تروریسم، روی دیگر سکه دیکتاتوری

تروریست‌ها با تکفیر عمومی افراد، اصل اساسی احترام به حیات انسان‌ها را به تمسخر گرفته و عملا ریخته‌شدن خون افراد غیر سیاسی را مباح اعلام می‌کنند. آنها در یازدهم سپتامبر نشان دادند دغدغه حفظ جان هزاران نفر در برج‌های تجارت جهانی را ندارند. این همان واقعیتی است که بارها در سوریه، عراق، افغانستان و دیگر کشورها نیز مشاهده شده است. تنها هدف تروریست‌ها، ایجاد وحشت و بازی با کارت جان افراد بی‌گناه است و تنها راه شکست‌شان نیز مقاومت و نهراسیدن عمومی است.

براساس آموزه‌های دینی، ریخته‌شدن خون حتی یک نفر بی‌گناه به‌مثابه قتل کل جامعه بشری قلمداد می‌شود. این یک گزاره اخلاقی روشن در فرهنگ دینی است که تروریست‌ها عامدانه نسبت به آن بی‌توجهی کرده و تروریست‌های داعش به نام اسلام از روش‌هایی استفاده می‌کنند که هیچ سنخیتی با رحمانیت دینی ندارد. بر همین اساس بسیاری معتقدند آنچه در منطقه رخ می‌دهد و داعش، نمایندگی آن را به‌عهده گرفته، نه یک «اسلام سیاسی» بلکه کاریکاتوری از «اسلام آمریکایی» است که تلاش دارد بدون توجه به منطق دینی، فقط شعار انحرافی از نوعی تندروی مذهبی سرداده و افکارعمومی را از مسائل اصلی جهان اسلام دور کرده و زمینه حضور نظامی تمام‌عیار غرب در خاورمیانه را ایجاد کند.

تروریسم با هدف قرار دادن اولین و مهم‌ترین کارکرد یک حکومت سیاسی ـ یعنی تامین امنیت ـ اولا مردم را از ناکارآمدی دولت ناراضی ساخته و در مرحله بعد شرایط لازم برای مداخله خارجی یا انجام یک کودتای هدفمند را مهیا می‌کند. بنابراین هرچند ممکن است تروریست‌ها خود شرایط لازم برای تشکیل یک حکومت را نداشته باشند ـ به همین دلیل گروه‌های تروریستی کمتر به قدرت می‌رسند ـ اما بستری مبتنی بر هرج‌ومرج در اختیار دیگر دولت‌ها و گروه‌های سیاسی قرار می‌دهند تا بتوانند مقدمات حکمرانی آنان را فراهم کنند.

کم نیستند کسانی که از نظر اندیشه‌ای، بنیان حکومت را بر «زور» و غلبه با هر شیوه ممکن می‌دانند. طبیعی است که همین اندیشه، امروز ریشه شکل‌گیری تروریسم شده است و برای مقابله فکری با چنین اندیشه‌ای باید دموکراسی و باور به حق عمومی برای تعیین سرنوشت را اشاعه داد، چراکه در غیر این صورت، تروریسم می‌تواند با توسعه وحشت، تعداد بیشتری از کشورها را درگیر منطق غیرانسانی خود کند. استراتژیست‌های سیاسی بر این باورند «صندوق رأی» پادزهری برای ویروس تروریسم در خاورمیانه است و تروریست‌ها چه از نوع داعش باشند و چه از نوع صهیونیسم همواره تلاش کرده‌اند تحت عناوین مختلف، مردم را از صندوق‌های رأی دور کنند تا مبادا دموکراسی، شیشه عمرشان را در هم بشکند. چنین است که داعش برای برهم زدن بازی انتخابات در عراق پا به میدان گذاشت و پس از برگزاری انتخابات در سوریه از این کشور گریخت و صهیونیست‌ها نیز با روش‌های گوناگون اجازه برپایی یک انتخابات سراسری در اراضی فلسطینی را نمی‌دهند.با نگاهی به این دموکراسی‌گریزی تروریست‌ها می‌توان دریافت تروریسم از منظر فلسفه وجودی متکی بر ارعاب و خشونت، روی دیگر دیکتاتوری است که از قضا هر دو شکل این نوع حکومت‌ها در منطقه، مورد حمایت آمریکا هستند و به نظر می‌رسد تا زمانی که از حمایت‌های علنی کاهش نیابد، دموکراسی نمی‌تواند ویروس تروریسم را از بین ببرد. بنابراین اکنون که جامعه جهانی سخن از شکل‌گیری ائتلافی بین‌المللی برای مقابله با داعش به میان می‌آورد، باید یادآوری کرد مهار کامل بحران تروریسم، نه از طریق بسنده کردن به جنگ نظامی با گروه‌های متعدد تروریستی، بلکه با شکل‌دهی به یک جبهه فراگیر جهت توسعه دموکراسی و مقابله با رژیم‌های دیکتاتوری منطقه ممکن خواهد بود؛ جبهه‌ای که استبداد در کشورهای متحد را ستایش نکند و روی مقاومت مردمی برای مقابله با ستم، عنوان «تروریسم» نگذارد.

یوسف آبشاریان ‌/‌ جام‌جم