‌‌آرنج، وقتی به جایی بخورد...

حتما برای شما هم پیش آمده که ضرب‌دیدگی ناگهانی آرنج امان‌تان را ببرد. وقتی ناگهان آرنج‌تان به جایی برخورد می‌کند، درد ناخوشایندی احساس می‌کنید. شاید جالب باشد بدانید درد ناشی از ضرب دیدگی آرنج اصلا به استخوان‌ها مربوط نمی‌شود. بلکه این احساس ناخوشایند از عصب اولنار یا عصب زند زیرین ناشی می‌شود.

کد خبر: ۸۴۸۶۷۷

به گزارش جام جم آنلاین، عصب اولنار حاوی رشته‌های عصبی حسی و حرکتی است که از طناب داخلی شبکه بازویی منشا گرفته و در سمت داخلی شریان بازویی در ناحیه داخلی بازو پایین می‌آید. در حقیقت عصب اولنار از مجموعه‌‌ رشته‌های عصبی حسی تشکیل شده است که در امتداد بازو و از پشت مفصل آرنج عبور می‌کند.

احساسی ناخوشایند در استخوانی خوشایند

استخوان آرنج به Funny Bone یا استخوان خنده‌دار معروف است. اگرچه ضربه ناگهانی استخوان آرنج اصلا خوشایند و خنده‌آور نیست، اما از آن به‌عنوان استخوان خنده‌دار نام برده می‌شود. برخی بر این باورند که این اصطلاح به نوعی بازی با کلمات است. به عقیده این گروه از افراد، استخوان بین بازو و آرنج استخوانی است‌که در زبان انگلیسی Humerus نام دارد و از این رو بر اساس نوعی بازی با کلمات، استخوان آرنج که در امتداد استخوان بازو قرار دارد Funny Bone نام گرفته است. این در حالی است که گروهی دیگر نیز بر این باورند از آنجا که ضرب‌دیدگی ناگهانی آرنج، با احساس عجیب ناخوشایندی همراه است استخوان آرنج به استخوان خنده‌دار معروف شده است. بنابراین نمی‌توان به طور قطعی درباره چرایی انتخاب اصطلاح Funny Bone برای استخوان آرنج صحبت کرد. اما بدون تردید ضرب دیدگی استخوان آرنج با ایجاد ناراحتی و درد ناخوشایندی برای افراد همراه است.

عصب اولنار از ستون فقرات آغاز شده و پس از عبور از شانه به سمت پایین بازو امتداد پیدا می‌کند. این عصب در انتها به انگشت کوچک دست و انگشت کناری آن یا همان انگشت حلقه ختم می‌شود. در امتداد بازو مجموعه‌ای از سلول‌های عصبی عبور می‌کند. در حالی که این سلول‌های عصبی پیام‌هایی را به عضلات و ماهیچه‌های ساعد و بازو ارسال کرده و در مقابل پیام‌هایی را دریافت می‌کنند، لایه‌هایی از استخوان و ماهیچه از آنها محافظت می‌کنند. عصب اولنار با عبور از آرنج از پشت برجستگی میانی استخوان بازو موسوم به اپی کندیل داخلی و همچنین از داخل یک کانال چهار میلی‌متری به نام کانال کوبیتال عبور می‌کند. این عصب مسئولیت تحریک قسمتی از عضلات ساعد و کف دست برای حرکت را به عهده دارد. همچنین این عصب در ایجاد حس لامسه در سطح داخلی ساعد و کف دست و بخصوص انگشت کوچک دست و انگشت انگشتری نیز نقش مهمی دارد. چنانچه به هر علتی عصب اولنار در ناحیه آرنج تحت فشار قرار گیرد، فرد به عارضه‌ای موسوم به سندرم تونل کوبیتال مبتلا می‌شود که با درد و ناراحتی شدیدی همراه است.

از یک اتفاق تا یک عارضه

اگر به استخوان آرنج خود دست بزنید برجستگی استخوانی را لمس می‌کنید که همان اپی کندیل داخلی است و در پشت و کمی بالاتر از این برجستگی می‌توانید عصب اولنار را لمس کنید که شبیه یک ساختار طنابی شکل از کنار این برجستگی عبور می‌کند. اگر آرنج خود را صاف و مستقیم نگه دارید، با فشار این طناب عصبی روی برجستگی آرنج، حالتی شبیه برق گرفتگی را در انگشت کوچک دست خود احساس می‌کنید. زمانی که عصب اولنار در مجاورت برجستگی استخوان آرنج تحت فشار قرار می‌گیرد احساس ناخوشایندی را تجربه می‌کنید که از فشار وارد شده به این عصب ناشی می‌شود. به همین دلیل است که گفته می‌شود این احساس ناخوشایند به عصب دست مربوط است و هیچ ارتباطی به ضربه وارد شده به استخوان دست ندارد. بر این اساس با تحت فشار قرار گرفتن عصب اولنار ترکیب عجیبی از بی‌حسی و به اصطلاح «سوزن‌سوزن شدن» در امتداد ساعد احساس می‌شود که تا انگشت کوچک دست ادامه پیدا می‌کند. این احساس ناخوشایند گذراست و بعد از چند دقیقه اثر و نشانه‌ای از آن احساس نمی‌کنید. برای این که زودتر از این احساس خلاصی پیدا کنید بهتر است آرنج خود را به آرامی مالش دهید. به این ترتیب در مدت زمان کوتاهی درد و بی‌حسی ایجاد شده برطرف می‌شود.

اگر فردی در طول روز چند بار با احساسی مشابه ضرب‌دیدگی استخوان آرنج مواجه شود، به این معنی است که این فرد در معرض ابتلا به سندرم تونل کوبیتال قرار دارد. این عارضه به اندازه سندرم تونل کارپال دست شایع نیست اما ابتلا به آن می‌تواند با ایجاد احساس درد و ناراحتی همراه باشد. در مواردی که این عارضه تشدید شود، می‌تواند در حرکت دادن دست اختلال ایجاد کند. این عارضه بعد از سندرم تونل کارپال مچ دست به‌عنوان دومین عارضه شایع در دست بیماران شناخته شده است. اگر در طول روز یا در یک دوره زمانی مشخص به طور پیوسته احساسی مشابه ضرب‌دیدگی استخوان آرنج دست را احساس می‌کنید به این معنی است که در آستانه ابتلا به سندرم تونل کوبیتال قرار دارید.

درمان از طریق جراحی یا غیرجراحی؟

بسیاری از پزشکان برای درمان این عارضه روش‌های غیرجراحی را پیشنهاد می‌کنند. یکی از بهترین راهکارها اجتناب و دوری از انجام کارهایی است که موجب بروز عوارض و نشانه‌های این عارضه می‌شود. برای مثال افرادی که عادت دارند هنگام خواب آرنج خود را بسته نگه دارند، می‌توانند از یک آتل استفاده کنند یا این که پیش از خواب حوله یا بالش کوچکی را دور آرنج ببندند تا به این ترتیب از خمیده شدن آرنج جلوگیری شود. اگرچه این راهکارها بسیار ساده به نظر می‌رسد، می‌تواند نتایج قابل توجهی را در تسکین درد ناشی از ابتلا به سندرم تونل کوبیتال به همراه داشته باشد.

البته همیشه نیز ماجرا به این سادگی حل نمی‌شود. گاهی پزشکان به این نتیجه می‌رسند که بهترین راهکار برای رهایی از پیامدهای‌های این عارضه جراحی است. این روش جراحی شامل جابه‌جایی عصب به قسمت جلوی آرنج یا حذف بخشی از استخوان برای کاهش فشار وارد شده به استخوان آرنج است. در گذشته فلسفه درمان سندرم تونل کوبیتال بر روش جراحی مبتنی بود. در حقیقت پزشکان تصور می‌کردند هیچ یافته‌ای مبنی بر درمان خود به خودی این عارضه وجود ندارد. این در حالی است که مطالعات اخیر نشان داده است روش‌های درمانی غیرجراحی نیز می‌تواند تا حد زیادی در کاهش پیامدهای این عارضه اثرگذار باشد. پزشکان می‌گویند اکنون هیچ استانداردی برای انتخاب روش جراحی یا غیر جراحی در درمان سندرم تونل کوبیتال وجود ندارد و تنها علت انتخاب روش درمان مبتنی بر جراحی این است که پزشک به شواهدی برای انتخاب بهترین روش درمانی دست پیدا نمی‌کند. با توجه به آنچه در این نوشتار به آن اشاره شد می‌توان به این نتیجه رسید اگر بار دیگر ناگهان با ضرب‌دیدگی آرنج مواجه شدید اصلا احساس ناراحتی نکنید و نفس عمیقی بکشید. بهتر است بدانید این ضرب‌دیدگی زودگذر است و در مقایسه از ابتلا به سندرم تونل کوبیتال و مواجه شدن با عارضه‌ای مداوم و همیشگی بسیار بهتر است.

عوارض تحت فشار قرار گرفتن عصب اولنار

اگر همزمان با خم و راست شدن مداوم آرنج، عصب اولنار تحت فشار قرار گیرد پیامدهای ناشی از آسیب وارد شده به این عصب تشدید می‌شود. زمانی که برای مثال هنگام در دست گرفتن گوشی تلفن یا هنگام خواب، آرنج شما برای مدت زمانی نسبتا طولانی در وضعیت خمیده قرار می‌گیرد نیز احساس مشابهی را در آرنج احساس می‌کنید که از تحت فشار قرار گرفتن عصب اولنار ناشی می‌شود.