودشان را به حس متن بسپارند، زیرا اعتقاد دارد حس متن، گوینده را خیلی صحیح رهبری و هدایت می‌کند. بنابراین گوینده باید هرکدام از این نثرها را به شکلی متفاوت روایت کند.

صدای رفاقت

جواد آتش‌افروز

وقتی نام جواد آتش‌افروز به میان می‌آید، مردم ناخودآگاه یاد برنامه قدیمی رادیو با نام «سلام صبح بخیر» می‌افتند که در زمان خودش توانست مخاطبان زیادی را جلب کند. این برنامه به لحاظ اجرا و فرم حرف‌های تازه‌ای برای مردم داشت، به همین دلیل توانست جای خود را در دل مردم باز کند. او نه‌تنها در گویندگی رادیو موفق بود، بلکه در برنامه‌سازی هم توانست این محبوبیت را کسب کند. تا این که آتش‌افروز راهی تلویزیون شد و در کنار اجرا، برنامه‌سازی، مستندسازی و... را هم انجام داد، اما دوباره به خانه خودش یعنی رادیو برگشت. کافی است روزهای شنبه موج رادیوی خود را روی فرکانس رادیو پیام تنظیم کنید تا صدای پرانرژی جواد آتش‌افروز را بشنوید. صلابت صدای او حس خوبی به مخاطب منتقل می‌کند تا خودش را برای یک هفته کاری آماده کند. آتش‌افروز معتقد است یک برنامه‌ساز و گوینده خوب باید با برنامه‌هایش رفاقت کند تا مردم بتوانند ارتباط صمیمانه‌ای با برنامه‌ها برقرار کنند. حس قلبی‌ او این است که از طریق امواج رادیو می‌توان عشق را به مردم به بهترین شکل منتقل کرد.

صدایی که خاموش نمی‌شود

زنده‌یاد مهران دوستی

شخصیت و صدای مهران دوستی برای بیشتر مخاطبان رادیو آشناست و همه از شنیدن برنامه‌های او در رادیو جوان که با انرژی اجرا می‌کرد، لذت می‌بردند. وی دوم خرداد امسال برای همیشه جمع صمیمانه رادیویی‌ها را ترک ‌کرد. او سال‌ها در رادیو فعالیت کرد و هرگز در طول این سال‌ها ترغیب نشد که در تلویزیون اجرا کند. در واقع رادیو خانه او بود و دلش همیشه برای شنوندگان رادیو می‌تپید. دوستی برای مخاطبش احترام زیادی قائل بود و به همین دلیل شنونده به راحتی با او ارتباط برقرار می‌کرد. در واقع او گوینده‌ای بود که موضوع برنامه برایش فرقی نکرد، او سعی می‌کرد لحن صدایش در اجرا هماهنگ با موضوع و ساختار برنامه باشد. شنوندگان قدیمی رادیو صدای او را در سال‌هایی که در رادیو جبهه هم اجرا می‌کرد، هنوز هم بعد از این همه سال به خاطر دارند. در واقع او برای هر برنامه‌ای تلاش می‌کرد تا متفاوت باشد.

بیاد ماندنی

مسعود اسکویی

مسعود اسکویی 9 آذر 1345 به استخدام تلویزیون درامد و به عنوان گوینده خبر سیاسی استخدام شد. تا سال 1350 که قسمت خبر ورزشی تشکیل و اسکویی از خبر سیاسی به خبر ورزشی منتقل شد. اسکویی از سال 1378 و همزمان با شکل‌گیری رادیو ورزش به رادیو ورزش رفت و تا امروز به عنوان گوینده و گزارشگر به اجرای برنامه‌های مختلف ورزشی می‌پردازد. اسکویی معتقد است گویندگی هم به صدای دلنشین است و هم به صدای منحصر به فرد. کسی که صدای خوب و دلنشین دارد می‌تواند گوینده خوبی هم باشد و اگر تلاش و پشتکار هم داشته باشد حتما موفق خواهد شد. به عقیده اسکویی،کار گویندگی فقط داشتن صدایی دلنشین و منحصر به فرد نیست، بلکه یک گوینده علاوه بر اینها باید تحصیلات عالیه و دانشگاهی داشته باشد و از همه مهم‌تر اگر به کارش علاقه و اعتماد دارد، حتما باید مطالعه زیاد داشته باشد تا بتواند موفق شود.

حلقه واسط بین علما و مردم

رضا هدایت‌فر

رضا هدایت‌فر کارش را از سال 1376 و بعد از گذراندن دوره‌های کارآموزی در رادیو معارف به عنوان گوینده و مجری آغاز کرد. او در طول این سال‌ها برنامه‌های متنوعی را برای این شبکه رادیویی اجرا کرده که مورد توجه و اقبال مخاطبان قرار گرفته است. هدایت‌فر قبل از ورود، به رادیو علاقه‌مند و شنونده خیلی از برنامه‌های آن بود. منتها صرفا به عنوان یک مخاطب و شنونده بود و هیچ برنامه‌ای برای ورود به رادیو نداشت، چون در آن زمان به عنوان معلم رسمی آموزش و پرورش مشغول تدریس بود. تا این که با اصرار یکی از دوستان تست گویندگی داد و پذیرفته شد. این گوینده معتقد است اجرا در شبکه رادیویی معارف شبیه هیچ یک از شبکه‌های دیگر نیست و حتی مشکل‌تر است. گوینده در این شبکه رادیویی باید اطلاعات وسیع و عمیقی از دین داشته باشد تا هم جایگاه رسانه‌ای خود را تثبیت کند و هم این که حلقه واسطی بین علما، حوزه و منابع اصیل دینی با طیف وسیعی از مخاطبان و علاقه‌مندان مباحث ارزشی و دینی باشد. او در چند جشنواره رادیویی و نماز هم به عنوان گوینده برتر انتخاب شده است.

حرف دل مردم

فاطمه آل‌عباس

وقتی پا به ساختمان رادیو می‌گذاریم، کسی پیدا نمی‌شود فاطمه آل‌عباس را نشناسد. او سال‌هاست در رسانه رادیو فعالیت می‌کند و چند سال متوالی است به عنوان مجری افتتاحیه و اختتامیه جشنواره رادیو و گوینده برتر انتخاب شده است. یکی از ویژگی‌های او صدای گرمش است. او نزدیک به یک دهه است گوینده برنامه خانه و خانواده رادیو ایران است. آل‌عباس قبل از آن‌که کارش را در رادیو سراسری شروع کند در رادیو خراسان فعالیت می‌کرده و بعد به تهران آمده و در طول این سال‌ها اجرای برنامه‌های متعددی را به‌عهده داشته است. گرچه او اجراهای معدودی هم در تلویزیون و هم در تئاتر داشته، اما رادیو همیشه خانه اصلی او بوده و ترجیح می‌دهد فعالیتش را در رادیو متمرکز کند. او معتقد است تلویزیون هرگز او را وسوسه نکرده و از دوران کودکی تا امروز به رادیو علاقه‌مند بوده و یکی از عناصر ارزشمند زندگی‌اش است. او در برنامه‌هایش به سادگی، حرف دل مردم را می‌زند تا بتواند پاسخگوی نیازها و دغدغه‌های آنها باشد.

بدون اضطراب

فاطمه رکنی

فاطمه رکنی سال 1341 در بوشهر به دنیا آمد. او لیسانس ادبیات انگلیسی از دانشگاه شیراز دارد و گویندگی برنامه‌هایی همچون دانشوران، آب و آیینه، مبانی نقد ادبی، حکمت و حکایت، ماندگاران و... را در رادیو به عهده داشته است. او این روزها برنامه نیستان را برای رادیو فرهنگ اجرا می‌کند. رکنی که سال 1362 کار خود را در رادیو بوشهر آغاز کرد، گوینده‌ای است که به ارزش کارش آگاه است و به حرفه خودش عشق می‌ورزد. اولین بار که پشت میکروفن رادیو نشست، با وجود این‌که آموزشی برای گویندگی ندیده بود، اما کارش را بدون اضطراب انجام داد و احساس رضایت داشت. او اعتقاد دارد گوینده در رادیو نماینده افرادی است که برای ساخت یک برنامه تلاش می‌کنند و مخاطب حضور آنها را کمتر درک می‌کند، بنابراین «من» در این حرفه جایی ندارد. آنچه گوینده می‌گوید، بیانگر تفکر، بینش رسانه و گروه برنامه‌ساز است و حق ندارد نظر شخصی خودش را بیان کند. یکی از ویژگی‌های رکنی این است که به هر برنامه به مثابه کلاس درس نگاه می‌کند.

اجرای با وقار

مریم واعظ‌پور

مریم واعظ‌پور از گویندگان قدیمی رادیوست که حدود دو دهه با برنامه‌های متنوعی مهمان خانه‌ها بوده است. بنا به نظرسنجی‌های انجام شده از مخاطبان رادیو، صدای او حس آرامش به شنوندگان می‌دهد. به نظر او برای گوینده در مرحله اول صدا مهم است. ممکن است یک نفر نسبت به همه تکنیک‌های گویندگی اشراف داشته و باسواد هم باشد، اما صدای مناسبی نداشته باشد. بنابراین حرف اول را صدا می‌زند و بعد در قدم دوم تکنیک اهمیت دارد. واعظ‌پور از آن دست گویندگانی است که علاقه زیادی به مطالعه دارد. مطالعه یکی از کارهای روزانه اوست. به نظر او یک گوینده تا وقتی خودش اطلاعات و دانش لازم را نداشته باشد، نمی‌تواند با شنوندگان ارتباط برقرار کرده و موضوع را درست منتقل کند. وی معتقد است گوینده باید کاملا با وقار باشد، چون ذات رادیو موقر است.

انتقادپذیری، بزرگ‌ترین حسن است

فاطمه نصرآبادی

فاطمه نصرآبادی سال 1374 بعد از قبول شدن در آزمون گویندگی پشت میکروفن رادیو تهران نشست. اولین برنامه‌ای که با صدای نصرآبادی از رادیو تهران پخش شد، «تا بیکران» بود. وی در حال حاضر گویندگی برنامه‌های خانه ما، پنجره‌ای برای تماشا و تهران ورزشی را به عهده دارد. او از آن دست گویندگانی است که به هیچ وجه از انتقاد شنیدن نه ناراحت می‌شود و نه گارد می‌گیرد. به نظر او انتقادپذیر نبودن بزرگ‌ترین شکست است.

نصرآبادی عقیده دارد برنامه متعلق به شنونده است و حق مسلم هر شنونده‌ای است که برای برنامه خودش انتقاد و پیشنهاد داشته باشد. چون رسانه بدون مخاطب تعطیل می‌شود. ارتباط با مخاطب یعنی موفقیت رسانه؛ بنابراین باید از انتقادهای سازنده استقبال کرد. چون انتقاد شنونده رادیو کاملا اصولی و سازنده است. نصرآبادی گوینده‌ای است که هیچ ادعایی در زمینه گویندگی ندارد. به گفته خودش هنوز اول راه است و خیلی چیزها باید یاد بگیرد و تجربه کسب کند.

پر از انرژی

الهام زرتاختی

کمتر بین گویندگان، فردی پیدا می‌شود که هم گوینده باشد و هم بازیگر تا بتواند به موقع از این تکنیک در جهت جذاب کردن برنامه رادیویی استفاده کند، اما الهام زرتاختی این ویژگی را دارد و از گویندگان خوب رادیو صبا محسوب می‌شود که می‌تواند یک برنامه رادیویی را برای شنوندگان شنیدنی‌تر کند. می‌توان گفت او در تیپ‌گویی هم موفق است. یکی از برنامه‌های موفق او با نام سلام تعطیلات از رادیو ایران پخش می‌شد. او در این برنامه در کنار سیدمحمد اطهری به گویندگی می‌پرداخت و در این برنامه تیپ دخترانه داشت که به شدت مورد توجه شنوندگان رادیو قرار گرفت. یکی از ویژگی‌های زرتاختی داشتن صدای شاد و پرانرژی است و همین حس خوب را به راحتی به مخاطب انتقال می‌‌دهد. او علاقه‌مند است با اجرای پر از حس، همیشه شنوندگان را راضی نگه دارد. البته معتقد است شخصیت واقعی خودش هم همین‌طور است و به هیچ وجه ادا و اطوار در برنامه در نمی‌آورد، بلکه خود واقعی‌اش است. او از سال 75 وارد رادیو شده و تاکنون به فعالیتش‌ ادامه داده است.

فاطمه عودباشی ‌

رادیو و تلویزیون