حقوق بشر یعنی حقوق انسان به عنوان انسان

به گزارش ایسنا و به نقل از دویچه‌وله، نخستین اصل اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد می‌گوید: «تمام افراد بشر آزاد زاده می‌شوند و از لحاظ حیثیت و کرامت و حقوق با هم برابرند.» ایده‌های اساسی که در این اعلامیه ۳۰ ماده‌ای آمده و در سطح بین‌المللی مطرح شد، حاصل صدها سال تفکر درباره حقوق انسان به عنوان انسان بود. تمام اندیشه‌هایی که در «منشور حقوق شهروندی» سال ۱۶۸۹ انگلیس، «اعلامیه استقلال» سال ۱۷۷۶ آمریکا و «اعلامیه حقوق بشر انقلاب فرانسه» منتشر شده بود در روز بیست و ششم آگوست سال ۱۷۸۹ به متن اعلامیه حقوق بشر راه یافت.

با وجود این پشتوانه عظیم فکری که محصول صدها سال کار فیلسوفانی است که به حقوق انسان به عنوان انسان اندیشیده‌اند، باز لازم بود پس از تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر اصولی تکمیلی به آن افزوده شود تا روشن شود که اسیران جنگی، آوارگان، زنان، مخالفان با جنگ، قربانیان شکنجه و کودکان نیز انسان‌هایی هستند که باید از حقوق پایه‌ای بشری برخوردار باشند.

اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر سازمان ملل متحد تنها قصد و خواست‌هایی را بیان می‌کند و به لحاظ قضایی و حقوق ملل الزام‌آور نیست. با وجود این، اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب سال ۱۹۴۸ یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخ بشریت است. این اعلامیه سنگ محکی است برای بسیاری از کشورها و بارها نقش الگو را در تدوین قانون اساسی کشورها ایفا کرده است.

با وجود همه امضاهایی که کشورهای دنیا در پای اعلامیه جهانی حقوق بشر گذاشتند، در عمل اما هر روزه در سراسر جهان این حقوق بیشتر نقض می‌شود. هنوز هم وضع جهان به گونه‌ای است که انسان‌ها از این‌ که حقوقی انسانی دارند آگاه نیستند و تنها زمانی انسان می‌تواند از حقوق خودش دفاع کند که بداند فی‌ذاته از حقوقی برخوردار است.

هیچ کشوری در دنیا نیست که بتواند ادعا کند توانسته است صددرصد اصول ایده‌آل اعلامیه جهانی حقوق بشر را تحقق بخشد. اصل بیست و پنجم اعلامیه جهانی حقوق‌بشر می‌گوید: «هر شخصی حق دارد از سطح زندگی مناسب برای تامین سلامت و رفاه خود و خانواده‌اش، بویژه از حیث خوراک، پوشاک، مسکن، مراقبت‌های پزشکی و خدمات اجتماعی ضروری برخوردار شود.» اما هر روز صد هزار انسان در جهان بر اثر گرسنگی می‌میرند.

اصل پنجم اعلامیه حقوق بشر می‌گوید: «هیچ‌کس نباید شکنجه شود یا تحت مجازات یا رفتاری ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز قرار گیرد.» طبق گزارش سالانه سازمان عفو بین‌الملل هنوز هم در بسیاری از کشورهای جهان انسان‌ها شکنجه می‌شوند.

اصل بیست و ششم این اعلامیه می‌گوید: «هر شخصی حق دارد از آموزش و پرورش بهره‌مند شود» یا در اصل بیست و دوم می‌‌گوید: «هر شخصی به عنوان عضو جامعه حق امنیت اجتماعی دارد» و اصل بیست و سوم نیز از حق‌کار برای همه انسان‌ها می‌گوید.

ایده‌هایی که در اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان شده‌ است؛ ایده‌هایی چون رهایی از محرومیت و ترس، آزادی بیان و عقیده، آزادی مذهب و حق پیشرفت و خوشبختی همه و همه ایده‌هایی مجرد و ذهنی نیست، بلکه این ایده‌ها از دل رنج‌های بشری در قرون گذشته برآمده‌ است و هدفش تلاش برای رفع این رنج‌هاست. اگر به این توجه کنیم که هر روز حقوقی که در اعلامیه جهانی منظور شده ‌است از سوی افراد، گروه‌ها و دولت‌ها پایمال می‌شود، درمی‌یابیم هدف‌هایی که در این اعلامیه آمده کاملا واقعی بوده است.

همیشه این خطر وجود دارد تا فردی که قدرتی در اختیار دارد و آن را بر انسان‌های دیگر اعمال می‌کند، از قدرتش سوءاستفاده کند، بویژه اگر ساز و کارهایی وجود نداشته باشند که جلوی این سوءاستفاده را بگیرد. از این‌رو بیش از 50 سال است که در سراسر جهان انسان‌ها کوشیده‌اند تا این ساز و کارها را به‌وجود آورند.

در سطح جهانی جامعه بین‌الملل توانسته است در سال ۱۹۹۳ در وین، پایتخت اتریش، گامی دیگر بردارد. در کنفرانسی جهانی که از سوی سازمان ملل متحد در وین درباره حقوق بشر برگزار شد، اصولی برای همکاری‌های بین‌المللی در زمینه دفاع از حقوق بشر در سراسر جهان تعیین طرح برنامه‌ای عملی ریخته شد.

در این کنفرانس تاکید شد بر این‌که حقوق بشر حقوقی است جهان‌شمول، بنابراین حفاظت از آن نیز برعهده همه‌مردم جهان است.