طرح‌های اصیل فرش ترکمن به کدام سو؟

به گزارش واحد مرکزی خبر، خراسان شمالی با جمعیتی بیش از 811 هزار نفر که بیشترشان در روستاها ساکن هستند ، قشر وسیعی از تولیدکنندگان و بافندگان فرش و گلیم را در خود جای داده است.

به عقیده کارشناسان ، صنعت فرش دستباف خراسان شمالی به علت قابلیت های فراوان می تواند بیش از این ها توسعه و رونق یابد و حتی مانند دست بافته های مناطقی مثل تبریز و مشهد زبانزد خاص و عام باشد.

آنان معتقدند که این امر نه تنها در توسعه فروش و صادرات کارساز و نتیجه بخش خواهد بود بلکه نام نقش و طرح فرش خراسان شمالی را در جایگاه واقعی خود قرار می دهد ، این در حالی است که هم اکنون بافندگان و دست اندرکاران این حوزه با مشکلات ریز و درشتی نظیر تهیه مواد اولیه و سود ناچیز در سایه فعالیت دلالان دست و پنجه نرم می کنند.

یک بافنده که از نوجوانی بافت فرش را شروع کرده است ، می گوید : نبود سرمایه گذاری مناسب و کمبود نقدینگی در بازار فرش ، عمده ترین علل کاهش تولید و فروش فرش در خراسان شمالی است.

رحیمی می افزاید : موانع متعددی که بر سر راه بافندگان فرش قرار دارد موجب شده است تا هر روز از شمار بافندگان به ویژه بافندگان جوان کاسته شود.

وی ادامه می دهد : با وجود مواد اولیه گران و دستمزدهای کم ، بافت فرش جوابگوی هزینه های زندگی نیست و بافندگان با رها کردن کار خود به دنبال شغلی هستند که درآمد بهتری داشته باشد.

تولید کننده دیگری نیز می گوید : فرش دستباف خراسان شمالی از جمله صنایع دستی منحصر به فرد است و طرح و نقش فرش های ترکمنی و کردی این منطقه همیشه مورد توجه خریداران قرار دارد.

رمضان پور که در بخش راز و جرگلان مشغول تولید انواع قالی و پشتی ترکمنی است تصریح می کند : این بخش با جمعیتی بیش از 57 هزار نفر ، بیشترین تولید کننده و بافنده فرش را در استان دارد و هیچ صنعت و هنر دیگری نمی تواند در این منطقه جایگزین بافت قالی ، پشتی و قالیچه های ابریشمی دو رو شود.

رییس اتحادیه فرش دستباف بجنورد نیز می گوید: مواد با کیفیت در استان کم است و افراد معدودی می توانند از آن استفاده کنند و بافندگان دیگر باید خود برای خرید مواد اولیه اقدام کنند.

ابوالقاسم محمدی می افزاید : بیشتر بافندگان فرش سرمایه اندکی دارند و به این علت مجبورند که برای افراد دیگر کار کنند و در این شرایط سود چندانی نصیب بافنده نمی شود.

وی می گوید: برای بافت هر فرش چند میلیون ریال هزینه می شود و تا زمانی که سفارش دهنده ای نباشد ، صرف این هزینه برای بافت فرش با طرح خاص و جدید امکان پذیر نیست.

محمدی با اشاره به اختصاص بیمه تکمیلی به بافندگان می افزاید : بیشتر افراد به علت آگاه نبودن از این موضوع از آن استقبال نکرده اند.

وی ادامه می دهد : تاکنون حدود 6 هزار و 200 کارت قالیبافی برای شناسایی فعالان این صنعت در استان صادر شده و اقداماتی نیز این اتحادیه برای دریافت سهام عدالت ، صدور پروانه کسب و بیمه بافندگان انجام داده است.

نایب رییس هیات مدیره اتحادیه فرش دستباف بجنورد نیز می گوید : فروش بسیار کم به علت تبلیغ ناکافی در این زمینه از اصلی ترین موانع فعالیت هنرمندان این عرصه است.

خیرآبادی می افزاید : صنعت فرش در خراسان شمالی متولی خاصی ندارد و کسی درپی به روز کردن و نوآوری در شیوه های بافت و طرح ها و نقوش نیست .

به گفته وی ، بازاریابی در فروش تاثیر بسزایی دارد و بهترین اقدام در این زمینه برگزاری نمایشگاه داخلی و حضور در نمایشگاه های بین المللی است.

خیرآبادی اضافه می کند : به علت گرانی قیمت اجاره غرفه ها ، پارسال هیچ بافنده ای از استان در نمایشگاه بین المللی تهران شرکت نکرد درحالی که حضور بافندگان در نمایشگاه ها ، جایگاه خراسان شمالی را در حوزه فرش تثبیت خواهد کرد و ارتقا خواهد بخشید.

نایب رییس هیات مدیره اتحادیه فرش دستباف بجنورد به مشکل بیمه بافندگان اشاره می کند و می افزاید: تکلیف بیمه تامین اجتماعی برای بافندگان که آتیه آنان را رقم می زند همچنان نامعلوم است.

خیرآبادی به موارد دیگر اشاره می کند و می گوید : فرش کردی خراسان شمالی به نام فرش کردی قوچان فروخته و در کشورهای خارجی نیز با این نام شناخته می شود.

وی طرح های مشهد ، کاشان و نایین را از طرح های مورد توجه بافندگان استان برمی شمرد و می افزاید : طرح های اصیل خراسان شمالی به ویژه طرح های ترکمنی و کردی کمتر مورد توجه تولید کنندگان قرار دارد و بیشتر طرح ها ، تقلید از طرح های استان های دیگر است در حالی که طرح های اصیل ترکمن خراسان شمالی ظرفیت زیادی دارد و اگر با رنگ و مواد مرغوب تولید شود ، جذابیت بیشتری برای خریداران خواهد داشت.

خیرآبادی همچنین طراحی فرش نمونه خراسان شمالی را به عنوان راهکاری برای رشد صنعت فرش استان و کسب جایگاه واقعی آن در ایران و جهان می داند و می گوید : سازمان بازرگانی می تواند با فراخوان طراحان ، برای تعیین طرح و نقش ویژه خراسان شمالی اقدام کند.

مدیرکل کمیته امداد هم به عنوان نهاد حامی مددجویان بافنده می گوید : هم اکنون هزار و 113 بافنده تحت پوشش این نهاد در استان فعالیت می کنند و 516 کارگاه قالیبافی ، 8 هزار و 510 متر مربع فرش تولید کرده اند.

امان الله حسین پور با اشاره به مزایای صنعت فرش و اشتغال زایی آن بویژه برای زنان سرپرست ، می افزاید:این صنعت به عنوان یکی از مشاغل خانگی که بازار فروش مطمئن و درآمد قابل قبولی دارد ، مورد توجه کمیته امداد قرار گرفته است.

وی می گوید:در اختیار قرار دادن مواد اولیه مرغوب با رنگ های گیاهی و طرح و نقوش مطابق با سلیقه کشورهای مختلف و پرداخت کمک هزینه بافت از اقداماتی است که کمیته امداد استان به منظور ارتقای کیفیت تولیدات انجام داده است.

مدیرکل کمیته امداد استان ادامه می دهد:این نهاد برای استعدادیابی و آموزش افراد مستعد قالیبافی ، آموزش های رایگان دوره های تکمیلی و توجیهی را مطابق با استانداردهای سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور برگزار می کند.

حسین پور می افزاید : در مواردی که محیط کارگاه قالیبافی مددجو غیراستاندارد باشد ، بر اساس اصول بهداشت محیط کار، تسهیلات مالی برای ساخت ، تعمیر یا بهسازی کارگاه به آنان ارائه می شود.

وی همچنین درباره بهداشت فردی مددجویان بافنده می گوید: آزمایش های جسمانی ، بینایی سنجی ، اهدای عینک طبی ، نصب جعبه کمک های اولیه ، کپسول آتش نشانی و لامپ کم مصرف در کارگاه و اهدای لباس کار از برنامه های اجرایی کمیته امداد برای بهبود شرایط فردی مددجویان فعال در صنعت فرش است.

مدیرکل کمیته امداد استان اضافه می کند: این نهاد برای حذف عاملان سودجو و واسطه ها ، قالی های مددجویان را به صورت مستقیم می فروشد .

حسین پور پیگیری مستمر در زمینه سفارش پذیری و بازاریابی تولیدات را از برنامه های آتی این اداره کل می داند و می افزاید : نخستین بار بافت 20 تخته فرش را با ابعاد 40 مترمربع از لبنان سفارش گرفته ایم و مددجویان مشغول بافت این فرش ها هستند.

معاون بازرگانی داخلی سازمان بازرگانی هم می گوید : این سازمان برای افرادی که مایل به سرمایه گذاری و تاسیس کارگاه قالی بافی هستند ، پروانه کسب صادر و آنها را برای دریافت تسهیلات به بانک معرفی می کند.

تمدنی همچنین از ارائه تسهیلات به متقاضیان راه اندازی خدمات جانبی مثل نقشه کشی ، قالی شویی و رنگرزی خبر می دهد و اعلام می کند : بافندگان می توانند برای صدور شناسنامه برای فرش دستباف خود به نمایندگی مستقر در مشهد مراجعه کنند و در پی راه اندازی نمایندگی مستقل در بجنورد هستیم.

وی می افزاید : برای فرش استان هم پیگیر ایجاد برند هستیم و بعد از آماده سازی طرح و نقشه ویژه خراسان شمالی و تایید مرکز ملی فرش ایران امیدواریم طرح مختص که معرف استان باشد، داشته باشیم.

تمدنی ادامه می دهد: لوح های فشرده با موضوع بازاریابی در اختیار تولیدکنندگان و دست اندرکاران فرش استان قرار داده شده است تا با سلیقه بازارهای جهانی آشنا شوند.

معاون بازرگانی داخلی سازمان بازرگانی درباره صادرات فرش استان نیز می گوید: طی سال های گذشته این صادرات به علت غیرفعال بودن گمرک استان به نام و از طریق استان های دیگر انجام می شد اما در ماه های آینده محموله ها را از استان صادر خواهیم کرد.