راز افزایش درآمد‌های نفتی

رسانه‌ها معتقدند میزان صادرات نفت در دولت سیزدهم نسبت به دولت دوازدهم افزایش پیدا کرده است. گرچه آمار‌های رسمی دراین‌باره منتشر نشده، اما نگاهی به گزارش‌های غیررسمی و بین‌المللی موید این ادعاست که صادرات نفت ایران افزایش پیدا کرده و به حدود یک‌میلیون بشکه در روز رسیده است.

البته مدیران وزارت نفت طی چند ماه گذشته اعلام کردند میزان صادرات نفت بیش از ۴۰درصد افزایش پیدا کرده است. از سوی دیگر، برخی دیگر از مسئولان ارشد دولت هم چند آمار دراین‌باره منتشر و نهاد‌های ذی‌ربط نیز آن را تایید کردند. به‌عنوان‌نمونه سازمان برنامه‌وبودجه از افزایش ۷۰۰درصدی درآمد‌های نفتی گفته و دیوان محاسبات هم این عدد را ۶۰۰درصد گزارش داده است.

همچنین جواد اوجی، وزیر نفت در برنامه «صف‌اول» شبکه خبر درباره وصول درآمد‌های نفتی ایران اظهار داشت: تمامی درآمد‌های نفتی در تاریخ مشخص آن وصول شده است. ۸۰درصد از درآمد‌های نفتی را به‌صورت نقدی دریافت کرده‌ایم و بقیه نیز با دارو و کالا‌های اساسی مورد نیاز کشور تهاتر شده است.

بررسی افزایش درآمد‌های نفتی می‌گوید علاوه‌بر افزایش صادرات نفت، دو عامل مهم‌تر وجود دارد که کمتر کسی به آن اشاره می‌کند. عامل نخست را باید تغییر نرخ محاسبه دلار‌های نفتی معرفی کرد. به این شکل که هم‌اکنون برای تبدیل دلار به ریال از قیمت ارز نیمایی استفاده می‌شود. درواقع نرخ تسعیر دلار در قانون بودجه ۱۴۰۱ از عدد ۴۲۰۰ تومان به نرخ نیما - حداقل ۲۶هزار تومان - افزایش یافته است. قاعده کلی در قوانین و احکام بودجه‌ای به این شکل بوده که دولت مجموع درآمد‌های حاصل از صادرات نفت را به حساب بانک‌مرکزی واریز کرده و بانک‌مرکزی هم براساس نرخ مشخص‌شده در قانون بودجه، دلار‌ها را به ریال تبدیل و به حساب خزانه واریز می‌کند. براساس قانون بودجه ۱۴۰۱، هر دلار نفتی نه به قیمت ۴۲۰۰ تومان سال ۱۴۰۰ بلکه به قیمت ارز نیمایی تسعیر می‌شود که همین موضوع نشان می‌دهد با این تغییر، درآمد‌های ریالی دولت حداقل پنج‌برابر شده است.

عامل دیگر به قیمت جهانی نفت در پنج ماه نخست سال‌جاری برمی‌گردد. قیمت نفت در این بازه زمانی به نسبت مدت مشابه در سال ۱۴۰۰ بیش از ۴۰درصد افزایش یافته است؛ نفتی که ایران ۵۰دلار به فروش می‌رساند طی مدت مورد اشاره به قیمت ۸۰ تا ۹۰ دلار رسید که به‌خوبی نشان می‌دهد افزایش جهانی بهای نفت چه تاثیر شگرفی روی درآمد‌های نفتی ایران گذاشته است.

این چند عدد مهم، به‌خوبی نشان می‌دهد چیزی که در بودجه و تامین درآمد‌های نفتی دولت نقش بسزایی داشته قیمت جهانی نفت و تغییر نرخ تسعیر دلار در بودجه است که در کنار عملکرد وزارت نفت در افزایش صادرات، توانسته سهم ریال از فروش نفت را افزایش دهد.

با وجود این، مساله مهم‌تری که برای افکارعمومی تبدیل به یک معما شده، این است که اگر درآمد‌های نفتی دولت افزایش یافته، پس این پول کجا خرج می‌شود؟ دراین‌باره جواد اوجی، وزیر نفت می‌گوید: دولت ۴۶۰هزار میلیارد تومان بدهی و کسری بودجه تا پایان سال داشت که براساس درآمد حاصل از صادرات نفتی و غیرنفتی بود و اگر با همان روند دولت قبل ادامه پیدا می‌کرد، این کسری بودجه اتفاق می‌افتاد. البته مسعود میرکاظمی، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه با وجود تایید افزایش درآمد‌های نفتی، از محقق نشدن تحقق درآمد‌های نفتی هم گفته است: وزارت نفت تعهد دارد ۴۸۱هزارمیلیارد تومان تأمین منابع کند که به نسبت پنج‌ماهه، این اتفاق رخ نداده است. با وجود این، آنچه اتفاق افتاده این است که درآمد‌های نفتی نسبت به سال ۱۴۰۰ با افزایش چشمگیری مواجه شده و با وجود بروز اختلال‌هایی در امر صادرات نفت، اوضاع قابل‌قبول بوده است.

روزنامه جام جم