کاهش باردهی زیتون در باغات کشور

زیتون یکی از با ارزش‌ترین میوه‌های خوراکی و روغنی جهان به‌شمار می‌رود و کشورمان با تولید سالانه بیش از صدهزار تن زیتون در گستره‌ای به وسعت صد هزار هکتار، در جایگاه بیست و دوم تولید این محصول در جهان قرار دارد.

این محصول گرچه در استان‌های متعددی همچون زنجان، قزوین، گیلان، گلستان، فارس، خوزستان، مازندران و سمنان تولید می‌شود، اما سه استان زنجان، قزوین و گیلان مهم‌ترین تولیدکنندگان آن به‌شمار رفته و بیش از 60درصد زیتون کشور را تولید و روانه بازار می‌کنند.

گرمای هوا، دشمن زیتون

حمید عطالر، کارشناس باغبانی مدیریت امور باغبانی استان زنجان دراین باره به جام‌جم می‌گوید: تمام زیتون استان زنجان در شهرستان طارم تولید می‌شود و با توجه به سطح زیرکشت تولید زیتون در منطقه و مدیریت خوبی که امسال در زمینه کشت صورت گرفت، پیش‌بینی می‌شد میزان تولید این محصول به حدود 45 هزار تن افزایش پیدا کند که متاسفانه این اتفاق نیفتاد و گرمای زیاد، وزش باد گرم و کاهش رطوبت در زمان گل دهی درختان زیتون، مانع تبدیل بخش عمده‌ای از گل‌های زیتون به میوه و کاهش تولید شد، طوری که اکنون طبق برآوردها فقط حدود 20 هزار تن زیتون در زنجان تولید خواهد شد.

وی با اشاره این که این کاهش تولید خسارتی بین 40 تا 50 درصد به کشاورزان زنجانی وارد کرده است، می‌افزاید: برآورد مالی این میزان خسارت بالغ بر 80 میلیارد تومان تعیین شده و اکنون دولت درصدد یافتن راهکار برای باغدارانی است که محصول باغ خود را بیمه نکرده بودند و حال خسارت جبران‌ناپذیری به آنان وارد شده است.

وی با بیان این که خوشبختانه امسال از بابت آفت مگس زیتون خسارت خاصی متوجه باغات زیتون استان نشد، می‌گوید: آفت مگس زیتون در دمای پایین و زیر‌30درجه فعال شده و طغیان می‌کند و از آنجا که هوای شهرستان طارم بسیار گرم بود، این آفت همچون سال‌های گذشته ضرر نرساند و مقدار آفت موجود نیز تاکنون شناسایی و کنترل شده است.

به گفته این کارشناس مسئول، آفت مگس زیتون سال 92 خسارات زیادی در باغ‌های زیتون استان زنجان برجای گذاشت. سال گذشته نیز سرمای زودرس بهاره و رطوبت بالا، مانع تبدیل بخش زیادی از گل‌های زیتون به میوه و در نتیجه کاهش تولید این محصول و خسارات فراوان در این بخش شد.

عطالر سطح زیرکشت زیتون استان زنجان را 19 هزار و 56 هکتار شامل 811.886 هکتار باغات بارور و 7.170 هکتار باغات غیربارور اعلام و تصریح می‌کند: تمام محصول زیتون استان زنجان در شهرستان طارم تولید می‌شود و درمجموع 8000 خانوار شامل 150 هزار نفر از طریق کشت این محصول در این شهرستان امرار معاش می‌کنند.

سال نیاور باغ‌های زیتون گیلان

استان گیلان هم که به عنوان پدر زیتون کشور مطرح است، امسال با کاهش تولید این محصول مواجه شده است.

به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی گیلان، امسال سال نیاور این محصول در گیلان است، زیرا تولید زیتون در باغات استان نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.

حبیب جهان‌سوز با اشاره به وجود 8300 هکتار سطح زیرکشت زیتون در گیلان در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: سال گذشته به‌دلیل مدیریت خوب و مقابله جدی با آفت مگس زیتون، شاهد تولید 16500 تن زیتون در استان بودیم که سال خوبی برای این محصول بود، اما امسال به دلیل شرایط نامناسب جوی (سرما در فصل بهار)، شاهد ریزش بخشی از گل‌های درختان زیتون و کاهش باردهی آنها بودیم، از همین رو پیش‌بینی می‌کنیم میزان تولید امسال به حدود 12 هزار تن کاهش یابد.

وی درباره آفت مگس زیتون هم یادآور می‌شود که گرچه امسال تاکنون شاهد طغیان این آفت در باغات نبودیم، اما هرلحظه احتمال فعال شدن این آفت در باغات استان وجود دارد، زیرا دمای هوای استان پایین است و احتمال کاهش بیشتر آن نیز وجود دارد و از آنجا که آفت مگس در دمای زیر 35 درجه سانتی‌گراد شرایط زیستی مناسبی پیدا می‌کند، هر لحظه منتظر فعال‌شدن آن هستیم. از همین‌رو اگر طغیان تا اوایل شهریور یعنی فصل برداشت زیتون صورت گیرد، شاهد خسارات زیادی در باغات زیتون خواهیم بود.

معاون بهبود تولیدات گیاهی گیلان البته عمده نگرانی در این زمینه را مربوط به باغات کوچک و قدیمی در رودبار و منجیل دانسته و با بیان این که مالکان این باغات توجه زیادی به هرس و مدیریت باغ خود ندارند، می‌گوید: با این حال اگر باغدار حضور فعال در باغ داشته و نسبت به زمان و مکان طغیان آفت آگاه باشد، می‌تواند بموقع باغ خود را پایش و سمپاشی کرده و مانع از طغیان آفت و وارد شدن خسارت زیاد به باغ خود شود.

باغات قزوین در معرض خطر بیشتر

طارم سفلی در شهرستان قزوین نیز به عنوان یکی از مناطق مستعد برای کشت زیتون با تولید سالانه 16 تا 19 هزار تن محصول، قزوین را به دومین استان زیتون‌خیز کشور تبدیل کرده است. اما آفت مگس زیتون بخش زیادی از محصول باغات این استان را هم طی 10 سال اخیر نابود کرد و فقط در سال 92، 44 میلیارد تومان به آنان خسارت زد.

باغستانی، رئیس سازمان حفظ نباتات کشور با تاکید بر این که اگر زیتون‌کاران سه استان زنجان، قزوین و گیلان وارد عمل نشوند، شاهد خسارت 70 درصدی در این مناطق خواهیم بود، می‌گوید: تغییرات اقلیمی بویژه گرمای ابتدای امسال و سرمای اخیر، رشد آفت مگس زیتون را تشدید کرده، از همین رو تا دیر نشده است کشاورزان بویژه زیتون‌کاران قزوینی که آفت در این استان رشد زیادتری دارد، باید مبارزه را آغاز کنند.

ابراهیمی پاک، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین هم با اشاره به این‌که مقابله با آفت در باغ‌های جوان‌سازی و اصلاح شده، راحت‌تر است، می‌گوید: از باغ‌های زیتون در این استان 4400 هکتار آن به صورت سنتی اداره می‌شود که امسال اعتباری حدود 600میلیون تومان برای توسعه، اصلاح و جوان‌سازی این باغ‌ها در نظر گرفته شده که در نیمه دوم سال به زیتون‌کاران پرداخت می‌شود و می‌تواند برای مقابله با آفات و بهبود عملکرد باغات موثر واقع شود.

در همین حال رمضانی، مجری طرح زیتون کشور هم از پرداخت تسهیلات بلاعوض به زیتون‌کاران به میزان هرهکتار پنج تا هفت میلیون تومان و به‌منظور رونق بازرگانی زیتون از جمله جایگزینی ارقام پرمحصول به جای ارقام موجود، هرس، تغذیه، سامانه آبیاری و پیوند ارقام پرمحصول روی ارقام قدیمی خبر داده و می‌افزاید: اکنون متوسط عملکرد باغ‌های زیتون کشور در هر هکتار حدود دو تن است که با همت کشاورزان برای اصلاح باغ‌ها می‌توانیم این میزان را به شش تن برسانیم.

به گفته وی، مبارزه با آفت مگس زیتون، اصلاح و جوان‌سازی باغ‌ها و افزایش عملکرد محصول، و فقط با همکاری کشاورزان امکان پذیر است.

مگس زیتون، مهمان ناخوانده

آفت مگس زیتون نیز که از سال 83 و از طریق مرز کشورهای همسایه وارد کشور شده و برای اولین بار در سه استان زنجان، گیلان و قزوین مشاهده شد، بیشترین خسارت را به زیتون‌کاران این استان‌ها وارد کرد. این آفت که حالا دیگر در این سرزمین جا خوش کرده، گرچه نسبت به سال‌های اولیه ورود تا حدی شناسایی و کنترل شده، با این حال هر سال، در بخش‌هایی از مناطق زیتون خیز طغیان و خساراتی را به باغ‌های زیتون وارد کرده و موجب کاهش تولید می‌شود.

امسال نیز علاوه بر وجود این آفت، گرمای شدید در برخی استان‌ها هنگام گل دهی درخت زیتون باعث ریزش گل آنها شد که این اتفاق به‌گفته مسئولان مربوط در جهاد کشاورزی، کاهش شدید تولید زیتون را که بزودی زمان برداشت آن فرا می‌رسد، در پی خواهد داشت.

فاطمه مرادزاده - ایران