شوخی شبکه 4 با «منبع موثق»

تک‌گویی خبر به زبان طنز

در یک برنامه تقریبا 15 دقیقه‌ای فرصت زیادی برای پرداختن به همه خبرها وجود ندارد و طبیعی است که موضوعات این برنامه از بین مهم‌ترین خبرهای روز و هفته انتخاب می‌شود. میثم تربتی درباره انتخاب خبرها و تعیین موضوعات این برنامه به جام‌جم می‌گوید: درست است که طنازی ویژگی‌ اصلی این برنامه است، اما موقع انتخاب موضوعات اهمیت و تاثیرگذای خبر را مدنظر قرار می‌دهیم نه فقط ویژگی‌های طنز آن را. بنابراین ممکن است به سراغ موضوعات مغفول مانده فرهنگی اجتماعی برویم یا هر آنچه که می‌تواند مورد نقد و تحلیل قرار بگیرد.

تربتی که تولید برنامه‌هایی چون «نقطه‌سر‌خط» و «باز باران» را در کارنامه دارد، منبع موثق را یک برنامه زنده تلویزیونی و متاثر از بازخوردهای مخاطبان می‌داند و تاکید می‌کند: استقبال مخاطبان، توقع آنها و نظراتشان حتما در پرداخت این برنامه و قوام آن تاثیر خواهد داشت. به عنوان نمونه فعلا در این برنامه گزارش یا آیتم تولیدی نداریم، اما شاید در آینده به این نتیجه برسیم که باید این اتفاق بیفتد.

تهیه‌کننده منبع موثق درباره پخش این برنامه در شبکه چهار که نخبگان و فرهیختگان جامعه را مخاطب قرار داده، می‌گوید: نقد مسائل روز جامعه، شوخی با رویدادها و اتفاقات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و تحلیل طنازانه اخبار می‌تواند برای مخاطبی که طنز را می‌شناسد، با ظرافت‌های آن آشناست و نیز مسائل جامعه را منتقدانه دنبال می‌کند، جذابیت‌های ویژه‌ای داشته باشد.

تربتی همچنین ضمن اشاره به ویژگی‌ها و توانایی‌های رضا رفیع، اضافه می‌کند: سردبیر و مجری برنامه کسی است که سال‌ها در حوزه طنز تلویزیون فعالیت کرده، هم مخاطب این رسانه را می‌شناسد و هم میزان نفوذ و چارچوب‌های آن را. آقای رفیع کسی است که هم خوب حرف می‌زند و هم حرف خوب می‌زند و همه اینها را در قالب مناسب رسانه‌ای چون تلویزیون بیان می‌کند.

نگاه طنازانه به خبر

برنامه «منبع موثق» از استودیو شبکه چهار پخش می‌شود و از آنجا که در این استودیو مانیتورهای مجهزی برای نمایش تصویر وجود دارد و این برنامه هم به صورت زنده پخش می‌شود، می‌توان آن را یک بخش خبری البته از نوع طنز توصیف کرد.

تربتی این توصیف را تائید می‌کند، اما در‌عین حال ضمن اشاره به ماهیت طنز و تاثیرش در شکل و ساختار برنامه می‌گوید: زبان طنز قدرت و تاثیرگذاری ویژه‌ای دارد بخصوص وقتی از این زبان درباره طرح و بررسی اخبار و رویدادها استفاده می‌شود. موج اخبار، حواشی آن و نیز مرور رویدادها و موضوعات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی می‌تواند تاثیرات عمیق و ویژه‌ای بر هویت و ساختار این برنامه داشته باشد. شاید در آینده نگاه طنز و انتقادی به اخبار، باعث شود این برنامه از شکل خبری فاصله بگیرد و شاید هم دقیقا برعکس به یک بخش بسیار جدی و مهم خبری بدل شود که از زاویه‌ای تازه و متفاوت رویدادها و مسائل روز را بررسی می‌کند.

از جنس طنز مکتوب

رضا رفیع که علاوه بر اجرا، سردبیری منبع موثق را نیز به‌عهده دارد، طنز این برنامه را شفاهی و مکتوب توصیف می‌کند که با کمدی و استنداپ متفاوت است.

این نویسنده و طنز‌پرداز توضیح می‌دهد: طنزی که من در این برنامه اجرا می‌کنم شاید شبیه استنداپ کمدی باشد، اما اساس و مبنای این نوع طنز و مولفه‌های آن از جنس کمدی نیست بلکه کاملا از معیارهای طنز مکتوب تبعیت می‌کند.

رفیع که برنامه‌های طنز بسیاری در تلویزیون داشته این برنامه را تا حدی به آیتم «پا توی کفش اخبار» شبیه می‌داند که از سال 88 تا 95 در دل برنامه «سلام تهران» پخش می‌شد.

وی درباره انتخاب موضوعات در برنامه منبع موثق می‌گوید: معمولا سراغ موضوعاتی می‌رویم که در صدر اخبار رسانه‌ها قرار دارد و در طول هفته به آنها می‌پردازیم. مثلا خبری مانند انتخاب شهردار تهران یا چیزهایی از این دست که جا برای نقد کردن دارد.

وی درباره نگارش و اجرای این برنامه توضیح می‌دهد: در اجرای من همیشه تا اندازه‌ای بداهه‌گویی وجود دارد. در واقع همیشه از قبل چیزهایی را که قرار است در اجرای هر برنامه‌ای بگویم در ذهن دارم و آنها را مکتوب می‌کنم، اما به‌طور طبیعی بخشی از اجرای من به صورت بداهه شکل می‌گیرد و مولود لحظه و زمانی است که در‌حال صحبت کردن هستم.

آذر مهاجر