در قسمت اول این نوشتار ، شناخت ساختار و شیوه انعکاس رویدادهای سیاسی با بررسی عملکرد اخبار شبکه اول سیما ، ارائه گردید. بخش دوم این مقاله به سوگیری های خبری اختصاص دارد.
نظریه هایی که در قسمت قبل ذکر شد، مرتبط با جهتگیری رسانه ای است و در واقع خاستگاه جهتگیری را نشان می دهد. نظریه هایی که در ادامه مطرح می شود ، مشخصا درباره جهتگیری در اخبار و برخی شیوه های اعمال آن است . دنیس مک کوئیل ، در کتاب خود به بحث درباره عینیت در اخبار پرداخته و در خصوص بی طرفی می گوید: بی طرفی عموما به این دلیل مورد تقدیر و توجه است که بسیاری از رویدادها حاوی کشمکش هستند و در معرض تفسیرها و ارزیابی های گوناگون قرار دارند. این امر درباره اخبار سیاسی آشکارتر است . وی در تعریف جهتگیری نیز می گوید: «جهتگیری در محتوای خبر را می توان در واقع تحریف واقعیت دانست که به صورتهای ارائه تصویر منفی از گروههای اقلیت به شکل نادیده گرفتن یا بدنمایی نقش زنان در جامعه یا به شکل طرفداری از یک حزب یا فلسفه سیاسی ، متجلی می شود.» به نظر وی ، جهتگیری خبر رسانه به این صورت خلاصه می شود: اخبار رسانه در منابع خود ، بیش از حد گفته های مقامات و رده های بالای اجتماعی را ارائه می کند؛ ارزشهای اجتماعی بیش از حد مورد تاکید، موافق و حامی وضع موجود هستند ؛ اخبار در انتخاب عناوین و عقاید اظهار شده و در نگاه به جهانی که فرض یا به تصویر کشیده می شود ، جهتگیری ملی گرایانه دارد ؛ اخبار جنایی و خشونت شخصی را بیش از حد بازنمایی می کنند و بسیاری از واقعیت های خطیر در جامعه را نادیده می گیرند. مک کوئیل در جای دیگری از کتاب خود اضافه می کند: سوگیری در حد بسیار زیاد ؛ ولی نه منحصرا ، درباره خبر خارجی به کار می رود. در گزارش خبر، تمایل به سمتی است که با ملل دور دست و آنهایی که از نظر سیاسی فاقد اهمیت هستند، غیرنخبگان ، ایده ها، موسسات و ساختارها، فرایندهای غیرنمایشی بلند مدت (از قبیل تغییرات اجتماعی) یا بسیاری از اخبار خوب کاری نداشته باشند. یکی از انواع سوگیری های محتوایی که مک کوئیل نیز از آن نام برده است ، سوگیری در خبرهای داخلی یا سوگیری ملی است . در این باره مطالعه نسبتا مفصل و جامعی توسط ریچارد پل و کنت آدامسون صورت گرفته است . اینان در تعریف سوگیری ملی می گویند: سوگیری ملی یکی از اشکال مختلف سوگیری اجتماعی است که در آن اغلب مردم از ایده ای مشترک درباره خود، کشورشان و جهان برخوردار هستند. این گونه تصاویر به دست آمده درباره کشورهای دیگر به اندازه تصویری که از کشور خودی وجود دارد، دلپذیر نبوده و گاه بشدت منفی است . به نظر ایشان ، منطق کلی ارتباطات مبتنی بر سوگیری ملی بر 4اصل متکی است : بر نکات مثبت دوستان تاکید شود، آنچه درباره ما و دوستانمان منفی است ، کمرنگ جلوه داده شود، نکات منفی درباره دشمنان ما و طرفداران آنها پررنگ جلوه گر شود و نکات مثبت در خصوص دشمنان ، کمرنگ تلقی شود.
روش شناسی پژوهش
جامعه آماری ، شیوه نمونه گیری و حجم نمونه : جامعه آماری در پژوهش حاضر ، تمام بخشهای خبری ساعت 21 است که در طول 12 ماه از آذر ماه 1376 تا آذر ماه 1377 از شبکه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران ، پخش شده است . شیوه نمونه گیری ، سیستماتیک منظم است . به این ترتیب که از هر هفته به طور منظم یک روز انتخاب شده است (از هفته اول روز شنبه ، هفته دوم روز یکشنبه و به همین ترتیب تا هفته آخر). با این حساب ، حجم نمونه باید 56بخش خبری باشد ، ولی به دلیل دسترسی نداشتن به 3بخش خبری ، حجم نمونه به 53مورد تقلیل یافته که در مجموع شامل 768خبر بوده است .
تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون آماری : یافته های این پژوهش ، با استفاده از نرم افزار آماری SPSS پردازش شده و برای سنجش روابط متغیرها ، آزمون خی دو (کای اسکور) مورد استفاده قرار گرفته است .
ضریب قابلیت اعتماد : به منظور محاسبه ضریب قابلیت اعتماد، با استفاده از فرمول ویلیام اسکات و پس از گذشت 2ماه از زمان کدگذاری اول ، 15درصد از متغیرها، مجددا کدگذاری شدند. میزان مشابهت دو کدگذاری ، رقم 84درصد را نشان می دهد. رقم مشابهت بین دو مرحله کدگذاری باید بیش از 70درصد باشد تا بتوان به نتایج اعتماد کرد.
مرکز تحقیقات سازمان صدا و سیما
غلامرضا محمدی مهر
یادداشت
بیشتر
نقطه طلایی
یک) عکس را خیلی وقت است گذاشته‌ام. جایی که همیشه جلوی چشمم باشد. پشت عکس، بابا با خودکار آبی و خط شکسته نستعلیق نوشته: «باغ اکبرآقا- نوروز۱۳۶۵ - با محمدمهدی جان».
از دکتر نجیب تا دکتر غنی
حملات و ترورهای مرگبار در سراسر افغانستان به امری روزمره بدل شده‌است. هر کسی هم می‌تواند هدف باشد.
رشته کوه‌هایی به نام پدر
از یک سنی به بعد، دیگر شخص و انسان نیستند. تبدیل می‌شوند به یک مفهوم. یک مکتب، یک تفکر. بعضی وقت‌ها با یک من عسل نمی‌شود خوردشان.
گفتگو
بیشتر
دکتر ابراهیم متقی، استاد دانشگاه از اختلافنظر دولت و مجلس در روزهای اخیر میگوید
اختلافات داخلی فعلی راهبردی نیست
گفت و گو با حجتالاسلام و المسلمین سیدرضا عمادی درباره شخصیت امیرالمومنین(ع)
امام را عقلانی معرفی کنیم
یک روانشناس بالینی به ما میگوید اگر فشارها و مشکلات برای شما استرس زیادی دارد باید سریع به درمان آن بپردازید
مهار استرسها را یاد بگیر (اینفوگرافیک)
گفتوگوی جام جم با معاون بهره برداری شرکت توزیع برق تهران؛
روشنایی معابر تهران را استاندارد می‌کنیم
پیشنهاد سردبیر
بیشتر
در مرحله نیمه‌نهایی عصرجدید چه اتفاقاتی افتاد؟ به همراه جزئیاتی از چگونگی برگزاری مرحله پایانی
یک عصر متفاوت
با ورود اولین محموله از واکسن به ایران سوالات بسیاری در رابطه با چگونگی و زمان واکسیناسیون شکل گرفته است
چه کسانی در اولویت واکسیناسیون هستند؟ (اینفوگرافیک)
پیشخوان
بیشتر
