آن سوی یک برنامه ورزشی

پرسش پیامکی برنامه که دقایقی قبل از شروع آن در اتاق فرمان صحبتش بود، این است: «کلوزه در کدام جام جهانی بیشترین گل را زده است؟» این پرسش چند بار با پخش تصاویر فوتبال باشگاهی اروپا به صورت زیرنویس از گوشه تصویر عبور می‌کند. محمدرضا علیپور مجری برنامه از اتاق گریم بیرون آمده تا آخرین مراحل فنی پیش از اجرا انجام شود. میکروفن به کت متصل است، طوری که دیگر نمی‌تواند از صندلی فاصله بگیرد و سپس با اعلام آمادگی حمیدرضا صدر کارشناس برنامه، اتاق فرمان شمارش معکوس را آغاز می‌کند... «10 ثانیه، 5، 2... اومدیم تو...».

حوالی ساعت 21 پنجشنبه شب سی‌ام مردادماه، برنامه آن سوی نیمکت روی آنتن شبکه ورزش است. این برنامه نزدیک دو ماه به دلیل پخش برنامه‌های ویژه جام جهانی متوقف شده بود، اما علی پورکیانی تهیه‌کننده و تیم‌ کاری‌اش پخش آن را از سر گرفته‌اند. برنامه‌ای برای مرور فوتبال اروپا با آنچه در ورای نتایج تیم‌ها اتفاق می‌افتد. آن سوی نیمکت در مدت دو سال‌ونیم از زمان آغاز پخش ـ هفتم دی ماه 1391‌ ـ تاکنون جای خود را در بین مخاطبان فوتبال خارجی باز کرده است. بخش‌های کوتاه با پرهیز از برنامه گفت‌وگومحور، شاخص‌های اصلی برنامه است که تهیه‌کننده در این سال‌ها به آن توجه کرده تا مخاطبان را از پخش یک برنامه با محوریت فوتبال خارجی راضی کند.

صحبت کوتاه بین مجری و کارشناس و پاسکاری با اتاق تهیه که بلافاصله با پخش تصاویر دنیای هیجان‌انگیز فوتبال در اروپا همراه می‌شود، ویژگی بارز گروه تهیه‌کننده برنامه است. پورکیانی درباره قسمت‌های متنوع و تهیه تصاویر خاص فوتبال خارجی می‌گوید: ما فیلم‌ها را از واحد نودال می‌گیریم، اما برخلاف دیگر برنامه‌های فوتبال به بحث آماری، تحلیلی، تاریخی، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی در فوتبال توجه داریم. این رویکرد با بخش‌‌های متعدد یکی از دلایل تازگی برنامه تلویزیونی است که خوشبختانه بین مخاطبان‌ جاافتاده است.

تهیه‌کننده برنامه، موزیک‌های متنوع، پرسش پیامکی و صحبت‌های کارشناسانه فوتبال توسط حمیدرضا صدر را از دیگر نکات مهم در جذب مخاطب آن سوی نیمکت می‌داند و می‌گوید: برای پاسخ به پرسش‌های پیامکی تشویق بیرونی با دادن جایزه نداریم و بیننده با آگاهی به این موضوع در مسابقه شرکت می‌کند. بیشتر وقت‌ها پرسش‌های ما نیاز به تحقیق دارد، از این رو تعداد برندگان مسابقه زیاد نیست. گاهی اوقات هم اصلا برنده نداریم. سعی ما این است که مخاطب را بیشتر به فکر کردن در مورد ابعاد مختلف فوتبال وادار کنیم که در این راه جملات منسجم و کارشناسی دکتر صدر به ما خیلی کمک می‌کند.

آن سوی نیمکت پنجشنبه شب با فرصت‌های چند دقیقه‌ای که پخش تصاویر برای گفت‌وگو به وجود می‌آورد، ادامه دارد و پورکیانی با عوامل برنامه مدام در حال صحبت‌کردن است. اخبار با تصاویر سوارز، لیونل مسی و نیمار به بررسی نتایج لوشامپیونه می‌رسد... «نانت بالای جدول»، «تائید مصدومیت زلاتان»، «شکسته‌شدن بینی موتا» و «مربی زن در لیگ 2 فرانسه.»

در ادامه، تصاویری از لیگ برتر، برنامه را پیش می‌برد. اخباری مانند: هفدهمین فصل جرارد در لیورپول، سقوط ون گال در نخستین گام، گل نجات بخش رمزی، آغاز آگرو با گل تماشایی در منچسترسیتی و نیمکت‌نشینی پیتر چک در چلسی، اتفاقات فوتبال انگلستان را بازگو می‌کند.

با پخش فوتبال هلند و دیدارهای دوستانه در آلمان به همراه بازی‌های مقدماتی لیگ قهرمانان، دوباره اتاق فرمان به استودیو پخش شبکه ورزش در ساختمان ولی‌عصر بازمی‌گردد و صدر به برنامه حال و هوای جام جهانی می‌دهد.

بهت عجیب و تاریخی تماشاگران برزیل بعد از شکست سنگین برابر آلمان و گل پایانی ژرمن‌ها به آرژانتین در فینال جام 2014، صدر را در بازگشت به استودیو تحت تاثیر قرار می‌دهد تا با حرارت خاص خودش بگوید در بوندس لیگا 70 درصد بازیکنان، آلمانی هستند که این به غنای فوتبال ملی آلمان کمک کرده است. او این عدد را در مقایسه 35 درصد فوتبال باشگاهی انگلستان اعلام می‌کند تا بیننده فکر نکند قهرمانی آلمان تصادفی بوده است.

حرف‌های کارشناس و مجری برنامه با تاثیر نهادهای اقتصادی در شروع زودهنگام فوتبال باشگاه‌های اروپا دنبال می‌شود و سپس کلیپ بسیار زیبایی از رونمایی پیراهن منچستریونایتد با سرود هواداران این تیم در طول دوران حیات شیاطین سرخ به نمایش در می‌آید. اوج این صحنه‌ها در لحظات پایانی است که وین رونی به عنوان نماینده نسل امروز خطاب به هواداران می‌گوید: «امسال به شما تعلق دارد. همیشه به شما تعلق خواهد داشت». صدر در بازخوانی دوباره صحنه‌های پخش شده خطاب به بینندگان تلویزیونی می‌گوید: فوتبال منچستر از دورانی به دوران دیگر وارد شد و مردم با عبور نسل‌ها همواره در اطراف اولدترافورد به اتحاد رسیده‌اند.

در قسمت پایانی برنامه قرار است پاسخ پرسش پیامکی داده شود. صدر این بخش را با آوردن نام میروسلاو کلوزه شروع می‌کند و درباره مهاجم آلمان می‌گوید: «شاید او به عنوان یک ستاره مطرح نباشد، اما فوتبال کلوزه ادامه حیرت‌انگیزی داشت.»

ساعت 22 و 30 دقیقه است و برنامه به پایان رسیده. این لحظه برای گفت‌وگوی کوتاه با صدر مناسب است و او با همان حرارت اجرای صد دقیقه‌ای‌اش به جام‌جم می‌گوید: برنامه آن سوی نیمکت می‌خواهد به مخاطبانش بگوید ورای قهرمانی و نتیجه، نگاه جامع‌تری به فوتبال پیدا کنند و این بدون مراجعه به تاریخ به دست نمی‌آید.این تاریخ می‌تواند فنی باشد یا فرهنگی، سیاسی و اجتماعی. شاید برنامه خیلی عیان و گل درشت به موارد اشاره نکند، اما مخاطب خیلی خودانگیخته با گذشته، ویژگی‌ها، تغییرات و چالش‌ها آشنا می‌شود و در نهایت به دستاوردهای تاریخی می‌رسد که فرهنگ و ذهنیت انسان‌ها را دربرمی‌گیرد.

صدر با پرسش ما که؛ تاثیرگذاری این نوع برنامه‌ها در فوتبال ایران چیست؟ سهم فوتبال را و آنچه از آن به عنوان فوتبال حرفه‌ای در ایران نام برده می‌شود، ناچیز می‌شمارد و می‌گوید: جام جهانی که ماه‌ها به دنبالش بودیم چه شد؟ چه دستاوردهایی برای ما داشت؟ بیش از گذشته با چالش‌های مالی روبه‌رو هستیم، مشخص شده مدارک قلابی بودند، نوع ادبیاتی که در رسانه می‌بینیم با کدام رویکرد فنی و فرهنگی متناسب است؟ فوتبال ما زره‌ بر تن کرده و نمی‌خواهد از دستاوردهای مثبت استفاده کند، بنابراین بهترین مخاطبان ما مردم هستند و دوست داریم آنها نسبت به آنچه در بعد بین‌المللی می‌گذرد، عمیق‌تر فکر کنند.

چراغ‌های استودیوی ولی‌عصر خاموش است. از صدای هیاهوی مردم در ورزشگاه‌های اروپا که تا دقایقی قبل استودیو را پر از هیجان کرده بود، خبری نیست. آنتن شبکه ورزش در اختیار پخش جام‌جم قرار گرفته و برنامه‌ها طبق کنداکتور پیش می‌رود.

محمد رضاپور / گروه ورزش