چالش‌های 70سالگی ناتو

اما با پایان گرفتن جنگ سرد و فروپاشی شوروی و انحلال پیمان ورشو، فلسفه وجودی ناتو نیز به نوعی مورد تردید قرار گرفت. اما وجه دیگر فلسفه ناتو یعنی جلوگیری از ظهور دوباره ناسیونالیسم افراطی و ایجاد وحدت اروپایی از یک طرف توجیهی برای ادامه کار این سازمان شد و صد البته با تغییرات ژئوپلتیکی اروپا، چالش‌های تازه‌ای نیز در برابر این پیمان سیاسی نظامی قرار گرفت.
پس از پایان جنگ سرد و فروپاشی بلوک شرق، شماری از اعضای سابق پیمان ورشو به عنوان همکار در این پیمان حضور پیدا کرده و در نهایت در سال 1999 سه کشور سابقا کمونیستی لهستان، چک و مجارستان به عضویت رسمی ناتو پذیرفته شدند. این روند سال 2004 با پیوستن رومانی، اسلواکی، اسلوونی، لتونی، استونی و لیتوانی و همین طور در سال 2017 با پذیرش عضویت دائم کرواسی و آلبانی و بالاخره در سال 2017 با پیوستن مونته نگرو ادامه یافت و به این ترتیب شمار اعضای ناتو به 29 کشور رسید.
در سال 2002 و در راستای بهبود همکاری‌ها با مسکو، شورای مشورتی روسیه در قالب یک کمیسیون تشکیل شد. گرچه این همکاری در آغاز با موفقیت‌هایی همراه بود، اما با آغاز بحران کریمه در سال 2014 این روابط به تیرگی گرایید. با این حال طی سال‌هایی که روابط مسکو با ناتو جریان داشت، پیمان آتلانتیک شمالی در بحران‌های مهمی از جمله بحران‌های خونین بالکان و همین طور در جنگ افغانستان حضور نظامی پیدا کرد. به باور بسیاری از کارشناسان، حضور نظامی ناتو در بحران‌های بالکان گرچه که ظاهرا به جنگ و خونریزی‌ها در این منطقه پایان داد، اما این مساله به قیمت خونریزی‌های بیشتر و خرابی‌ها و ویرانی‌های گسترده تر تمام شد.
مشکلات داخلی ناتو بیش از همه به مساله ترکیه مربوط می‌شود، زیرا این عضو قدیمی ناتو طی سال‌های اخیر از این سازمان فاصله گرفته و به روسیه گرایش پیدا کرده است، اما تعامل با نقش رهبری آمریکا در ناتو از جمله مشکلات اساسی این پیمان سیاسی نظامی به شمار می‌رود. صد البته این مشکل از زمان حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید ابعاد گسترده‌تری به خود گرفته است. ترامپ از زمان مبارزات انتخاباتی اعلام کرده بود که آمریکا دیگر حاضر نیست به تنهایی بار همه اعضا را به دوش بکشد و دیگر اعضا نیز باید نقش و سهمی برابر ایفا کنند. این در حالی است که بسیاری از اعضای اروپایی ناتو قادر به پرداخت به اصطلاح حق عضویت خود نیستند.
با این حال ناتو باید برای دیگر چالش‌ها نیز پاسخی مناسب بیابد. زیرا امروزه مساله پناهجویان و تروریسم در جنوب اروپا به یکی از تهدیدهای اصلی بدل شده است. در شرق نیز روسیه، چالش‌های زیادی برای ناتو فراهم آورده است. افزون بر آن چین نیز رفته رفته به یکی از چالش‌های جدی پیمان آتلانتیک شمالی بدل می‌شود. زیرا پکن طی دهه‌های اخیر به یک ابرقدرت نظامی بدل شده و قصد دارد با استفاده از این موقعیت خود نقشی اساسی در تامین منافع امنیتی کشورش به‌ویژه در دریای چین جنوبی ایفا کند و تا به این لحظه نیز ناتو از اقدامی بازدارنده در برابر پکن عاجز نشان داده است.

محمدعلی فیروزآبادی

بین‌الملل

منبع: اشپیگل آنلاین