قمار بن‌سلمان با کارت فلسطین

در این نشست ولیعهد سعودی عادی‌سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی را دور از دسترس ندانست و گفت، سیاست عادی‌سازی روابط مبتنی بر برنامه‌ای که دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا ارائه کرده‌‌است. بن‌سلمان مدعی شد، در مسیر عادی‌سازی روابط آرمان فلسطین برای عربستان بسیار مهم است و در این راستا مذاکرات خوبی شکل گرفته که امید می‌رود به نتیجه دست یابد و زندگی را برای فلسطینیان آسان‌تر کند. نکته مهم آن‌که بن‌سلمان تحقق عادی‌سازی روابط ریاض با تل‌آویو را بزرگ‌ترین توافق تاریخی از زمان جنگ سرد دانست و گفت، پس از این اتفاق عربستان بدون در نظر گرفتن این‌که چه کسی رژیم صهیونیستی را اداره می‌کند، روابطش را ادامه خواهد داد. وی ادعا کرد: چنین توافقی نیازهای فلسطینیان را برآورده و منطقه را آرام می‌کند.مطالب مطرح شده از سوی بن‌سلمان، تحلیل‌های مختلفی را به همراه داشته است و باید گفت نکاتی که در این گفت‌وگو مطرح شد، از چند بعد اهمیت دارد:

نخست، آن‌که پادشاهی سعودی تصمیم خود را برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی با وجود مخالفت افکار عمومی داخلی نهایی کرده است. طبق نظرسنجی مؤسسه‌ای اماراتی در ژوئن سال جاری که رسانه‌های صهیونیستی نیز آن را بازنشر کردند، ۹۸درصد جوانان سعودی مخالف عادی‌سازی روابط هستند و تنها ۲درصد از آن حمایت می‌کنند. این بالاترین رقم مخالفت میان جوانان کشورهای مصر، عمان، بحرین، اردن و سودان بود.

دوم، آن‌که برای عربستان مهم نیست چه فردی با چه پشتوانه حزبی در رژیم صهیونیستی قدرت را در اختیار دارد. این گزاره یعنی ریاض حتی با تندروترین احزاب راست‌گرا که دارای گرایش‌های کاهانیستی هستند نیز در موضوع فلسطین همکاری می‌کند. واقعیت این است، جناح رادیکال راست رژیم صهیونیستی و افرادی مانند ایتامار بن‌گویر (رئیس حزب قدرت یهودی با تفکرات کاهانیستی که معتقد به بیرون کردن اعراب از کل سرزمین فلسطین هستند) نشان داده‌اند هیچ تمایلی به تقسیم بیت‌المقدس و اجرایی کردن راهکار دو دولتی ندارند.این جریان فکری در عمل طرح‌هایی را روی زمین پیش می‌برند که به گسترش سرزمین‌های اشغالی و آواره‌کردن بیشتر فلسطینیان منجر می‌شود؛ برای نمونه، شهرک‌‌نشین‌‌های صهیونیستی مستقر در پاسگاه‌های غیرقانونی کرانه باختری آن‌قدر علیه روستاییان فلسطینی ظلم و ستم روا می‌‌کنند تا درنهایت فلسطینیان محل زندگی خود را رها کنند. بن‌گویر، وزیر امنیت داخلی رژیم صهیونیستی نیز به‌طور رسمی از این افراد حمایت می‌کند؛ لذا باید انتظار داشت مطالبات عربستان برای فلسطینیان کمتر از گذشته باشد، زیرا بن‌سلمان در سخنانش به نوعی عنوان کرد موضوع اصلی برای ریاض، صرفا منافع ملی است.

سوم، سخنان بن‌سلمان نشان داد تمایل دارد به معمار «بزرگ‌ترین توافق تاریخی بعد جنگ سرد» تبدیل شود. وی می‌خواهد نقش بزرگی در حفظ منافع ملی عربستان به وسیله امتیازگیری از آمریکا و رژیم‌صهیونیستی در روند عادی‌سازی روابط ایفا کند و در عین حال، جایگاه تاریخی‌ای در پایان دادن به درگیری میان فلسطین و رژیم صهیونیستی به دست آورد. بن‌سلمان در سال۲۰۱۷میلادی و جریان ارائه پیشنهاد طرح موسوم به «معامله قرن» از سوی دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا نیز تلاش کرده بود این جایگاه را به خود اختصاص دهد اما موفق نشد. در آن زمان ولیعهد عربستان پیشنهاد کرد منطقه ابودیس در بیت‌المقدس به جای قدس به‌عنوان پایتخت فلسطین به رسمیت شناخته شود تا به این صورت مناقشه میان فلسطینیان و صهیونیست‌ها خاتمه یابد. این پیشنهاد در شرایطی ارائه شد که چند روز قبل از آن ترامپ اعلام کرده بود، واشنگتن قدس را به‌عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی به رسمیت می‌شناسد.زیاده‌خواهی ترامپ در حالی بود که طبق مفاد قرارداد اسلو سال۱۹۹۳ میلادی، بخش شرقی بیت‌‌المقدس به عنوان پایتخت احتمالی دولت آینده فلسطین در نظر گرفته شده بود و لذا چنین اظهارات و پیشنهادهایی خلاف توافق بین‌المللی و دارای بار حقوقی بودند. در سال۲۰۱۷ میلادی بن‌سلمان امیدوار بود بتواند رأی مثبت صهیونیست‌‌ها را برای حل‌‌و‌فصل موضوع قدس به دست آورد، ولی این تلاش به دلایل مختلفی به نتیجه دست نیافت. موضوع مهم این است که امروز و در شرایطی که بار دیگر موضوع فلسطین در حاشیه عادی‌سازی روابط تل‌‌آویو با ریاض مطرح می‌‌شود، به نظر نمی‌‌آید بن‌سلمان باز هم بتواند همان ایده را ارائه دهد، زیرا اخبار منتشر شده در رسانه‌های عبری‌زبان ازجمله وبسایت زمان نشان می‌دهد، مقام‌های صهیونیست درصدد هستند مرزهای این رژیم را تا مناطق کاملا عرب‌‌نشین در شرق بیت‌‌المقدس توسعه دهند.راهبری این سیاست با افرادی مانند معاون شهر بیت‌‌المقدس و وابسته به حزب «قدرت یهودی» و اندیشه‌های رادیکال کاهانیسم است. نقطه عطف این پروژه، ساخت هزاران واحد مسکونی برای صهیونیست‌ها در مناطقی است که پیشتر هیچ شهرک صهیونیست‌نشینی آنجا وجود نداشت؛ ازجمله در منطقه ابودیس و ام‌طوبی. این خبر به‌جز افشای برنامه جدید رژیم صهیونیستی برای گسترش مرزهایش در مناطق کاملا فلسطین‌نشین بیت‌المقدس، حامل نکته بسیار مهمی است؛ اگر زمانی در طرح پیشنهادی دولت ترامپ مقرر شده بود ابودیس پایتخت دولت فلسطینی باشد، اکنون مقام‌های صهیونیستی به آن طرح کاملا ضدفلسطینی بسنده نکرده و تلاش می‌کنند ابودیس را نیز از کنترل فلسطینیان خارج کنند. این کار به معنای پایان احتمال تقسیم بیت‌المقدس بر مبنای طرح‌های سازشکارانه‌ای است که غرب و گروه‌‌های چپگرای صهیونیست پیشنهاد می‌کنند.

در این شرایط بن‌سلمان با اطلاع از تحولات داخلی رژیم صهیونیستی خواسته‌های عربستان را نیز برای لحاظ کردن فلسطین در برنامه عادی‌سازی‌اش تغییر خواهد داد. پیش‌‌بینی می‌شود مطالبات سعودی‌‌ها از تل‌‌آویو در این دوره کمتر از قبل باشد، زیرا اکنون در‌صدر راهبرد ریاض صرفا منافع ملی قرار دارد و اگر موضوع فلسطین همچنان در سخنان مقام‌های این کشور مطرح می‌شود، به‌واسطه تلاش آنها برای حفظ جایگاه عربستان در رأس جهان اسلام است.حتی می‌‌توان گفت، با توجه به برنامه‌های بلندپروازانه بن‌سلمان برای ارتقای موقعیت سیاسی ــ‌ اقتصادی کشورش، از کارت فلسطین برای کسب امتیاز از آمریکا و رژیم صهیونیستی نیز استفاده کند. بن‌سلمان در گفت‌و‌گو با فاکس‌‌نیوز تأکید کرد، امیدوار است رژیم صهیونیستی نیز به یکی از بازیگران غرب آسیا تبدیل شود. این سناریو به معنای پذیرش محدودیت‌‌های بیشتر بر فلسطینیان است، زیرا ریاض بنا ندارد با راست‌گراترین کابینه رژیم صهیونیستی بر سر فلسطین مبارزه کند. براین اساس در رویکرد منطقه‌‌ای عربستان، رژیم صهیونیستی می‌تواند یکی از بازیگرانی باشد که به پشتوانه آن با رقیب دیرینه‌‌اش، یعنی جمهوری اسلامی ایران شکل جدیدی از تعامل را در منطقه رقم بزند.