می گویند دخترِ شهید بابایی است و...

سینمای کمرنگ دفاع مقدس
ســـــــــلما بابایــــــی (فرزند شــــــــهید بابایی)، درباره سابقــــــــــــــــــــــــــــه فعالیت‌هــــــــای سینمایی خود به جام‌جم می‌گوید: سال‌هاست که در این حرفه مشغول فعالیت هستم و طی این سال‌ها دفتر تهیه و تولید فیلمی دایر کردیم به نام «خانه تصویرگران رعد». البته در ابتدا برای نهادهایی مثل نیروی هوایی یا سازمان انرژی اتمی آثاری با محوریت خلبان‌های کمتر شناخته شده می‌ساختیم. در حقیقت من به خاطر پدرم احساس دینی به خلبان‌ها داشتم که دوست داشتم با محوریت از‌خودگذشتگی آنها کار کنم.
گروه ما هیچ‌وقت قصد انجام کار سینمایی نداشت و اصلا قرار بود یک سریال بلند تلویزیونی بسازیم، اما به هر تقدیر با لطف و عنایت خدا به این سمت کشیده شدیم. وقتی که به این سمت آمدم، دوست داشتم شروع کارم را با کاری در حوزه دفاع مقدس آغاز کنم؛ چون همیشه فکر می‌کنم به عنوان دختر شهید بابایی وظیفه‌ای به گردن دارم که باید آن را به نحو احسن انجام دهم.
او ادامه داد: بارها پیش آمد که چند ماه بیکار بودم، اما چون دوست داشتم دفتر «خانه تصویرگران رعد» (که اسم آن را از قرارگاه رعد که بنیان‌گذارش پدرم بود انتخاب کردم)، پابرجا بماند تحمل کردم. الان هم که به سمت فیلمسازی بلند داستانی آمدم، حس می‌کنم با گذشت سال‌ها از هشت سال دفاع مقدس خیلی از ارزش‌ها و آرمان‌های آن ایام فراموش شده و به خصوص جوان ترها آشنایی چندانی با عقاید و باورهایی که آن زمان انسان‌های بزرگ و بی‌نشانی به خاطرش شهید شدند، ندارند. وقتی فضای جامعه را به این صورت می‌بینم به این نتیجه می‌رسم که باید با محوریت دفاع مقدس هر آنچه در توان دارم را به تصویر بکشم.
بابایی در ادامه حرف‌هایش با اشاره به این‌که فیلم «وکیل مدافع» نگاهی طنز به دفاع مقدس دارد، توضیح می‌دهد: مردم ما سختی‌ها و دردهای زیادی کشیدند و ما فکر کردیم اگر قرار است فیلمی با بیانی جدی در حوزه دفاع مقدس بسازیم، مردم پس زده می‌شوند. بنابراین سعی کردیم با زبانی طنز فیلم مان را به تصویر بکشیم که مردم برای دیدن فیلمی در این حوزه راغب شوند. ضمن این‌که اقتضای موضوع فیلم هم طنز را می‌طلبید.
از بابایی می‌پرسیم که آیا تهیه‌کنندگی برای فیلمسازان جوان ریسک است؟ او جواب می‌دهد این سوال را باید از خود آقای علی‌اکبری بپرسید و ادامه می‌دهد: قطعا تهیه‌کنندگی فیلم برای فیلمسازان به نوعی ریسک محسوب می‌شود، اما اگر این ریسک‌ها انجام نشود که هیچ فیلمساز جوانی وارد چرخه سینما نمی‌شود. بالاخره از یک جایی باید نیروی جوان تر وارد سینما شود. کماکان این‌که بارها دیده ایم وقتی چنین ریسک‌هایی با علم و آگاهی انجام شود، نتیجه‌ای مثبت به همراه دارد. تمام فیلمسازان جوان به تهیه‌کننده‌ای باسابقه نیاز دارند و آقای محسن علی اکبری (تهیه‌کننده) به ما لطف و اعتماد کردند و با توجه به رزومه کاری ما که قبلا دیده بودند این وظیفه را عهده‌د‌ار شدند که امیدوارم در نهایت ما رو‌سفید باشیم. سرمایه‌گذار کارمان هم شرکت سرمایه‌گذاری مبینا خصوصی است.
او می‌افزاید: من از ارگان‌های دولتی بسیار گله مند هستم که هیچ کمکی به من در هیچ موردی نکردند. آنها به ما اعتماد نکردند و ما را سر دواندند. سال‌ها هدف من این بوده که آدم‌های ناشناخته‌ای که به خاطر این کشور و مردمش از جان‌شان گذشتند را به مردم بشناسانم و نتیجه کارم هم کاملا مشخص است. خیلی‌ها فکر می‌کنند چون من دختر شهید بابایی هستم همه من را حمایت می‌کنند، اما خدا شاهد است که اینطور نیست. ما با سختی‌های زیادی دست و پنجه نرم کردیم تا به اینجا رسیدیم و البته همچنان سختی می‌کشیم. آوازه‌ای می‌پیچد که به دختر شهید بابایی کار می‌دهند، اما واقعا این‌طور نیست.
او همچنین درباره کارگردانی مشترکی که با ونداد دوشن دارد، تصریح می‌کند: من و آقای ونداد دوشن از ابتدای فعالیت حرفه‌ای باهم فیلمسازی می‌کردیم و با خط فکری و نحوه کار هم آشنا هستیم. البته با وجود شناخت کافی که از یکدیگر داریم، اما اختلاف‌نظرهایی هم طی کار پیش می‌آمد و پیش می‌آید که به نظرم خیلی هم خوب است و ما می‌توانیم از نظرات هم استفاده ببریم. کارگردانی مشترک به نوعی تلفیق نظرات متفاوت است و قاعدتا کار را باکیفیت بهتری جلو می‌برد. در فیلم سینمایی «وکیل مدافع» هم فیلمنامه اولیه را آقای بابک کایدان نوشتند و من و آقای دوشن بازنویسی نهایی کار را با مشاوره آقای رضا مقصودی انجام دادیم. او در پایان با گله مندی از کمرنگ شدن سینمای دفاع مقدس یادآوری می‌کند: ما در حوزه سینمای دفاع مقدس بسیار کم کار شدیم و این تعدادی که ساخته می‌شود از نظر من ناچیز است. بسیاری از مردم ما نمی‌دانند امنیت الان شان را چطور به‌دست آوردند. نمی‌دانند چه کسانی رفتند و جان شان را از دست دادند تا ما امروز در امنیت زندگی کنیم. جوان‌های ما به‌خصوص، خیلی چیزها را نمی‌دانند و ما باید در زمینه دفاع مقدس فعال تر باشیم. شما فیلم‌های الان ما را ببینید. بسیاری از این فیلم‌ها نه حرفی برای گفتن دارند و نه هدفی. من شخصا بر این باورم که بی‌هدف فیلمسازی کردن کار بیهوده است که هیچ عایدی برای مخاطب ندارد.

منتظر آماج حملات هستیم
وقتی به اخبار و اطلاعات فیلم «وکیل مدافع» رجوع می‌کنیم، اسم ونداد دوشن را هم به روشنی به عنوان کارگردان این اثر می‌بینیم. دوشن و بابایی سال‌هاست در کنار هم فیلمسازی می‌کنند و به خوبی با زوایای پنهان کار یکدیگر آشنا هستند. وقتی از دوشن می‌پرسیم ساخت فیلمی در حوزه دفاع مقدس آن‌هم با نگاهی طنز، راه رفتن روی لبه تیغ بوده؟ به ما می‌گوید: شوخی کردن با مضامینی مثل دفاع مقدس که برای همه ما مقدس است سخت است، اما ما این شوخی را از جنبه مثبت بررسی کردیم. یعنی یک آدم اشتباهی را در موقعیت‌های درست قرار دادیم. در واقع موقعیت‌های ما یکسری موقعیت‌های رئال و دفاع مقدسی است، اما آدمی که در آن موقعیت قرار می‌گیرد آدم این داستان نیست و برای همین موقعیت‌های طنز در آن به وجود می‌آید.
او درباره حمایت از آثار دفاع مقدس توضیح می‌دهد: با توجه به کارهایی که قبلا در زمینه دفاع مقدس انجام داده بودیم، تجربه کار در شرایط سخت را داشتیم. در واقع تجربیات گذشته در اینجا خیلی به کارمان آمد. هیچ حمایت دولتی پشت ما وجود ندارد و سرمایه‌گذار فیلم ما خصوصی است و طبعا انتظارات خودش را هم از فیلم دارد. شعار حمایت از سینمای دفاع مقدس را ما هم بارها شنیده ایم، اما به مرحله عمل که می‌رسد هیچ خبری نیست و همه پا پس می‌کشند.
دوشن خودش را آماده شنیدن انواع و اقسام نقدها کرده و توضیح می‌دهد: «وکیل مدافع» اولین تجربه سینمایی ماست و نگاه جدیدی به دفاع مقدس دارد.
ما با نگاه جدیدی دفاع مقدس را به تصویر کشیدیم و به‌دلیل همین نگاه منتظر آماج حملات هم هستیم. راستش را بخواهید من بلد و پخته سینما نیستم. البته کارهای تلویزیونی و مستند بسیاری انجام دادیم ولی سینما مدیوم دیگری است. الان هم دورنمایی از جشنواره فیلم فجر ندارم، اما فکر می‌کنم در اکران عمومی این فیلم را مردم بپسندند.
او درباره معایب و مزایایی کاگرردانی مشترک توضیح می‌دهد: کارگردانی مشترک سختی خودش را دارد، اما این‌که دو فکر به یک مساله فکر می‌کنند باعث می‌شود ایرادهای کار بیشتر مشخص شود و از این لحاظ اتفاقا بسیار خوب است. جاهایی از کار که من ضعف دارم خانم بابایی پوشش می‌دهد و برعکس. به نوعی همکاری مشترک سال‌هاست که شکل گرفته و در این فیلم ادامه دارد.

ساناز قنبری
سینما