بازگشت زندگی به هامون

براساس برآورد کارشناسان در این هفته کمتر از 10‌درصد پهنه 560 هزار هکتاری هامون آبگیری شده که حدود 400 هزار هکتار آن داخل خاک ایران قرار دارد.

همزمان با آبگیری بخش‌هایی از هامون اقدامات اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان برای شتاب‌بخشی به احیای این دریاچه بارقه‌های امید به زندگی را در میان ساکنان خطه سیستان زنده کرده است.

به گزارش ایرنا، شماری از اهالی سیستان که پیش از این نماز باران برپا کرده بودند به شکرانه این نعمت الهی سجده شکر به جای آورده و برخی از خانواده‌ها نیز در اطراف تالاب تجمع کرده و بعضا به شنا مشغول هستند.

خسرو افسری، مدیرکل اداره حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان در این باره می‌گوید: با وارد شدن آب به بستر هامون پس از یک دوره خشکسالی پانزده‌ساله، زندگی و حیات به منطقه سیستان برگشته است. وی ادامه می‌دهد: همکاری مردم منطقه سیستان با اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست در خصوص احیای تالاب هامون ستودنی است، به عنوان مثال آنها با ساخت آب‌بندهایی در اطراف کوه خواجه به هدایت و مدیریت منابع آب کمک می‌کنند.

افسری می‌افزاید: در شرایط کنونی همکاری کشور همسایه افغانستان می‌تواند روند احیای تالاب هامون را به صورت جهشی شتاب بخشد و در صورتی که حق‌آبه ایران از رود هیرمند براساس قراردادهای دوجانبه که مورد تاکید سازمان ملل است داده شود، می‌توان به احیای هامون امیدوار بود.

هامون سومین دریاچه بزرگ کشورمان است که اکنون بیشتر بخش‌های آن که در ایران قرار دارد خشک شده است. در این میان عواملی چون تامین نشدن حق‌آبه مورد نیاز از رود هیرمند و دیگر منابع، نبود مدیریت مناسب منابع آب و منطبق نبودن توسعه با شرایط طبیعی و اکوسیستمی منطقه از عوامل بحرانی شدن وضع دریاچه هامون است.

اثرات فرامنطقه‌ای

مدیرکل اداره حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان عنوان می‌کند: بارندگی‌های امسال در ارتفاعات مجاور ایران در داخل خاک افغانستان مناسب بوده، بنابراین از آن کشور دوست و همسایه انتظار داریم بر اساس قراردادهای منعقده حق‌آبه هامون و هیرمند را رعایت کند.

به گفته وی همانطور که نماینده سازمان ملل در سفر چندی پیش به منطقه سیستان تاکید کرد احیای تالاب هامون به دلیل اثرات مثبت فرامنطقه‌ای باید مورد توجه تمام کشورهای منطقه قرار گیرد چون آثار سوء زیست‌محیطی آن فراتر از ایران بوده است.

افسری ابراز امیدواری کرد آبگیری هامون به کاهش آثار مخرب زیست‌محیطی از جمله کمتر‌شدن غبار و ریزگردها در منطقه منجر شود.

این درحالی است که احمدعلی کیخا، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان این‌که تالاب هامون برای بازگشت به حیات به ده میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد گفته بود در داخل کشور وزارت نیرو و جهاد کشاورزی هم باید در بحث لایروبی رودها و انشعابات منتهی به هامون و تغییر الگوی کشت و آبیاری برنامه داشته باشند، اکنون به علت بارندگی روان‌آب‌هایی در حوضه جاری است، اما متاسفانه به دلیل این که لایروبی به خوبی انجام نشده بود، این آبها به تالاب نمی‌رسد.

خشکیدگی در 15 سال

در 15 سال گذشته عوامل زیادی در خشکیدگی هامون نقش داشته است که در این میان می‌توان به حاکمیت طالبان بر بخش وسیعی از افغانستان از اواسط دهه هفتاد اشاره کرد. گفته می‌شود افغانستان هم‌اکنون نیز در حال احداث سدهای دیگری در بالادست هیرمند است که در آینده باعث کاهش بیشتر آب هیرمند خواهد شد.

به گزارش فارس، کاهش نزولات جوی و حاکم‌شدن شرایط خشکسالی بر سیستان، نصب و به‌کارگیری انواع پمپ در مسیر رودخانه هیرمند برای کشت خشخاش از سوی کشاورزان افغانی، نبود مدیریت صحیح منابع آب و نیز لایروبی نشدن رودهایی که به دریاچه هامون می‌ریزد در داخل کشور از عوامل بحرانی شدن این دریاچه است، چون به این شکل میزان ورودی آب هیرمند به هامون مرتباً کاهش یافته و در نهایت به خشک شدن دریاچه هامون منجر شده است.

هامون از تالاب‌های مهم دنیا و بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین در سراسر فلات ایران محسوب می‌شود. این تالاب مشترک بین ایران و افغانستان سه بخش هامون پوزک، هامون صابوری (شاپوری) و هامون هیرمند دارد که در مجموع تالاب بین‌المللی هامون را تشکیل می‌دهند.این تالاب در سیستان و بلوچستان و در فاصله 200‌کیلومتری شمال زاهدان، مرکز این استان و در حوضه آبریز پنج شهرستان زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز واقع شده است.