سردی در روابط ترکیه و صهیونیست ها

این مانور با عنوان عقاب آناتولی قرار بود با حضور اسرائیل، ایتالیا، آمریکا و برخی نیروهای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) برگزار شود.

از دهه 1990 میلادی که رژیم‌صهیونیستی و ترکیه مناسبات نظامی استراتژیک برقرار کردند این نخستین باری است که ترکیه چنین موضعی در برابر تل‌آویو اتخاذ می‌کند. دولت ترکیه به اسرائیل اطلاع داده علت این تصمیم نگرانی آنکارا از استفاده از هواپیماهای جنگنده‌ای است که تل‌آویو از آنها برای بمباران نوار غزه در تهاجم اوایل سال گذشته میلادی (زمستان پارسال) استفاده کرده بود.

در عملیات ارتش صهیونیستی صدها غیرنظامی فلسطینی کشته شدند. ترکیه در همان زمان هم مراتب اعتراض شدید خود به اقدامات نظامی اسرائیل را ابراز کرده بود.

ماجرای اعتراض شدیداللحن رجب طیب اردوغان،‌ نخست‌وزیر ترکیه به شیمون پرز، رئیس رژیم‌صهیونیستی در نشست سالانه داووس برای مدت‌ها خبرساز بود اما شاید کمتر کسی تصور می‌کرد آنکارا به طور یکجانبه ارتش صهیونیستی را از شرکت در مانور هوایی عقاب آناتولی کنار بگذارد.

بر اساس اطلاعیه منتشره در وب سایت ارتش ترکیه، این مانور قرار بود بین روزهای دهم تا بیست و سوم اکتبر جاری (18مهر تا 2 آبان) با مشارکت ارتش‌های ایتالیا، آمریکا و شماری از نیروهای ناتو برگزار شود.

این اطلاعیه کوتاه ‌افزوده بود، این مانور پس از «مذاکراتی که وزارت خارجه ترکیه انجام داد» لغو شده است.

ارتش رژیم‌صهیونیستی هم با صدوراطلاعیه‌ای اعلام کرد برگزاری این مانور به‌مدت نامعلومی به تعویق افتاده است چون «ترکیه تصمیم گرفت فهرست کشورهای شرکت کننده را تغییر داده و اسرائیل را حذف کند.»

به اعتقاد کارشناسان سیاسی و نظامی، این رخدادی مهم در روابط دو متحد استراتژیک در منطقه خاورمیانه است چون در گذشته ترکیه و اسرائیل از نظر همکاری‌های نظامی بسیار به هم نزدیک شده بودند.

شرکت‌های رژیم‌صهیونیستی در چند سال گذشته به‌روز کردن بخصوص نیروی هوایی ترکیه را بر عهده داشتند و همکاری‌های دو طرف به طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافته بود.

روزنامه حریت چاپ ترکیه از قو ل مراد بایار، از مقامات مسوول در صنایع دفاعی ترکیه نوشت هیچ مشکل خاصی بر سر راه برنامه‌ها و پروژه‌های مشترک نظامی میان دو طرف وجود ندارد. این نشریه حجم مبادلات ترکیه و رژیم‌صهیونیستی در سال 2007 را 6/2 میلیارد دلار برآورد کرده که 8/1 میلیارد دلار آن مبادلات و همکاری‌های نظامی دو طرف بوده است.

با وجودی که هسته مرکزی روابط آنکارا تل آویو آسیب جدی ندیده اما این پرسش مطرح است که علت سردی در روابط سیاسی دو طرف در چیست؟

سالم مشکور، روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسائل خاورمیانه معتقد است پاسخ به این پرسش را باید در توجه بیشتر آنکارا به روابطش با کشورهای عربی و اسلامی جستجو کرد.

مشکور معتقد است ترکیه در سایه حکومت اردوغان سعی می‌کند عمیقا روابطش را با کشورهای عربی و اسلامی تقویت کرده و نمی‌خواهد احساسات جهان عرب و اسلام را علیه خود تحریک کند. او حذف رژیم‌صهیونیستی از مانور عقاب آناتولی را گامی دیگر در مسیر تحولات ماه‌های اخیر می‌خواند که همگی تقریبا در راستای دورتر شدن ترکیه از تل‌آویوبه ویژه بر سر تحولات اراضی فلسطینی اتفاق افتاده‌اند.

مشکور البته تاکید می‌کند ترکیه تمایلی ندارد روابطش با اسرائیل را بکلی قطع کند چرا که چنین اقدامی با فشارهای داخلی محافلی در ترکیه همراه خواهد بود. این اشاره به ارتش و جریانات سکولار در ترکیه است که از روابط نزدیک با رژیم‌صهیونیستی در مقابل چالش‌ها و معادلات منطقه‌ای و جهانی حمایت جدی کرده و می‌کنند.

ترکیه از روابط نزدیک خود با رژیم صهیونیستی علاوه بر منافع نظامی کوتاه و میان مدت به دنبال منافع کلان‌تری هم بوده است که در چارچوب صف‌بندی‌های نظامی و استراتژیک در منطقه و فرامنطقه‌‌ای قابل تحلیل هستند.

با تمام اینها برخی تحلیلگران استمرار موضع گیری‌های ضد صهیونیستی توسط ترکیه را نشانگر یک تغییر جدی در نگاه در سیاست خارجی آنکارا می‌دانندو تاکید دارند باید مساله را در چارچوب سیاست‌های 2 سال گذشته ترکیه بررسی کرد. ترکیه جهت سیاست خارجی خود را ظرف 2سال گذشته از اروپا محوری به سمت خاورمیانه، آسیای میانه و قفقاز تغییر داده است.

برای این نقطه نظر مثال‌هایی هم مطرح میشود که از جمله می‌توان به تلاش ترکیه جهت فعالیت بیشتر در تسهیل گفتگوها میان ایران و جامعه بین‌المللی بر سر برنامه هسته‌ای ایران و همچنین امضای موافقتنامه میان ترکیه و ارمنستان برای شکست دیوار بلند بی‌اعتمادی یکصدسال گذشته اشاره کرد.

علت این چرخش در سیاست خارجی ترکیه این است که اروپا با سلسله مواضع خود به آنکارا نشان داد که پذیرش ترکیه در جمع اعضای اتحادیه‌اروپا به این زودی‌ها اتفاق نخواهد افتاد.

با این حال هرچند نباید این وضع را تیر‌گی کامل در روابط ترکیه و اسرائیل دانست اما پیامی که ترکیه با این موضع‌گیری‌ها به تل‌آویو ارسال می‌کند، آن است که ترکیه در مقابل رفتار رژیم‌صهیونیستی موضع‌گیری متفاوتی در مقایسه با سال‌های قبل خواهد داشت.

منبع : BBC