وقتی مفاصل سر و صدا می‌کند

چراکه برخلاف آن که برخی تصور می‌کنند این صداها ناشی از شکسته شدن غیرارادی قولنج یا پیش‌نشانه‌ای از مشکلات مفصلی یا آرتروز است، اما این برداشت‌ها لزوما درست نیست، چراکه صدای مفصل همیشه ناشی از شکستن قولنج نیست و بعضی از مفاصل ما حین انجام بعضی حرکات یا هنگام راه رفتن صدا می‌دهد بی‌آن که برایمان مشکل جدی ایجاد کند یا نشانه‌ای از بیماری اسکلتی یا مفصلی خاصی باشد.

دکتر بهروز توانا، متخصص طب فیزیکی نیز با تاکید بر این که صدا دادن مفاصل یک بیماری تلقی نمی‌شود، توضیح می‌دهد: صدا دادن مفاصل اگر با درد همراه نباشد، معمولا چیز مهمی نیست، ولی اگر با درد و التهاب یا تورم مفصلی همراه باشد باید از حیث احتمال وجود آرتروز و شل بودن مفاصل مورد بررسی تخصصی قرار بگیرد.

صدا دادن مفاصل در بسیاری موارد جنبه ژنتیک یا مادرزادی دارد و ناشی از گیرکردن مفاصل به هم، روی هم افتادن رباط‌ها یا ضایعات استخوانی مادرزادی است. پس اگر متوجه چنین صداهایی در مفاصل بدنتان شده‌اید، بدون آن که در مفاصل خود احساس درد و التهاب کنید یا دچار محدودیت‌های حرکتی شوید، نگرانی را از خود دور کنید.

ترکیدن حباب گازی بین مفصلی

شاید برایتان جالب باشد که بدانید مایعی مفصلی در بدن باعث چسبیدن دو سطح مفصلی به هم می‌شود و اگر این دو سطح از هم جدا شود، صدایی ایجاد می‌کند که ناشی از ترکیدن حباب گازی است. در واقع گاز محلول در مایع مفصلی به صورت حباب درمی‌آید و می‌ترکد.

از آنجا که این گاز دی‌اکسیدکربن است برای حل شدن به زمانی نزدیک به یک ربع نیاز دارد. به این دلیل شکستن ارادی حباب‌های گازی بین مفصلی که برخی افراد به آن مبادرت می‌کنند در فاصله‌های زمانی ممکن خواهد بود.

دکتر توانا در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر این‌که صدا دادن غیرارادی مفاصل ناشی از گیرکردن مادرزادی مفاصل به هم و ترکیدن حباب گازی بین مفصلی است، می‌گوید: فراموش نکنید که آرتروز‌های پیشرفته در سنین بالا نیز می‌تواند باعث شنیده‌شدن صدایی شبیه «خرت خرت» از مفاصل بشود. علت ایجاد این صدا که بخصوص در زانوهای افراد مسن شنیده می‌شود از بین رفتن غضروف بین استخوان‌ها در مفصل است که باعث می‌شود استخوان‌ها مستقیم روی یکدیگر قرار گیرد و بتدریج سطح‌شان تراشیده و خراشیده شود. ساییدگی مفصل در سنین بالا نیز به درمان‌های کنترلی یعنی اصلاح شیوه زندگی، نحوه نشستن، دارودرمانی و فیزیوتراپی محدود می‌شود.

به گفته متخصصان طب فیزیکی صدای مفاصل در افراد جوان که به خصوص در زانو، مچ پا، شانه یا مفصل لگن شایع است به ساییدگی مربوط نمی‌شود و ریشه این صداها، گاهی داخل خود مفصل و گاهی در بافت‌های اطراف آن است و وقتی ایجاد می‌شود که یک قسمت از بافت‌های داخل یا اطراف مفصل، به طور مادرزادی در حالت غیرمعمول قرار گرفته باشد و با حرکت به قسمت دیگر گیر کند و سپس آزاد شود که این مساله نیازی به درمان ندارد.

مفاصل‌تان را به طور عمدی نشکنید

اگر علاقه‌مندید انگشتان خود را بکشید یا آنها را در جهتی خم کنید تا با صدای ایجاد شده، احساس راحتی کنید، از این کار بشدت اجتناب کنید. دکتر توانا خطاب به این دسته افراد می‌گوید: این اقدام ارادی منجر به آن می‌شود که مفاصل بزرگ و دچار حالت غیرقرینه شده و پس از مدتی از حالت طبیعی نیز خارج شود.

برخی متخصصان بر این باورند: احتمال این که با تکرار این حرکت بافت‌های اطراف مفصل آسیب ببیند، وجود دارد.حتی ممکن است این حرکت بتدریج باعث محدودشدن دامنه حرکتی مفصل و کم‌شدن قدرت مشت‌کردن دست و در آینده بروز آرتروز بشود.

ضایعات مفصلی صدادار

متخصصان طب فیزیکی تاکید می‌کنند که صدای ناشی از مفاصل گاهی ناشی از یک ضایعه واقعی در مفصل است که حتی شاید به جراحی نیز نیاز داشته باشد.

ضایعاتی چون پارگی مینیسک زانو یا التهاب بین تاندونی در زانوها همچنین پارگی تاندون چرخاننده بازو با درد و صداهای مفصلی همراه است و باید به سرعت تحت درمان قرار بگیرد. در یک کلام هرگونه صدای مفصلی که با درد و محدودیت حرکتی همراه باشد، باید تحت درمان جدی قرار بگیرد.

پونه شیرازی‌ - ‌گروه سلامت