زبان لکنت دانش‌آموز را بشنوید

لکنت یک اختلال گفتاری است و در هر فردی ممکن است رخ دهد. البته بیشتر کودکانی که شروع به لکنت می‌کنند به تدریج آن را کنار می‌گذارند، اما در برخی کودکان، لکنت برای مدتی پایدار و ثابت باقی می‌ماند. هر چه درمان این کودکان دیرتر آغاز شود، احتمال بر طرف کردن کامل عوارض ناشی از مشکل کمتر خواهد بود.
رد پای لکنت زبان در کودکی یا بزرگسالی؟
به طور کلی سه نوع لکنت وجود دارد: لکنت رشدی، لکنت سایکولوژیک و نورولوژیک.
شاهرخی در این باره می‌گوید: لکنت رشدی در کودکی و اغلب در سنین 5/2 تا پنج سالگی بروز می‌کند که کودک در مرحله زبان‌آموزی است و براساس برخی نظریات به علت سرعت پردازش بیشتر و تغییرات در استفاده از مغز بروز می‌کند و در بیشتر کودکان دیده می‌شود.
حدود 75 درصد کودکان خودبه‌خود لکنت‌شان بهبود می‌یابد و این بهبود در دختران بیشتر مشاهده شده است. اگر کودک بیش از شش ماه لکنت داشته باشد، جنسیت وی پسر باشد یا یکی از اعضای خانواده دارای لکنت باشد، احتمال بهبود خودبه خودی کاهش می‌یابد.
اما بروز لکنت در سنین بزرگسالی به دو علت است:
یک علت نورولوژیکال است (یعنی به دلیل ضربه به سر، تروما، سکته مغزی و وجود تومور در مغز و... ایجاد می‌شود) و علت دیگر سایکولوژیکال است (به‌دنبال تجربه یک حادثه سخت عاطفی و پس از آن بروز می‌کند).
احتمال بروز لکنت سایکولوژیک و نورولوژیک از لکنت رشدی بسیار کمتر است.
اختلال تلفظ یا لکنت؟
به گفته این گفتار درمانگر، اختلال تلفظ تحت عنوان اختلال تولید یا اختلال صدا طبقه‌بندی می‌شود و ممکن است فرد صدای خاصی را حذف یا جانشین صدای دیگری کند. ولی اختلال در روانی گفتار یا لکنت، اختلالی است که به بروز وقفه‌های غیرطبیعی در گفتار به واسطه تکرار، به میان اندازی، کشیده گویی یا قفل منجر می‌شود. اختلال تلفظ جدای از لکنت است و به آسانی درمان می‌شود.
تحصیل در مدارس معمولی
فرد دارای لکنت می‌تواند مانند دیگران در مدارس عادی تحصیل کند و لکنت ارتباطی به هوش ندارد. البته ممکن است در کودک مبتلا به این عارضه و تفاوت‌های بارز محیطی بین محیط خانه و مدرسه، فشار آموزشی و نیاز به تعامل و پاسخگویی و نیز هیجان و اضطراب ناشی ازتغییر محیط ممکن است لکنت تشدید شود، ولی نمی‌تواند عامل به‌وجود‌آورنده آن باشد.
یادگیری کنترل لکنت
معمولا گفتاردرمانگر ابتدا روش‌های درمان لکنت وکنترل لکنت را به کودک آموزش می‌دهد و با روش‌های مناسب و گسترش درمان به محیط‌ها و شرایط مختلف اعم از خانه، مدرسه، خرید، دیداراقوام و پاسخگویی تلفن به کودک اطمینان می‌دهد که در همه جا می‌تواند به بهترین نحو صحبت کند. به این ترتیب با استفاده از روش‌های خاص زبانی و شناختی، اعتماد به‌نفس کودک افزایش می‌یابد و در صورت لزوم به روان‌شناس ارجاع داده می‌شود.
روابط والدین با دانش‌آموز دارای لکنت
در همان جلسه اول ارزیابی، به والدین مشاوره‌های لازم داده می‌شود تا درصورتی که کودک به دلیل سن زیر سه سال، هنوز از ناروانی خود آگاه نباشد از رویکردهای درمانی غیرمستقیم استفاده شود و حتی در صورت آگاهی کودک از جملاتی استفاده شود که اعتماد به‌نفس کودک از بین نرود. آگاهی از لکنت به خودی خود آسیب زننده نیست و آگاه بودن کودک از ناروانی، نشانه سطح بالای مهارت‌های زبانی وی در سنین بالای سه سال است، موضوع قابل تامل وجود آگاهی منفی کودک نسبت به ناروانی‌اش است که در این صورت درمانگر به والدین و کودک کمک می‌کند تا این آگاهی مثبت شود و حساسیت نسبت به لکنت کاهش یابد.
آنچه معلمان باید بدانند
لازم است والدین و آموزگار ارتباط بیشتری داشته باشند و تغییرات ناروانی حتما به اطلاع گفتاردرمان کودک برسد. در مرحله تثبیت روانی و استفاده از شیوه‌ها حتما یک مرحله از درمان انتقال روانی به محیط‌هایی مثل مدرسه است که کودک در آنها قرار می‌گیرد.

درمان لکنت قبل از ورود به مدرسه
اگر درمان فرد دارای لکنت تا قبل از ورود به مدرسه صورت بگیرد، نتایج بسیار رضایت‌بخشی حاصل می‌شود. البته نه به این معنی که بعد از آن درمان رضایت بخش نیست، بلکه قبل از دبستان درمان بهتر پیش می‌رود. شاهرخی تاکید می‌کند: لکنت یک اختلال گفتاری است، بنابراین کودک باید تحت درمان‌های گفتاردرمانی قرار گیرد. دروهله اول و با تسلط روی روانی گفتار، کودک با حمایت درمانگرو والدین وارد محیط مدرسه می‌شود که در این مرحله معمولا به صورت نامه از معلم درخواست همکاری می‌کنیم و موارد مشاوره لازم را به آنها می‌دهیم. در صورت لزوم و صلاحدید درمانگر و نوع برنامه درمانی، کودک تمرینات و روش‌ها را در محیط مدرسه هم به کار می‌بندد که البته در دانش‌آموز بخشی از برنامه درمانی درمدرسه باید اجرا شود.

پونه شیرازی

سلامت