عبور جلیقه زردها از مشت آهنین

خبرگزاری بی.بی.سی شمار تظاهرکنندگانی را که روز گذشته در خیابان شانزه‌لیزه پاریس جمع شده بودند 5000 نفر برآورد کرد. این در حالی بود که خبرگزاری لو موند گزارش داد نیروهای پلیس حتی کیف دستی‌های مردم را بازرسی و اشیایی مانند کلاه ایمنی را توقیف می‌کنند. معترضان به رغم حضور انبوه نیروهای پلیس موفق شدند تجمعاتی تشکیل داده و علیه سیاست‌های امانوئل مکرون شعار دهند. آنها در شعارهای خود بارها تکرار می‌کردند: مکرون استعفا کن! گزارش‌ها حاکی است پلیس فرانسه با تانک به استقبال جلیقه زردها رفته است. بنابر اعلام لو‌پاریزین، در مجموع ۸۰ خودروی زرهی برای سرکوب تظاهرات سراسری جلیقه زردها به سطح خیابان اعزام شده بودند. این حجم از درگیری و سرکوب در تاریخ معاصر فرانسه سابقه نداشته است. مقامات فرانسوی از روزهای پیش و با هدف مقابله با معترضان و کنترل تظاهر‌کنندگان، دست به اقداماتی در سطح شهر زده و بسیاری از جاذبه‌های گردشگری را برای مقابله ساده‌تر با معترضان تعطیل کردند. پیش بینی می‌شد در تظاهرات دیروز دانش آموزان مشارکت گسترده‌ای داشته باشند. انتشارتصاویر ویدئویی تازه از بازداشت چند دانش‌آموز دبیرستان انگیزه زیادی را به آنها داده بود.
تجمع در طاق پیروزی
منابع خبری دیروز گزارش دادند صدها معترض یک بار دیگر در اطراف طاق پیروزی پاریس تجمع کرده و با نیروهای پلیس درگیر شدند. نیروهای پلیس برای متفرق کردن معترضان از گاز اشک‌آور و ماشین‌های آب پاس استفاده کردند. اعتراضات دیروز از ساعت 9 صبح به وقت پاریس آغاز شد. خبرنگار شبکه تلویزیونی سی.ان.ان آمریکا گزارش داد معترضان زیادی از اطراف پاریس برای حضور در این تجمع‌ها به پایتخت فرانسه آمده‌اند. شبکه تلویزیونی فرانس 24نیز ضمن پخش تصاویری از تجمع و راهپیمایی معترضان جلیقه زرد گزارش داد: اعتراض‌ها هم‌اکنون وارد چهارمین هفته خود شده است.این رسانه افزود: اعتراض‌ها که به بهانه افزایش مالیات سوخت توسط دولت فرانسه آغاز شد، بسیاری از افراد را از اطراف پاریس و شهرهای دیگر به پایتخت فرانسه کشیده است.
اعتراضات ضددولتی 17نوامبر (26 آبان) و در اعتراض به افزایش مالیات سوخت آغاز شد که تاکنون چهار کشته برجای گذاشته است. جنبشی که به«جلیقه زردها» معروف شده است توانست دولت را وادار به عقب‌نشینی کند. قرار بود دولت در سال آینده میلادی مالیات سوخت را افزایش دهد. در پی اعتراضات این طرح لغو شد که یک تغییر موضع بزرگ در دولت مکرون به‌شمار می‌آید. این تغییر موضع چهار میلیارد یورو هزینه برای دولت مکرون به‌دنبال خواهد داشت. گفته می‌شود از ابتدای تظاهرات جلیقه زردها، 1648نفر زخمی، 1387 نفر بازداشت و 1600 نفر دیگر نیز برای بازجویی احضار شده‌اند. تظاهرات سه هفته پیش 282 هزار نفر را به خیابان‌ها کشاند و در تظاهرات هفته گذشته 136 هزار نفر شرکت کردند.
گسترش دامنه اعتراضات
با ادامه اعتراض جلیقه زردها، بخش‌های دیگری از جامعه ناراضی فرانسه نیز قدم به قدم به معترضان می‌پیوندند. روز گذشته اعلام شد اتحادیه کارکنان پلیس فرانسه نیز همزمان با اوج گرفتن تظاهرات جلیقه زردها دست به اعتصاب خواهند زد. درهمین حال مارین لوپن، رهبر حزب ملی گرای فرانسه در پیامی گفته است: بحران ادامه‌دار در فرانسه را تنها می‌توان از طریق ابزارهای سیاسی حل و فصل کرد. از آنجا که برخی کشورهای همسایه فرانسه بیم آن دارند که تظاهرات مشابه جلیقه زردها به سایر مناطق اروپا نیز کشیده شود در صدد اتخاذ تدابیر امنیتی بر آمده‌اند. در ایتالیا معاون نخست وزیر این کشور با دفاع از بودجه پیشنهادی دولت رم تأکید کرد بودجه انبساطی 2019 میلادی دولت ایتالیا که با مخالفت کمیسیون اروپا روبه‌رو شده است، مانع وقوع ناآرامی‌ها و آشوب‌هایی شبیه فرانسه در ایتالیا خواهد شد.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه کل هفته گذشته را از نظرها به دور بود و دولت نامحبوبش را تنها گذاشت تا تلاش کند ملت را آرام سازد. به همین دلیل گفته می‌شود شعار «مکرون استعفا» به اصلی‌ترین شعار معترضان «جلیقه زرد» تبدیل شده است.مکرون که میزان محبوبیتش در ماه‌های اخیر بشدت کاهش یافته، عمدتا فردی متکبر تلقی می‌شود. این رئیس‌جمهور ۴۰ ساله فرانسه که رویای رهبری اروپا پس از مرکل را در سر می‌پروراند این روزها بشدت منزوی شده و اکثر اوقات خود را به نشست‌های محرمانه در کاخ الیزه می‌گذراند.
بهار اروپا
تظاهرات جلیقه زردها در فرانسه، در مقایسه با دیگر اعتراض‌های اقتصادی عادی، توجه جهانی را به خود معطوف داشته است. بویژه آن‌که این اعتراضات به صورت کاملا خودجوش انجام شده و هیچ حزب و اتحادیه‌ای، مسؤولیت رهبری آن را به عهده نمی‌گیرد. احمد درویش، یکی از تحلیلگران شبکه الجزیره در این باره گفته است: آنچه تمام گروه‌ها و احزاب را به این تظاهرات کشانده، بی‌توجهی رئیس‌جمهور و دولت، به مردم است؛ بویژه مردم شهرهای کوچک‌تر و حومه‌ای فرانسه که مالیات تعیین شده برای سوخت‌ها، زندگی آنها را به کابوسی دشوار تبدیل کرده است. به نوشته این تحلیلگر، نسخه‌هایی از جنبش جلیقه زردها در فرانسه، در دیگر کشورهای اروپایی نیز در حال ظهور است، از بلژیک گرفته تا هلند، بلغارستان و آلمان؛ اما به نظر می‌رسد این تظاهرات نیز مانند بهار عربی از سوی رسانه‌های داخلی تخریب شود. حال پس از موفقیت جلیقه زردهای فرانسه، آیا بار دیگر شاهد شعله ور شدن تظاهراتی گسترده در پایتخت‌های اروپایی برای تحقق عدالت اجتماعی خواهیم بود؟ یا این‌که دولت‌های اروپایی از تظاهرات فرانسه درس خوبی گرفته‌اند و پیش از انتشار رنگ زرد در خیابان‌هایشان، چاره‌ای می‌اندیشند؟!
سناریوهای پیش روی مکرون
به نوشته تارنمای سی.ان.ان، اعتراض‌های اخیر، شکاف فزاینده میان نخبگان شهری و فقرای روستایی را عمیق‌تر کرده است. ماکسیم نیکول، یکی از اعضای جلیقه زردها می‌گوید: مردم خواهان همه پرسی هستند، همه‌پرسی درباره مکرون، سنا و مجمع ملی. دومینیک مویسی، کارشناس سیاست خارجی در پاریس به سی.ان.ان گفته است نه تنها ریاست جمهوری فرانسه دچار بحران شده، بلکه آینده اروپا نیز مبهم است. او اظهار کرد: طی ماه‌های آینده انتخابات اروپایی برگزار می‌شود. قرار بود فرانسه پیام‌آور امید و ترقی در اروپا باشد. اگر مکرون نتواند این پیام را برساند چه خواهد شد؟ اگر مکرون شکست بخورد آینده فرانسه مانند ریاست‌جمهوری امروز در ایتالیا می‌شود. هنوز معلوم نیست راهکار مکرون برای رهایی از خطر شکست چیست. او دو راه عمده پیش‌رو دارد؛ یا در مقابل جلیقه زردها پرچم سفید را بالا ببرد و تسلیم خواسته‌های آنها شود یا بر مواضع خود پافشاری کند و مسابقه طناب‌کشی با معترضان را در خیابان‌ها ادامه دهد، به امید آن‌که انرژی آنها تخلیه شده و طی روزها و هفته‌های آینده راهی خانه‌هایشان شوند.

علی باقری
بین‌الملل