اختلال همه‌ چیزخواری در کودک

جام جم سرا: این اختلال از سه ماهگی تا یک‌سالگی به چشم می‌خورد و غذایی که به طور نسبی جویده شده بدون تهوع، آروغ زدن، تنفر و اختلال گوارشی بیرون ریخته و دوباره بلعیده می‌شود.

این رفتار باید از نظر رشدی نامتناسب باشد. زمینه فرهنگی نداشته باشد. از شدت کافی برای جلب توجه برخوردار باشد.

در سنین بالاتر یعنی بعد از 18 ماهگی نشخوار به هرزه‌خواری تبدیل می‌شود و خوردن رنگ، گچ، نخ، مو و پارچه و در بچه‌های بزرگ‌تر خوردن مدفوع خود، مدفوع حیوانات، سنگ، ماسه و کاغذ به چشم می‌خورد.

هرزه‌ خواری در هر دو جنس به صورت یکسان دیده می‌شود اما نشخوار کردن در پسران بیشتر از دختران به چشم می‌خورد. با توجه به این‌که بچه‌ها از نظر تغذیه به والدین خود وابسته هستند این اختلال از نظر روانی غالبا نشانه تعامل بین کودک و والدین تلقی می‌شود.

برای تشخیص باید توجه داشت که کودک از لحاظ زیست‌شناختی دچار کمبود آهن و روی نباشد. همچنین اختلالات هورمونی یا مسمومیت با سرب توسط پزشکان مورد بررسی قرار گرفته و متخصصان روانپزشکی مشخص می‌کنند که اختلال‌هایی از جمله اسکیزوفرنی، اتیستیک و بی‌اشتهایی روانی همراه با این اختلال در کودک ایجاد نشده باشد.

چنانچه مشخص شد کودک دچار اختلال هرزه‌خواری است، اقدامات درمانی روانشناختی به این شرح است: درمان اختلال هرزه‌خواری ترکیبی از رویکردهای آموزشی و رفتار درمانی است. در گام اول رابطه کودک با مادر یا مراقب باید مورد بررسی قرار گیرد. اگر رابطه کودک و مادر رابطه اضطراب‌زا باشد و مادر واکنش‌های شدید نسبت به هرزه‌خواری نشان دهد، احتمال دارد کودک رفتار مادر را نوعی توجه دریافت کند و برای گرفتن توجه به انجام این کار ادامه دهد بنابراین یکی از راهکارهای مداخله‌ای بی‌توجهی به رفتار کودک است و ابتدا از تکنیک‌های نادیده گرفتن می‌توان بهره گرفت. همچنین درمان اضطراب مادر نیز توصیه می‌شود. برای غنی کردن رابطه مثبت و سالم بین مادر و فرزند لازم است فعالیت‌های اشتراکی و توجه به کودک افزایش یابد و مادر با فرزند خود وقت بیشتری را سپری کند. یکی دیگر از راهکارها ایجاد بیزاری و دیگری تقویت منفی است.

هنگامی که کودک به خوردن ماده نامناسب اقدام می‌کند، مادر می‌تواند صدای ناخوشایندی تولید کند که به نوعی شوک را برای کودک تداعی می‌کند و او ترسی را تجربه می‌کند که در او بیزاری ایجاد می‌کند. استفاده از روش‌های تقویتی در رفتار درمانی نیز کمک‌کننده است. به این صورت که نوع ماده‌ای که خورده می‌شود را با کمک خود کودک شناسایی کرده و آن را روی یک برگه یادداشت کرده یا تصویر آن را نقاشی می‌کنند. در ستونی مقابل آن می‌توان برای نخوردن مواد مضر امتیاز در نظر گرفت و با تقویت مثبت کودک را مورد تشویق قرار داد. همچنین حذف موارد خوشایندی که کودک به آنها علاقه دارد می‌تواند جزو سیستم تنبیه قرار گیرد.

دکتر مهرنوش دارینی - روان‌شناس و مشاور