بالانشین‌ها خارج از دسترس

درکشور ما دریافت مالیات واحدهای مسکونی گران‌قیمت ازسال۱۴۰۰ کلید خورد و در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ مورد تأکید قرار گرفت.سال ۱۴۰۲ و در اجرای مقررات بند(ع) تبصره (۶) قانون بودجه سال۱۴۰۲ کل کشور، نحوه اجرای این نوع مالیات بدین صورت بود که درخصوص زمین‌های فاقد اعیان و دارای کاربری مسکونی، اداری و تجاری، باغ‌ویلاهای مجاز (با احتساب عرصه و اعیان) و خانه‌های مجلل (لوکس) که ارزش آنها بیش از ۲۰۰ میلیارد ریال (۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) بود، مازاد بر این مبلغ، مشمول مالیات به میزان دو در هزار می‌شد. براساس گزارش آخرین وضعیت اخذ مالیات واحدهای مسکونی و باغ‌ویلاهای گران‌قیمت موضوع بند(ع) تبصره (۶) قانون بودجه، در سال ۱۴۰۲ از بین واحدهای مسکونی و باغ‌ویلاهای گران‌قیمت گزارش‌شده توسط وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، صنعت، معدن و تجارت، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و شهرداری‌ها به سازمان امور مالیاتی، درمجموع ۱۳۵ هزار و ۵۰۹ واحد مسکونی و باغ‌ویلای گران‌قیمت مشمول مالیات شده که رقمی بالغ بر چهار هزار و ۴۶۳ میلیارد تومان تعیین و به مالکان آنها از طریق پیامک اعلام شده است. همچنین تاکنون مالکان ۵۹۹۳ واحد مسکونی و باغ‌ویلای گران‌قیمت مشمول، حدود ۹۴ میلیارد تومان مالیات پرداخت کرده‌اند، مابقی نیز در فرآیند وصول و اجرا است که اطلاعات لازم در درگاه ملی خدمات الکترونیک سازمان بارگذاری گردیده و از طریق پیامک نیز به مالکان آنها اطلاع‌رسانی شده است. این رقم در حالی وصول شده میزان مصوب بودجه برای درآمدهای حاصل از مالیات بر واحدهای مسکونی گران‌قیمت در سال ۱۴۰۲ نزدیک به ۷۰۰ میلیارد تومان بوده است. میزان وصول پایین درآمد حاصل از این پایه مالیاتی، دلایلی دارد که عمده‌ترین آن در ادامه آمده است. 
   
تشخیص دارایی
همان‌طور که اشاره شدبه موجب قانون بودجه سال۱۴۰۲و تصویب‌نامه هیات وزیران، وزارتخانه‌های راه وشهرسازی، صنعت، معدن و تجارت، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و شهرداری‌ها موظف‌اند امکان دسترسی برخط (آنلاین) به اطلاعات مالکیت املاک موردنیاز سازمان امور مالیاتی کشور در حوزه اماکن را در اختیار این سازمان قرار دهند. سازمان امور مالیاتی کشور نیز مکلف است نسبت به تعیین قیمت دارایی‌های مشمول براساس ارزش روز آنها و برمبنای آخرین ارزش معاملاتی موضوع ماده (۶۴) قانون مالیات‌‌های مستقیم اقدام کرده، آن را به اطلاع اشخاص مشمول برساند. بنابراین این سازمان در راستای تحقق هدف مهمی مانند اجرای سیاست تنظیم عرضه و تقاضای املاک، بستر‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای امکان مطالبه و وصول این نوع مالیات را در کوتاه‌ترین زمان ممکن فراهم کرد.البته در این بین، یکی از مهم‌ترین چالش‌های اجرایی سازمان امور مالیاتی کشور، کسب اطلاعات موردنیاز برای شناسایی واحدهای مسکونی مشمول مالیات و مالکان آنها است که باید از سوی نهادها و دستگاه‌های فوق به این سازمان ارائه شود و هرگونه نقص در ارائه داده‌ها و اطلاعات یا عدم ارائه صحیح و به‌موقع آنها، می‌تواند منجر به اخلال در فرآیند شناسایی و وصول مالیات خانه‌های لوکس از مشمولان شود. بر این اساس سازمان امور مالیاتی مکاتبات متعددی با دستگاه‌های موضوع قانون انجام داده است اما در بسیاری از موارد این قبیل مکاتبات نتایج ودستاوردهای مطلوب وموردنظررابرای این سازمان به همراه نداشته وبا عدم برخورداری ازاطلاعات موردنیاز، شناسایی واحدهای مسکونی ومالکان مشمول و درنهایت وصول مالیات از آنها با اخلال مواجه شده است. به همین جهت است که میزان تحقق مالیات املاک لوکس و باغ‌ویلاها نسبت به آنچه در بودجه مصوب شده، عدد بالایی را نشان نمی‌دهد. 
   
مالیات لوکس نشینان وصول شد؟
از آنجا که مالیات واحدهای مسکونی گران‌قیمت پایه مالیاتی جدیدی محسوب می‌شود و همچنین با در نظر گرفتن مشکلات حاصل از دریافت اطلاعات موردنیاز برای اجرای این مالیات از دستگاه‌های ذی‌ربط، همچنان میزان درآمدهای مالیاتی حاصل از این نوع مالیات با رسیدن به جایگاه مطلوب فاصله معناداری دارد که انتظار می‌رود در آینده‌ای نه‌چندان دور و با تکمیل و توسعه پایگاه‌های اطلاعاتی و بهره‌گیری از هوش مصنوعی، میزان تحقق این مالیات به نقطه مطلوب و آرمانی نزدیک‌تر شود. ضمن این‌که ارتقای فرهنگ پرداخت مالیات و تبیین ضرورت دریافت آن از بخش نه‌چندان بزرگی از جامعه نیز در کنار توسعه بانک‌های اطلاعاتی ضروری است؛ چراکه به نظر می‌رسد هنوز شهروندان با ماهیت این نوع مالیات مأنوس نبوده و به همین جهت، سطح پذیرش ایشان در قبال این نوع مالیات پایین و مقاومت آنها نسبت به پرداخت آن هنوز بالا ارزیابی می‌شود.

گزارش آخرین وضعیت اخذ مالیات از واحدهای مسکونی و باغ‌ویلاهای گران‌قیمت موضوع بند (ع) تبصره (۶) قانون بودجه سال ۱۴۰۲
تعداد واحدهای شناسایی‌شده مشمول ۱۳۵.۵۰۹
مبلغ مالیات تعیین و اعلام‌شده به مشمولین (ریال)  ۴۴.۶۳۹.۴۱۴.۳۷۶.۱۸۹ 
تعداد موارد پرداخت‌شده  ۵.۹۹۳
مبلغ مالیات پرداخت‌شده (ریال) ۹۴۰.۶۷۷.۰۸۹.۷۷۹
تعداد موارد باقیمانده  ۳۳.۲۶۹