خاطره بازی با 5 سنگریزه بی‌قرار

به گزارش جام جم آنلاین، اما رفاقت‌شان آن‌قدر عمیق نمی‌شود که هر روز به صورت خودجوش سر یک ساعت و دقیقه مشخص از خانه بیرون بیایند و چند دست گل کوچک نفسگیر بازی کنند. دنیای بچه‌های امروزی در بازی‌های رایانه‌ای خلاصه می‌شود.

همه شیطنت و هیجانشان را پای این جور بازی‌ها نابود می‌کنند. صبح تا شب به تبلت زل می‌زنند و منتظر می‌مانند تا هواپیما یا ماشین مجازی داخل مستطیل لمسی به مقصد برسد.

بازی‌های امروزی هم سلامت چشم و گردن بچه‌ها را به خطر می‌اندازند و هم انزوای کودکان را در پی دارند.

بچه‌هایی که بیش از حد با رایانه و تبلت بازی می‌کنند کمتر حرف می‌زنند و دایره واژگانی‌شان روز‌به‌روز کمتر می‌شود. این بچه‌ها دچار اعتیاد رایانه‌ای می‌شوند، در ایجاد ارتباط با دیگران به مشکل برمی‌خورند و...

در مقابل بازی‌های سنتی، منجر به تقویت روحی و جسمی بچه‌ها می‌شوند. نیاکان ما بازی‌های بومی برای ما به یادگار گذاشته‌اند که هر کدام سرشار از نکات آموزشی هستند.

مثلا در بازی «هفت سنگ» یاد می‌گیریم که چطور یک بنای ویران‌شده را با کمک یکدیگر از نو بسازیم.

بازی «یه‌قل دوقل» سرعت عمل بازیکنان را افزایش می‌دهد و باعث ورزیده‌تر شدن مچ و انگشتان آنها می‌شود.

هنگامی که مشت‌مان را می‌بندیم و سنگریزه‌ها را با کف دست فشار می‌دهیم حس آرامش خوبی را تجربه می‌کنیم. در کنار همه اینها کسی که وارد میدان «یه‌قل دوقل» می‌شود، باید از هوش بالایی هم برخوردار باشد.

هر شرکت‌کننده‌ای باید پیش‌بینی درستی درباره آرایش سنگ‌ها در هنگام ریختن و برداشتن آنها داشته باشد. این که سنگ‌ها را در چه فاصله‌ای از هم بریزد و در هر مرحله کدام یک را بردارد بسیار تعیین‌کننده است.

شرکت در بازی «یه‌قل دوقل» محدودیت سنی ندارد. مرد، زن، پیر، جوان و کودک می‌توانند در این بازی شرکت کنند و جزو مدعیان قهرمانی باشند.

پدر و مادرها خیلی به این بازی علاقه دارند. چون می‌دانند بچه‌هایشان وقتی «یه‌قل دوقل» بازی می‌کنند در معرض هیچ خطری نیستند.

نه دست و پای بچه دلبندشان می‌شکند و نه همسایه‌ای بابت خردشدن شیشه‌ منزلش شاکی می‌شود. «یه‌قل دوقل» یک بازی کاملا نشستنی است که جلوی دید بزرگ‌ترها انجام می‌شود و منافع همه را تامین می‌کند.

شاید به همین خاطر است که بعضی‌ها «یه‌قل ‌دو‌قل» را یک تفریح کاملا دخترانه و زنانه می‌دانند. زن‌ها امکانات تفریحی کمتری دارند و میزان خانه‌نشینی‌شان نسبت به مردان بیشتر است.

به همین خاطر بوده که زنان با آغوش باز به استقبال «یه‌قل دو‌قل» رفته‌ و زیر و بم این رشته را آموخته‌اند.

جشنواره تکنیک‌های اصیل ایرانی

برای اجرای بازی «یه‌قل دو‌قل» شما به پنج عدد سنگریزه نسبتا کروی شکل در ابعاد فندق نیاز دارید. البته این سنگریزه‌ها نباید کاملا کروی باشند چون در این صورت بیش از حد می‌غلتند و کار را برای مسابقه‌دهنده سخت می‌کنند.

بهتر است که سنگ‌هاگوشه‌هایی مثلثی شکل داشته باشند. معمولا بازیکنان حرفه‎‌ای سنگریزه‌های مخصوص به خود را دارند و در هنگام مسابقه سراغ سنگریزه‌های امتحان نشده نمی‌روند. در این مطلب قصد نداریم که قواعد این بازی را به شما آموزش دهیم.

اگر کسی قواعد این بازی را گردآوری کند احتمالا حجم آن قطورتر از کتابچه قوانین فیفا خواهد شد! مساله بعدی این است که مردم خوش ذوق کشورمان هر کدام بر اساس میل و سلیقه خودشان این بازی را گسترش داده و تکنیک‌هایی به آن افزوده‌اند.

چهار مرحله اول بازی در همه جا یک‌جور اجرا می‌شود. به هر یک از سنگ‌ها قل‌ می‌گویند و منظور از «یک قل» این است که شما باید یک سنگ را از زمین بردارید.

در مرحله اول یا همان یک قل باید 5 سنگ را به زمین بریزید. سپس یکی را به بالا پرتاب کرده و در فاصله پایین آمدن، یک سنگ دیگر از زمین بردارید و سنگ بالاانداخته را هم مهار کنید.

در مرحله «دوقل» باید سنگ‌ها را دو به دو جمع کنید. در مرحله «سه‌قل» یک بار سه سنگ کنار هم و بار دیگر سنگ جدا مانده جمع می‌شود. در مرحله «چهار قل» هم باید چهار سنگ بر زمین افتاده را یکجا بردارید.

همان‌طور که گفته شد در مراحل بعدی قومیت‌های مختلف کشورمان تکنیک‌های متنوعی را ابداع کرده‌اند. مثلا مردم استان خراسان روشی به نام «آتیشی» دارند که در این روش هنگام مهار سنگ‌های در حال سقوط کف دست باید به سمت پایین باشد.

اگر در فاصله پایین آمدن سنگ‌ها شرکت‌کننده بتواند کف بزند امتیاز بیشتری هم به او تعلق خواهد گرفت. در مرحله «جز جیگر» شرکت‌کننده باید در فاصله پایین آمدن سنگ به سینه‌اش بکوبد.

در زمان سقوط سنگ هر کار خلاقانه‌ای مشمول امتیاز می‌شود. مثلا در مرحله موچ شما باید انگشت خودتان را به زمین بزنید و ببوسید و سپس قل در حال سقوط را مهار کنید.

نشکن و گلاب‌پاش را با رسم شکل توضیح دهید!

اصطلاح «بشکن» در بازی «یه‌قل دوقل» به این معناست که سنگ در حال سقوط باید به سنگ داخل مشت برخورد کند و صدایش شنیده شود. در فاز «نشکن» دقیقا باید عکس این اتفاق بیفتد.

مرحله «بشکن نشکن» به این معناست که سنگ اول باید صدا کند و دومی بی‌صدا باشد. «دروازه یک» وضعیتی است که شما انگشت سبابه و اشاره را به شکل دروازه روی زمین گذاشته و سنگ‌های افتاده را با یک ضربه از دروازه عبور می‌دهید.

اگر تعداد ضربه‌ها دو یا سه باشد این مرحله را «دروازه دو» یا «دروازه سه» گویند. منظور از «آب‌پاش‌گلاب‌پاش» هم این است که شما باید به جای یک سنگ همه سنگ‌ها را با هم به هوا پرتاب کنید.

فدراسیونی برای ساماندهی «یه‌قل دوقل»

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در مناطق مختلف کشور مسابقات رسمی «یه قل دوقل» با حضور تعداد زیادی از علاقه‌مندان این رشته نسبتا ورزشی برگزار می‌شود.

ما در کشورمان فدراسیونی با نام «ورزش‌های سنتی و بازی های بومی و محلی» داریم که یکی از فعالیت‌هایش ترویج بازی‌های قدیمی ایرانی است.

اگر به سایت این فدراسیون مراجعه کنید می‌بینید که مسئولان فدراسیون آیین‌نامه‌های دقیقی برای بازی‌های طناب‌کشی، عموزنجیر باف، هفت سنگ و الک دولک تنظیم کرده‌اند. یکی از بازی‌هایی که در زیرمجموعه رشته‌های این فدراسیون قرار گرفته «یه‌قل دوقل» است.

جشنواره بازی‌های بومی و محلی کشور هر ساله در یکی از مراکز استان برگزار می‌شود که معمولا «یه‌قل دوقل» هم جزو رشته‌های پرطرفدار این جشنواره است.

امیدواریم روزی برسد که شاهد مسابقات بین المللی «یه‌قل دوقل» در دیگر کشورهای جهان باشیم. چه اشکالی دارد که ایران این رشته ورزشی را به جهانیان معرفی کند و هر چهارسال یک‌بار جام‌جهانی «یه‌قل دوقل» هم برگزار بشود؟ هر ایده‌ای اولش ممکن است خنده‌دار باشد، اما به‌تدریج باورپذیر می‌شود.

احسان رحیم زاده

ضمیمه چمدان