میوه بخورید، اما به اندازه

حالا این عادت کم‌کم رنگ باخته و جای خودش را به خوراکی‌های دیگری مانند بستنی و شیرینی داده است؛ شیرینی‌های رنگارنگ یا بستنی‌های جورواجور آمد‌ و ظرف‌های میوه کنار رفت.

نکته جالب اینجاست که برخی هم ادعا می‌کنند مصرف میوه بلافاصله پس از صرف غذا مضر است و می‌تواند موجب بروز مشکلاتی برای سلامت افراد شود.

دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به این‌که فرد سالم در هر ساعتی از شبانه‌‌روز می‌تواند میوه مصرف کند، به جام‌جم می‌گوید: هیچ‌یک از شواهد و مدارک علمی موجود، نشان نداده که مصرف میوه قبل یا بعد از غذا می‌تواند برای سلامت فرد مضر باشد و متاسفانه چنین تبلیغات کاذبی می‌تواند مصرف میوه و سبزیجات را کاهش دهد. در حالی که امروزه براساس شواهد و مدارک موجود، می‌توان گفت مصرف میوه و سبزی همراه با وعده‌های غذایی، میان آنها یا به عنوان میان‌وعده بهترین انتخاب برای افراد سالم است.

به گفته وی، براساس معتبرترین پژوهش‌های علمی، توصیه می‌شود در تمام وعده‌های غذایی و همچنین به‌عنوان میان‌وعده‌ها از میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید. با این حال متاسفانه برخی افراد بدون ارائه مدرک علمی معتبر اعلام می‌کنند نباید همراه با غذا از میوه‌ها و سبزیجات استفاده کرد.

با توجه به فواید بی‌شماری که درباره مصرف میوه‌ها و سبزیجات گفته می‌شود، به نظر می‌رسد تا جایی که امکان دارد باید از آنها استفاده کنیم و به هیچ بهانه‌ای مصرفشان را کنار نگذاریم. با این حال، متخصصان توصیه می‌کنند افرادی که با مشکلات خاصی روبه‌رو هستند، بیشتر دقت داشته باشند.

دکتر وفا با اشاره به کسانی که به بیماری‌ها و مشکلات گوارشی مبتلا هستند، توضیح می‌دهد: بیماران گوارشی مانند کسانی که دچار التهاب معده یا التهاب روده بزرگ هستند و زخم معده یا زخم اثنی‌عشر دارند، باید از رژیم‌های کم‌فیبر استفاده کنند. بنابراین، این گروه نمی‌توانند مثل سایر افراد که هیچ‌گونه مشکلی ندارند، میوه‌ها و سبزیجات را مصرف کنند. علاوه بر این، در زمان‌های خاصی از روز خوردن میوه و سبزی برای این افراد خطرناک‌تر است، چون ترشح اسید معده را افزایش داده و احتمال خونریزی و التهاب دستگاه گوارش نیز بیشتر می‌شود.

این متخصص تغذیه ضمن تاکید بر این‌که افرادی که به بیماری‌ها و مشکلات خاصی مبتلا هستند، باید دقت بیشتری داشته باشند، می‌افزاید: به عنوان مثال در مورد فردی که دچار کم‌خونی فقر آهن است یا کسی که با کمبود روی روبه‌روست، اگر میزان فیبر رژیم غذایی زیاد باشد، می‌تواند مانع جذب این مواد شود. بنابراین معمولا توصیه‌های خاصی برای این افراد وجود دارد که با توجه به شرایط بیماری باید آنها را در نظر بگیرند.

به گفته وی، افراد سالم که هیچ مشکلی ندارند می‌توانند براحتی میوه‌ها و سبزیجات را مصرف کنند، ولی کسانی که به بیماری‌ها یا مشکلات خاصی دچار هستند، حتما باید طبق نظر پزشک اقدام کنند.

این روزها درباره ساعت‌های مناسب میوه خوردن و مصرف سبزیجات صحبت می‌شود و همه به دنبال پیدا کردن بهترین و مناسب‌ترین شیوه هستند، اما اگر نگاهی به عادات غذایی بزرگ‌ترها بیندازیم، متوجه می‌شویم آنها اصلا چنین دغدغه‌هایی را نداشتند و تا می‌توانستند میوه و سبزی می‌خوردند.

دکتر وفا نیز ضمن تاکید براین‌که افراد سالم که مشکل خاصی ندارند، می‌توانند همراه غذا هم از میوه و سبزی استفاده کنند، می‌گوید: زندگی ماشینی و شلوغ این دوره باعث شده عادات غذایی هم تغییر کرده و مانند گذشته همراه غذا از مواد غذایی سالمی مانند میوه و سبزیجات استفاده نشود. بنابراین، این روزها معمولا کمتر فرصتی پیش می‌آید تا سالادی آماده کرده و همراه غذا مصرف شود یا این‌که یک ظرف از میوه‌های فصل کنار آن قرار گیرد.

می‌گویند میوه بهترین میان‌وعده است و بخصوص کسانی که می‌خواهند لاغر شوند، سراغ این خوراکی‌ها می‌روند، اما آیا همه میوه‌ها خوب است و می‌توان برای کاهش وزن از آنها استفاده کرد؟

دکتر وفا در این زمینه خاطرنشان می‌کند: بعضی از میوه‌ها مانند موز و انبه مقدار زیادی قند دارند و علاوه بر آنها، میوه‌های خشک مانند خرما، انجیر، کشمش و توت نیز در این گروه قرار می‌گیرد. بنابراین باید دقت داشته باشید کالری و قند ساده این میوه‌ها زیاد است و به همین دلیل توصیه می‌شود در مصرف آنها بیشتر دقت کنید.

وی با اشاره به این‌که مصرف زیاد این میوه‌های شیرین بخصوص زمانی که فرد گرسنه است، می‌تواند موجب افزایش سریع قند خون شود، توضیح می‌دهد: اگر از میوه‌های شیرینی که گفته شد به‌عنوان میان‌وعده و هنگامی که گرسنه هستید، استفاده کنید، قند خون افزایش یافته و در نتیجه برای مدت کوتاهی احساس سیری ایجاد خواهد شد؛ ولی باید توجه داشته باشید، مقدار زیادی قند در خون ماده‌ای سمی به حساب می‌آید و در نتیجه بدن برای حل مشکل، انسولین ترشح می‌کند. بنابراین کاملا طبیعی است که پس از این اتفاقات، قند خون بسرعت افت کرده و فرد دوباره بشدت گرسنه شود.

این دانشیار دانشگاه می‌افزاید: افرادی که چنین عادتی دارند و هنگام گرسنگی از مواد غذایی شیرین استفاده می‌کنند، نیاز دارند در طول روز دائم از خوراکی‌های مختلف استفاده کنند. بنابراین با افزایش میزان کالری دریافتی، باید در انتظار چاقی و افزایش وزن نیز باشند.

بعضی‌ها می‌گویند هر چقدر بیشتر میوه بخوریم، بهتر است و سالم‌تر می‌مانیم. گروهی هم اعتقاد دارند مصرف میوه هم اندازه دارد و نباید در آن افراط کرد، اما بالاخره بهترین کار چیست و چقدر باید از میوه‌ها و سبزیجات استفاده کرد؟

دکتر وفا به این سوال چنین پاسخ می‌دهد: سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند حداقل پنج نوبت در روز میوه، سبزی و صیفی مصرف شود و دانشگاه هاروارد نیز می‌گوید حداقل 9 بار در روز از این مواد غذایی مفید استفاده کنید. بنابراین مشخص است که با همه وعده‌های غذایی و به عنوان میان‌وعده‌ها می‌توان از این مواد استفاده کرد؛ به عنوان مثال برای صبحانه می‌توانید خیار و گوجه فرنگی بخورید، ساعت 10 و هنگام عصر از میوه‌های فصل استفاده کنید و همراه ناهار و شام هم سبزی خوردن، کاهو یا سالاد را در نظر داشته باشید. با این برنامه غذایی حداقل میزان مصرف میوه و سبزی که سازمان جهانی بهداشت توصیه می‌کند، رعایت خواهد شد.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌/‌ گروه سلامت