شهرسلامتی برای همه نسخه می پیچد

، نمونه ای زیبا از همزیستی مسالمت آمیز شبکه های مختلف سیماست . در پلاتوهای مختلف این محل ، استودیوهای متعددی برای پخش برنامه های زنده و تولیدی صداوسیما قرار دارد. برنامه هایی همچون «به خانه برمی گردیم» ، «خط رو خط» ، «اینجا فرداست» در همین جا تهیه می شوند.رضا یوسفی ، تهیه کننده برنامه «شهر سلامتی» هم یکی از این مردان تلفن همراه به دست است که من و عکاس روزنامه میهمان 2ساعتی او و همکارانش بودیم . هفته ، هفته سرطان بود و او در حدفاصل پاسخ به پرسشهای من ، با تلفن همراهش در حال دعوت از میهمانان بود و با بی سیمی دیگر ، هماهنگی های روزمره را انجام می داد. یوسفی مدرک لیسانس پرستاری از دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران دارد. از مهرماه 74 ، همزمان با پخش آزمایشی شبکه 5، به این شبکه پیوسته و تاکنون به عنوان تهیه کننده ، مدیر تولید و ناظر پخش ، همکاری داشته است . از تابستان 81 نیز به عنوان تهیه کننده برنامه شهر سلامتی ، 6روز در هفته این برنامه را روانه آنتن شبکه 5می کند. قاسم بی نیاز، مجری جوان برنامه شهر سلامتی مقابل دکتر محمدحسن باستان حق نشسته است و با او درباره سرطان تیروئید گفتگو می کند. لحن پرسشهای او ساده است و گهگاه که دکتر ، کلمه ای خارجی را عنوان می کند، او به سرعت معادل فارسی آن را بیان می کند. بی نیاز ، شنبه ، دوشنبه و چهارشنبه ، اجرای این برنامه را به عهده دارد. او مدرک کارشناسی ارشد رشته ادبیات فارسی دارد و ادبیات فارسی را در دبیرستان تدریس می کند. او مطالعات زیادی در زمینه مسائل پزشکی دارد و معمولا، با اطلاع از موضوع هر برنامه ، با 2نفر از دوستان پزشکش که از همکلاسی های دوران دبیرستان او هستند ، تماس می گیرد تا اطلاعات خود را درباره موضوع برنامه تکمیل کند. داخل فضای استودیو ، زمانی که روی یکی از 4مبل سبز رنگ می نشینم ، فرصتی است تا در فاصله میان تماسهای تهیه کننده ، اطلاعاتی درباره برنامه از او کسب کنم . پخش برنامه شهر سلامتی از تابستان سال 81 آغاز شد. محور برنامه آموزشی اطلاع رسانی است و موضوعات آن با مشورت شورای سیاستگذاری پزشکی صداوسیما و یکی از اعضای آن دکتر مهدی پور انتخاب می شود. تازه های پزشکی ، گفتگوی مجری با میهمان برنامه ، ارتباط مستقیم مردمی ، معرفی بیمارستان ها ، مراکز درمانی و مراکز تحقیقاتی و آموزش کمکهای اولیه ، بخشهای مختلف این برنامه یکساعته را تشکیل می دهد.بر اساس برگه های نظرسنجی که محصول روابط عمومی شبکه پنجم سیماست ، بیشترین مخاطب این برنامه ، خانمهای خانه دار هستند. برای همین ، برنامه در ساعتی پخش می شود که خانم خانه ، بچه ها را رسانده ، خرید خانه را هم انجام داده و حالا می تواند بیننده ، یا شنونده برنامه باشد. نظرسنجی ها نشان داده است ساکنان مناطق 2 ، 5 ، 6 و مناطق 15 تا 22 تهران ، بیشترین مخاطبان این برنامه هستند. 98 درصد مخاطبان در حد دیپلم تا لیسانس از برنامه رضایت کامل دارند و براساس آخرین آمار، بیشترین موضوع مورد علاقه بینندگان ، مسائل زنان و زایمان و روان شناسی کودک است . مصاحبه با دکتر باستان حق زمانی انجام می شود که بخش مربوط به وی تمام شده است و حالا در اتاق انتظار استودیو نشسته و درباره بیماری غده تیروئید صحبت می کند. یکی از تصویربرداران ، او را راهنمایی می کند. این مرد 58 ساله ، جثه ای ریز، حلقه ای پلاتینی در دست و در کت و شلواری مشکی که با پیراهنی آبی هماهنگ شده ، بسادگی و با کلامی موزون و رسانه ای صحبت می کند. زمانی هم که حجمی از برگه های آزمایش مختلف روی میز مقابلش قرار می گیرد، با ریتمی تند، راجع به بیماری صاحبان برگه ها صحبت می کند و مثلا درباره بیماری شهرستانی نشانی دکتر مناسبی را در آن شهرستان ، روی برگه آزمایش می نویسد. لحظاتی بعد زمانی که گفتگوی 10دقیقه ای ما آغاز می شود ، خاطرات جالبی از تاثیر این برنامه بر بیماران خودش بیان می کند. تاثیراتی همچون نظم دادن بیماران به پرونده های پزشکی ، اصلاح رژیم غذایی ، روی آوردن به پیاده روی ، مصرف بموقع دارو و اصلاح فرهنگ مراجعه به پزشک ، برخی از این موارد است . می پرسم : «حضور شما در این برنامه باعث شلوغی مطب شما شده یا خلوتی آن؛» پاسخ می دهد: «در بسیاری از موارد ، دیگر بیمارانم برای کارهای ساده ای همچون کنترل قند خون بخصوص از شهرستان های دور به مطبم مراجعه نمی کنند و در روز خاصی از هفته ، باتماس تلفنی ، مشکلات خود را مطرح می کنند؛ البته گاهی از خارج از کشور نیز تماسهایی داشته ام و گاه این تماسها به مراجعه حضوری نیز تبدیل شده است . مردی با چهره ای سرخ و سفید و موهایی بور، پشت میزی که روی آن یک لبتاب قرار گرفته ، می ایستد و آخرین تازه های پزشکی را برای بینندگان می خواند. دکتر سیدمجتبی میرعبداللهی در توضیح تفاوت برنامه اش با اخبار پزشکی می گوید: «اخبار مطالب مربوط به سیستم بهداشت و درمان است ؛ اما تازه های پزشکی مستقیما به خود علم پزشکی و تجربیات و آزمایش هایی که در طول زمان در آن رخ می دهد، مربوط می شود». می پرسم : «معمولا پس از تهیه مطالب چه مراحلی طی می شود تا خبر آنها در برنامه خوانده شوند؛». پاسخ می دهد: «مهمترین مساله سنجش درستی یا نادرستی مطالب است معمولا پس از اطمینان از این مساله ، مطالب در برنامه بیان می شود». به گفته میرعبداللهی ، مطالب مربوط به بیماری های قلبی و عروقی بیماری هایی که در کشور ما به عنوان قاتل دوم پس از سوانح و حوادث امروز راهنمایی ، رانندگی معرفی می شوند مهمترین موضوع های مورد علاقه مخاطبان برنامه هستند. پس از آن مطالب بهداشتی درباره بهداشت و تغذیه روان ، از مهمترین موضوع هایی است که طرح آنها در برنامه باعث رضایت مخاطب می شود. پیش از آن که گفتگویم را با اعضای گروه «کمکهای اولیه » آغاز کنم ؛ محمود نایب ، کارشناس تیم ابراز امیدواری می کند که هیچ وقت شرایطی پیش نیاید که نیازی به استفاده از این آموزش ها باشد. بخش آموزش کمکهای اولیه ، بتازگی به دیگر بخشهای شهر سلامتی اضافه شده است و آنگونه که حسین رفیعی ، کارشناس دیگر برنامه برایم توضیح می دهد، این آموزش ها که هر روز در مدت زمانی حدود 10دقیقه مطرح می شود از ابتدا شامل آموزش مسائلی همچون بررسی وضعیت تنفسی مصدوم ، بررسی گردش خون ، علایم حیاتی بدن ، کلیات کمکهای اولیه ، خصوصیات امدادگر، معرفی وسایل است . در صورت لزوم قسمتهای غیرقابل اجرا، با اسلاید نشان داده می شود. در این لحظه نایب به نکته ای خاص اشاره می کند: «معمولا در آموزش این مسائل ، ما روی سوژه ، آموزش ها را اجرا می کنیم ، اما اینجا باید 2دوربین استودیو را هم در نظر بگیریم و با ملاحظه این مساله ، کار اجرا کمی مشکل می شود». توضیحات او را همکارش ادامه می دهد: «اجرای این برنامه به شکل زنده باعث می شود در صورت انجام آموزش اشتباه ، این مساله در ذهن بیننده شکل بگیرد و به همین دلیل باید دقت زیادی در این باره شود و در نهایت این گفتگو با توضیحات تکمیلی هر دو نفر، اینگونه خاتمه می یابد: «پیشگیری از وقوع هر ضایعه و یا جلوگیری از گسترش آن ، بسیار کم هزینه تر از درمان آن سانحه است ؛ البته این آموزش ها نیز در صورتی مفید خواهد بود که از سوی بیننده تداوم پیدا کند و الا این میزان آموزش در این زمان محدود، شاید کافی نباشد و تنها برای ایجاد انگیزه مفید باشد». تحصیلات ادبی تا چه حد می تواند در اجرای برنامه ای پزشکی موثر باشد؛ قاسم بی نیاز، یکی از 3مجری برنامه شهر سلامتی - کنار راحله امینیان و ژیلا امیرشاهی - زمانی که این سوال را از خود پرسید، پاسخ آن را این گونه داد: «ایجاد تنوع و درآوردن برنامه از حالت خشک و رسمی». نتیجه این شد که در طول 130برنامه ای که او تا آن لحظه اجرا کرده 130شعر، حکایت ، مثل از ادبیات با موضوع پزشکی در برنامه خوانده که مورد توجه مخاطبان هم قرار گرفته . از او می پرسم : «از میان موضوعات پزشکی به چه چیزی علاقه بیشتری داری؛» پاسخ می دهد: «فکر می کنید یک مجری به چه چیزی از دنیای پزشکی علاقه بیشتری دارد؛» لحظاتی بعد، در پاسخ حدسهای متعدد من می گوید: «پوست و مو». از بی نیاز می پرسم : «تا چه حد اطلاعات پزشکی خود را در اجرای برنامه به کار می گیرد؛» پاسخ می دهد: «در این برنامه قرار است مجری حالت کارشناس پیدا نکند. دنیای پزشکی پر از اصطلاحات خارجی است . اگر قرار باشد شخصی با سطح اطلاعات پزشکی بالا مقابل مجری برنامه بنشیند، درنهایت بیننده شاهد یک بحث تخصصی خشک و جدی با حجم زیادی از اصطلاحات خارجی خواهد بود؛ البته برای اجرای هر برنامه ، اطلاعاتی درباره موضوع آن برنامه کسب می کنم ، اما این اطلاعات را فقط در مقدمه برنامه بیان می کنم و در طول بحث ، همسطح بیننده عادی تلویزیون هستم ؛ البته در یکی از برنامه ها که اطلاعاتم درباره موضوع دیابت بالا بود، شروع به بحث با میهمان برنامه کردم ، اما آن روز بیننده های زیادی تماس گرفتند و نسبت به تغییر لحن مجری به کارشناس اعتراض کردند.» اجرای برنامه ای پزشکی تا چه حد می تواند بازتاب های جالبی برای یک مجری به همراه داشته باشد؛ قاسم بی نیاز گاه در خیابان با مراجعانی مواجه می شود که تصور می کنند او پزشک است . آنها سوال های متعددی درباره بیماری خود از او می پرسند و او تا حد امکان آنها را راهنمایی می کند و گاه مشورت هایی نیز - البته به صورت رایگان - درباره پزشک مورد نظر و مناسب به آنها ارائه می کند. حالا هم که خودرو مقابل در خروجی صدا و سیما رسیده است . لحظاتی پس از آن که با هم خداحافظی می کنیم و مسیرهای ما از هم جدا می شود، او را می بینم که .