یادگیری از دوران جنینی آغاز می‌شود

یادگیری چه موقع آغاز می‌شود؟

وقتی به این سوال فکر می‌کنید، ممکن است به اولین روز مهدکودک یا اولین باری که بچه‌ها با معلم در یک کلاس هستند، فکر کنید. یا شاید مرحله نوپایی یعنی وقتی بچه‌ها راه رفتن، حرف زدن و قاشق دست گرفتن را یاد می‌گیرد به ذهنتان برسد. از آنجا که نظریات مختلف از جمله «جنبش صفر تا سه» بر این نکته تاکید دارند که مهم‌ترین سال‌های یادگیری، اولین سال‌های زندگی است بنابراین پاسخ بیشتر ما به این سوال این است: یادگیری از هنگام تولد آغاز می‌شود.

ایده‌ای که من عنوان کرده‌ام، شاید حیرت‌آور و حتی غیرممکن به نظر بیاید، اما ایده‌ای است که علم روان‌شناسی و زیست‌شناسی، آن را تایید می‌کنند. حقیقت این است که برخی از مهم‌ترین چیزهایی که یاد می‌گیریم، قبل از به دنیا آمدن ما روی می‌دهد، یعنی هنگامی که هنوز در رحم مادر هستیم. آخرین تحقیقاتم را در این زمینه در کتاب Origins (سرچشمه) نوشته‌ام. Origins در واقع گزارشی است از یک رشته مهیج جدید به نام ریشه‌های جنینی. این رشته‌، یک شاخه‌ علمی است که تنها حدود 2 دهه از مطرح شدن آن می‌گذرد. بر اساس این نظریه، سلامتی و تندرستی ما در طول زندگی اساسا تحت تأثیر 9ماهی است که در داخل رحم سپری می‌کنیم. به عبارت دیگر، همه‌ ما درباره‌ دنیا حتی قبل از ورودمان به آن چیزهایی می‌آموزیم.

وقتی برای اولین بار کودکانمان را در آغوش می‌گیریم، ممکن است تصور کنیم که آنها لوح‌های پاکی هستند که هنوز زندگی علامت و نشانی روی آنها نگذاشته، اما در حقیقت آنها توسط ما و دنیای بخصوصی که در آن زندگی می‌کنیم، شکل گرفته‌اند. دانشمندان چیزهای شگفت‌آوری در مورد یادگیری جنین زمانی که هنوز در رحم است، کشف کرده‌اند.

اول از همه، آنها صدای مادرشان را کاملا می‌شناسند. از آنجا که صداهای دنیای بیرون باید از بافت‌های شکمی مادر و مایع آمنیوتیک که جنین را احاطه کرده، عبور کنند، صداهایی که جنین از آغاز ماه چهارم بارداری می‌شنود، آهسته و نامفهوم است. اما صدای مادر، درون بدن خودش منعکس می‌شود و خیلی راحت‌تر به جنین می‌رسد. در واقع از آنجا که جنین همیشه با اوست، صدای او را از همه بیشتر می‌شنود. بنابراین هنگامی که نوزاد به دنیا می‌آید، صدای مادر را تشخیص و شنیدن آن را به هر صدای دیگری ترجیح می‌دهد.

نوزادان تازه متولد شده، کار چندانی نمی‌توانند بکنند، اما عمل مکیدن را به صورت عالی انجام می‌دهند. محققان از این حقیقت استفاده کردند و با استفاده از دو نوک پستانک پلاستیکی از صحت حدس و گمان‌هایشان مطمئن شدند. در این آزمایش اگر نوزاد یکی از آنها را مک می‌زد، صدای ضبط شده مادرش را از طریق گوشی می‌شنید و اگر دیگری را مک می‌زد، صدای ضبط‌شده‌ یک زن غریبه را می‌شنید. جالب اینجاست که نوزادان بسرعت اولی را ترجیح داده و انتخاب می‌کردند. دانشمندان از این حقیقت که سرعت مکیدن نوزادان وقتی چیزی توجه‌شان را جلب کند، آهسته‌تر و وقتی کسل می‌شوند، تند تر می‌شود استفاده کردند. به کمک این موضوع دانشمندان به این حقیقت پی بردند که نوزادان زنانی که در دوران بارداری، قسمتی از یک کتاب را به طور دائم و بلند می‌خواندند، نسبت به آن متن مشخص،عکس العمل نشان می‌دادند. همچنین نوزادان مادرانی که در دوران بارداری، یک سریال تلویزیونی خاص را هر روز می‌دیدند، با شنیدن آهنگ سریال تغییر حالت می‌دادند.

به این ترتیب، جنین حتی زبان دنیایی را که بعدا وارد آن می‌شود را تا حدودی می‌شناسد. تحقیقی که سال گذشته چاپ شد، بیان داشت که نوزادان از لحظه‌ تولدشان، با لحن زبان مادرشان گریه می‌کنند. بنابراین اگر نوزادان آلمانی با نت رو به پایین گریه می‌کنند، در واقع از آوای ملودی زبان مادری خود تقلید می‌کنند.

شاید این نوع یادگیری برای کمک به بقای نوزاد، شکل گرفته است. چراکه نوزاد از لحظه‌ تولدش، از همه بیشتر به صدای مادرش که یقینا از همه بیشتر دوستش دارد و در نتیجه بیش از دیگران به فکر محافظت از اوست، پاسخ می‌دهد.

اما جنین در رحم، تنها صداها را یاد نمی‌گیرد. بلکه طعم‌ها و بو‌ها را نیز یاد می‌گیرد. تا 7 ماهگی بارداری، غدد چشایی جنین کاملا رشد یافته و گیرنده‌های بویایی‌اش که باعث درک بوهای مختلف می‌شود کامل شده‌اند. در چنین شرایطی، طعم‌های غذایی که مادر می‌خورد، راه خود را به سوی مایع آمنیوتیک پیدا می‌کند و دائما توسط جنین بلعیده می‌شود. به نظر می‌آید نوزاد بعد از تولد، آن طعم‌ها را به یاد داشته باشد و ترجیح دهد. در یک آزمایش، از گروهی زنان باردار خواسته شد مقدار زیادی آب هویج در 3 ماهه‌ سوم بارداری بنوشند، در حالی که گروه دیگر فقط آب نوشیدند. 6 ماه بعد، به نوزادان هر دو گروه، غذای نشاسته‌ای مخلوط با آب هویج داده شد و حالات صورت آنها هنگام خوردن آن، مشاهده شد. بچه‌های مادرانی که آب هویج خورده بودند، غذای نشاسته‌ای با طعم هویج را بیشتر خوردند، و از ظاهرشان معلوم بود که از آن بیشتر لذت می‌برند.

نوع فرانسوی این آزمایش در شهر «دیژان» فرانسه انجام شد که در آن محققان به این موضوع پی‌بردند که مادرانی که در دوران بارداری غذا و نوشیدنی با طعم رازیانه و شیرین بیان مصرف می‌کردند نوزادانشان هم در روز اول تولد و هم در 4 روزگی، تمایل بیشتری نسبت به طعم رازیانه داشتند.این به آن معناست که جنین به‌طور مؤثری توسط مادرش در مورد غذای خوب و سالم آموزش می‌بیند. جنین همچنین از طریق غذا، (که یکی از قدرتمندترین نماد یک فرهنگ است) درباره‌ فرهنگ خاصی که بعدا به آن می‌پیوندد، آموزش می‌بیند. آنها با طعم‌ها و ادویه‌های مخصوص آشپزی فرهنگشان، حتی قبل از تولد، آشنا می‌شوند.

البته جنین درس‌های بیشتر و بزرگ‌تری را از محیط بیرون یاد می‌گیرد. در حقیقت، پروسه‌ 9 ماهه‌ شکل‌گیری که در رحم در جریان است،، بسیار پیچیده‌تر و شگفت‌انگیزتر است. آنچه یک زن باردار در زندگی روزمره با آن در ارتباط است، هوایی که تنفس می‌کند، غذا و نوشیدنی که مصرف می‌کند، مواد شیمیایی که با آن در تماس است، حتی احساساتی که درک می‌کند، به نوعی با جنینش سهیم می‌شود. آنها ترکیبی از تأثیراتی را شکل می‌دهند که به اندازه‌ خود زن، شخصی و منحصر به فرد است. جنین این هدیه‌ها را با بدن خود در هم آمیخته و آنها را جزئی از گوشت و خون خود می‌کند. در نهایت با این بخشش‌های مادرانه به عنوان یکسری اطلاعات برخورد می‌کند،
به عنوان چیزی که مایلم آن را کارت‌پستال‌های بیولوژیکی از دنیای بیرون بنامم.

به این ترتیب آنچه جنین در رحم یاد می‌گیرد، برخلاف تصور عده‌ای که به عنوان مثال برای رشد بهتر جنینشان به موسیقی گوش می‌دهند قطعه‌ «فلوت سحرآمیز» موتزارت نیست، بلکه پاسخ به پرسش‌هایی است که برای بقا، به مراتب حیاتی‌تر هستند. جنین از همان ابتدا در جستجوی پاسخ به مجهول‌های مختلف است.آیا در دنیای وفور قدم خواهد گذاشت یا در دنیای کمبود؟ آیا در حفاظت و امان خواهد بود، یا دائما با خطر و تهدید مواجه است؟ آیا زندگی طولانی و پرثمری خواهد داشت یا زندگی کوتاه و پر شتاب؟ رژیم غذایی زن حامله و بخصوص میزان استرس او نشانه‌های مهمی از شرایط حکمفرما در محیط اطراف برای جنین محسوب می‌شوند.

این به آن معناست که مادران، حتی قبل از تولد فرزندانشان، آنها را نسبت به دنیای بیرون آگاه می‌کنند. بگذارید واضح‌تر بگویم، تحقیق ریشه‌های جنینی، به منظور محکوم کردن مادران برای آنچه در دوران بارداریشان اتفاق افتاده نیست. بلکه درباره کشف بهترین راه برای ترغیب سلامت و تندرستی در نسل بعدی است. تمرکز روی آنچه جنین در طول 9 ماه در رحم، یاد می‌گیرد، باید جزئی از آن تلاش مهم باشد. یادگیری، یکی از اساسی‌ترین فعالیت‌های زندگی است و آن خیلی زودتر از آنچه ما تصور می‌کنیم، آغاز می‌شود.

مترجم: فریبا فرهادیان