«کیمیا» و تجربه تولید سریال‌های بلند

فراتر از این، گهگاه فصل دیگری و حتی فصل‌هایی ساخته می‌شود در امتداد یک سریال و تعداد قسمت‌های آن سه رقمی شده و مرز صد را رد کرده و دو صد و سه صد و چه‌بسا بیشتر شود. البته آنچه سبب شماره گرفتن تعداد قسمت‌های یک مجموعه نمایشی تلویزیون می‌شود جذابیت‌های همه‌جانبه و فراگیر آن است. به تعبیر بهتر، اقبال مخاطبان برآمده از جذابیت‌های یک اثر نمایشی است که دست‌اندرکاران آن را تشویق می‌کند به ساخت دنباله‌ها و فصولی در ادامه‌اش. گمشده (‌LOST)، فرار از زندان، 24 و حتی پوآرو... ازجمله سریال‌هایی هستند که سری دوم و سوم و حتی چهارم هم در امتداد آنها ساخته شده است. این قاعده حتی شامل سریال بی‌مایه و سطح پایینی همچون «حریم سلطان» هم شده بود.

2 ـ اگر سریال‌های نود شبی این چند سال اخیر ـ که البته نسلش رو به انقراض می‌رود ـ و مجموعه‌های طنز را فاکتور بگیریم، بیش و کم مجموعه‌های نمایشی در تلویزیون ما چندان عدد نمی‌گیرند و به 24 یا در نهایت 36 قسمت محدود می‌شوند. حالا بماند که بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی این روزها شمایل و قالب مینی به خود گرفته و شاید تعداد قسمت‌‌هایشان به 12 هم نرسد. شاید عاملی که منجر به این افت چشمگیر کمیت در مجموعه‌های نمایشی ایرانی شده است، فارغ از کمبود بودجه و کاستی‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به نبود جذابیت‌ در تمامی ابعاد و ساختار هم بازمی‌گردد. برخی سریال‌های تلویزیونی آن‌قدر فاقد جذابیت و کشش‌های دراماتیک هستند و به آن حد از ضعف ساختاری و اجرایی رنج می‌برند که بیننده در همان قسمت‌های ابتدایی اعطای تماشایشان را به لقایشان می‌بخشد و رفیق نیمه راه می‌شود.

3 ـ ذات تولید سریال «کیمیا»، فارغ از کیفیت و نقاط ضعف و قوتش در تلویزیون اتفاق مبارکی است. قرار است کیمیا یک سریال 110 قسمتی یا در همین حول و حوش باشد. این که یک سریال نزدیک به چهار ماه ـ بیشتر از یک فصل ـ روی آنتن باشد و مخاطبانی را سرگرم و با خود همراه کند، تحقق هدف اصلی از تولید چنین مجموعــه‌های سرگـرم‌کننده‌ای است. کیمیـا می‌تواند بهانه و فتح بابی باشد برای تولید سریال‌های بلند در رسانه ملی و حتی ساختن دنباله و فصل‌هایی در پی آنها. همه اینها البته به وابسته و وامدار یک فاکتور اساسی و مهم است؛ جذابیت.

4 ـ ساخت و به سامان رساندن سریال‌های بلند و عریض و طویل و در عین حال جذاب و گیرا، شرط و شروط و الزاماتی می‌طلبد. چنین اثر نمایشی‌‌ای باید از چنان ساختار و قوتی برخوردار باشد که مخاطب را با خود همراه کند و او را تا انتهای ماجرا پای تلویزیون بنشاند. قصه جذاب، فیلمنامه محکم و مبتکرانه، بازیگران محبوب و کاربلد، کارگردان و عوامل مجرب و کارآزموده و... از الزامات و شروط ابتدایی و مقدماتی ساخت هر گونه سریال نمایشی است به‌خصوص از نوع بلند و زمان‌دارش. فیلمنامه چنین آثاری باید آن‌قدر چالش‌ها و گره‌های دراماتیک داشته باشد که بتواند مخاطب را برای چند ماه متوالی با خود وفادار نگه دارد و پای گیرنده‌‌های تلویزیونی بنشاند.

5 ـ بر اساس نظرسنجی‌ها، سریال کیمیا که تاکنون با اقبال بینندگان روبه‌رو شده است، اگر بتواند این اقبال را حفظ کند هم موفقیتی خواهد بود برای سازندگانش و هم راه را خواهد گشود و چراغ سبزی خواهد شد بر ساخت مجموعه‌های نمایشی طویل و عریض اجتماعی. به‌هرحال تماشاگر امروزی با گزینه‌های انتخاب متعددی که این روزها در پیش روی خود می‌بیند، چندان باحوصله نیست و اگر احساس کند یک سریال جذابیت‌های اولیه و ابتدایی خود را از دست داده به سراغ گزینه‌های دیگر می‌رود.

کامبیز بهارمست

رادیو و تلویزیون