غرش دوباره «تارزان» در سینما

تماشاگران علاقه‌مند سینما هم که بیننده انواع و اقسام تارزان‌های سینمایی، تلویزیونی و انیمیشن بوده‌اند، اخبار مربوط به تولید نسخه تازه آن را دنبال می‌کنند. در حالی که هنوز معلوم نیست این نسخه چه زمانی جلوی دوربین خواهد رفت، ولی تماشاگران سینما در نظرخواهی‌های مختلف گفته‌اند امیدوارند این کار هر چه سریع‌تر انجام شود و آنها شخصیت ماجراجو و بی‌باک تارزان را در یک ماجراجویی جدید قرن بیست و یکمی مشاهده کنند، پیتر یاتس، فیلمساز انگلیسی‌تبار سینما که چند قسمت آخر مجموعه فیلم «هری پاتر» را کارگردانی کرد، برای کارگردانی نسخه تازه تارزان انتخاب شده است. اهل فن عقیده دارند وی بهترین گزینه برای کارگردانی نسخه احیا شده این مجموعه فیلم کلاسیک است و می‌تواند حال و هوای تازه‌ای به قصه و شخصیت‌های رنگارنگ آن بدهد.

کمپانی برادران وارنر که تهیه‌کننده تارزان جدید است، آلکساندر اسکارسگارد، بازیگر قدبلند و ورزشکار سوئدی را برای ایفای نقش شخصیت تارزان انتخاب کرده است. نکته جالب این است که این بازیگر هم مثل جانی ویسمولر اولین تارزان تاریخ سینما، شناگری ماهر است. طبق یک سنت قدیمی، بازیگر نقش تارزان باید بتواند خیلی خوب شنا کند، علتش هم این است که تارزان در دل قصه و ماجراجویی‌های هیجان‌انگیز این مجموعه فیلم اکشن و فانتزی، باید زمان‌های زیادی به آب بزند و شنا کند. سکانس‌های نبرد تارزان با سوسمارهای داخل آب، حالا به یکی از سکانس‌های خاطره‌انگیز ژانر اکشن و ماجراجویانه تبدیل شده است.

آلکساندر اسکارسگارد سی‌و‌هفت ساله، تازه چند سال است به جمع بازیگران سینما پیوسته و تا به حال در هیچ فیلمی در نقش شخصیت اصلی ظاهر نشده است. او در «کشتی جنگی» ساخته پیتر برگ، در کنار لیام نیسن بازی کرد، اما این فیلم که 209 میلیون دلار صرف تولید آن شد، فقط 56 میلیون دلار در جدول گیشه نمایش سینماهای آمریکا در سال گذشته فروش کرد و شکست تجاری سختی خورد. نسخه دوباره‌سازی شده فیلم کلاسیک «سگ‌های پوشالی» او هم در همین سال، با موفقیت مالی روبه‌رو شد.

اسکارسگارد که بیشترین شهرت خود را برای بازی در مجموعه درام فانتزی «خون واقعی» دارد ـ پخش این مجموعه از سال 2008 شروع شد و تا به حال 71 اپیزود آن در هفت فصل به نمایش درآمده است ـ در یک سال اخیر فیلم‌های «شرق» و «قطع ارتباط» (Disconnect) را هم روی پرده سینماها داشته است. مسئولان کمپانی برادران وارنر می‌گویند انتخاب وی برای ایفای نقش تارزان، یک انتخاب درست بوده است.

به گفته آنها، بهتر بود نقش تارزان را یک بازیگر تازه‌وارد بازی نکند و در عین حال، ایفای آن به یک بازیگر درجه یک و سرشناس هالیوودی سپرده نشود. آنها هم مثل منتقدان سینمایی بر این باور هستند که نام تارزان به تنهایی توان آن را دارد که بار مسئولیت نسخه جدید فیلم را به دوش بکشد و با موفقیت مالی و انتقادی روبه‌رو شود. در عین حال، مجموعه فیلم تارزان به گونه‌ای است که بازیگر نقش اصلی آن، نمی‌تواند به قهرمان یا بازیگر اصلی فیلم پرسروصدای دیگری تبدیل شود.

منابع نزدیک به تهیه‌کنندگان تارزان جدید سینما می‌گویند آنها قصد دارند این اکشن ماجراجویانه را به یک مجموعه فیلم دنباله‌دار سینمایی تبدیل کنند. به همین سبب، اسکارسگارد بسختی می‌تواند تا چند سال آینده، بازی در فیلم دیگری را قبول کند، اما هنوز معلوم نیست وی در چند قسمت از این نسخه دوباره‌سازی شده و احیا شده، در نقش مرد جنگلی بازی خواهد کرد. در همین حال، دیوید یاتس هم درباره نحوه همکاری‌اش با این مجموعه فیلم صحبتی نکرده و مشخص نیست وی چند قسمت از آن را کارگردانی خواهد کرد یا فقط قسمت اول را. به صورت طبیعی، وقتی صنعت سینما تصمیم به تولید مجموعه فیلم دنباله‌داری می‌گیرد که بیش از سه یا چهار قسمت است، کارگردانی قسمت‌های مختلف آن را به دست چند فیلمساز می‌سپارد. مجموعه فیلمی مثل تارزان را نمی‌توان با فیلمی سه قسمتی مثل «ارباب حلقه‌ها» مقایسه کرد که تمام قسمت‌های آن را پیتر جکسون کارگردانی کرد. به نظر می‌رسد اگر مقایسه‌ای هم قرار باشد صورت گیرد، باید آن را با مجموعه فیلم هری پاتر یا جیمز باند مقایسه کرد که کارگردانان آن مدام در حال تغییر بوده و هستند.

اعلام‌ نام کریستف والتز، بازیگر آلمانی‌تبار سینما برای ایفای نقش منفی قسمت اول نسخه تازه تارزان با تعجب و شگفتی اهل فن روبه‌رو شد. این بازیگر که سال پیش برای بازی در «جانگوی از بند رسته» اسکار بهترین بازیگر مرد نقش مکمل را گرفت، می‌گوید همیشه از دوستداران قصه و فیلم‌های تارزان بوده و می‌خواسته نقش مرد جنگلی را روی پرده سینما بازی کند، اما دست تقدیر او را به سمتی برده که در این فیلم، در نقش دشمن تارزان ظاهر شود و نه خود او. منابع نزدیک به پروژه می‌گویند وی ‌قرار است در نقش یک افسر نظامی بی‌رحم بازی کند که پس از ورود به جنگل با تارزان درگیر و رودررو می‌شود و تصمیم به قتل وی می‌گیرد. از قرار معلوم این افسر نظامی، تفاوت زیادی با شخصیت‌های منفی دیگر فیلم‌های سینمایی دارد. از آنجا که هنوز معلوم نیست تارزان جدید حال و هوایی فانتزی و کمیک استریپی دارد یا تلخ و سیاه، نمی‌توان درباره نوع شخصیت منفی کریستف والتز در آن اظهارنظری قطعی کرد. تهیه‌کنندگان فیلم تا این لحظه خط اصلی قصه فیلم را فاش نکرده‌ و درباره حال و هوای آن سکوت کرده‌اند.‌ آنچه تا امروز مشخص شده این است که فیلمنامه چند بار دوباره‌نویسی شده و فیلمنامه‌نویسان مختلفی مثل جان آگست، ماریان ویبرلی و آدام کوزاد روی آن کار کرده‌اند.

با آن که چراغ سبز تولید فیلم صادر شده، ولی تعلل در شروع کار فیلمبرداری باعث بحث‌ها و گمانه‌زنی‌هایی شده است. آخرین بار اعلام شد کلید فیلمبرداری فیلم نوامبر (آبان)‌ زده می‌شود تا برای نمایش عمومی در اواسط فصل تابستان سال آینده میلادی آماده شود. شنیده می‌شود یکی از دلایل تعلل در تولید فیلم، هزینه‌های بالای آن است. با آن که رقم دقیق هزینه‌های تولید فیلم به صورت رسمی اعلام نشده است، ولی تهیه‌کنندگانش می‌خواهند آن را با رقم کمتری جلوی دوربین ببرند.

در داخل صنعت سینما رقمی بین 100 تا 150 میلیون دلار برای تولید این اکشن ماجراجویانه شنیده می‌شود. بر این اساس،‌ گفته می‌شود مسئولان کمپانی برادران وارنر به دنبال آن هستند فیلم را با هزینه‌ای بین 70 تا 80 میلیون دلار تولید کنند. نام اما استون و مارگوت رابی برای بازی در نقش شخصیت جین شنیده می‌شود. همچنین، تهیه‌کنندگان فیلم در تلاشند تا یک میمون خوش‌چهره را برای ایفای نقش چیتا (که مجموعه فیلم تارزان بدون حضور معنی و مفهومی ندارد)‌ پیدا کنند.

دو مجموعه فیلم سینمایی و مجموعه تلویزیونی تارزان براساس مجموعه کتابی به همین نام اثر ادگار رایس باروگز ساخته شده است. تارزان یک شخصیت خیالی و غیرواقعی است که ساخته و پرداخته ذهن خلاق نویسنده آن است. این شخصیت سرنوشت عجیب و غریبی دارد. او در دوران نوزادی والدین خود را در جریان یک تصادف در دل جنگل‌های آفریقا از دست می‌دهد و توسط یک نژاد خاص میمون‌های آفریقایی به نام مانگانی (میمون‌های بزرگ)‌ بزرگ می‌شود. زندگی تارزان در کودکی و نوجوانی در داخل جنگل و دور از تمدن انسانی است و حیوانات مختلف جنگل، به صورت صمیمی‌ترین دوستان وی در می‌آیند. تارزان با وجود آن که در دوران جوانی متوجه هویت واقعی خود می‌شود و تمدن انسانی را کشف می‌کند، ولی ترجیح می‌دهد به جنگل برگردد و ماجراجویی‌های هیجان‌انگیز خود را در دل حیات وحش ادامه داده و دنبال کند. اولین قصه تارزان سال 1912 در یک مجله هفتگی به چاپ رسید و شخصیت مرد جنگلی به عموم مردم معرفی شد. سال 1914 اولین کتاب تارزانی منتشر شد. طی 25 سال بعدی، حداقل سه کتاب تارزانی روی پیشخوان کتابفروشی‌ها قرار گرفت و ده‌ها داستان آن در مجلات مختلف به چاپ رسید. بزودی قصه‌های مصور تارزان هم از راه رسیدند و ستون مهمی از نشریات و روزنامه‌ها را به خود اختصاص دادند.

منتقدان ادبی تارزان را یکی از سرشناس‌ترین و بهترین شخصیت‌های ادبی کل تاریخ ادبیات جهان معرفی کرده‌اند. به جز باروگز، چند نویسنده دیگر هم کتاب‌هایی با محور شخصیت تارزان نوشتند. این نویسنده‌ها با کسب اجازه رسمی از وارثان خالق اصلی تارزان، این کار را کردند. اولین کتاب تارزانی باروگز نقدهای تحسین‌‌برانگیز منتقدان ادبی را به همراه داشت، اما واکنش‌ها به کتاب‌های بعدی او معمولی‌تر بود. شهرت و محبوبیت شخصیت تارزان، صنعت سینما را به فکر تولید فیلم‌های تارزانی انداخت. در فرهنگ‌نامه‌های سینمایی می‌توان بیش از 80 فیلم سینمایی پیدا کرد که در فاصله سال‌های 1918 تا 2008 ساخته شدند و به نوعی با شخصیت تارزان سر و کار داشتند. اولین فیلم تارزانی سینما یک کار سیاه و سفید و صامت است که براساس نوو‌ل‌های اولیه باروگز ساخته شد و تولید آن مربوط به زمانی می‌شود که کتاب‌‌های تارزانی تازه منتشر شده و توجه مردم عادی را به خود جلب کرده‌ بودند. اولین بازیگری که نقش تارزان بزرگسال را جلوی دوربین بازی کرد المو لینکلن در فیلم «تارزان میمون‌ها» سال 1918 بود، اما تارزانی که عموم مردم و تماشاگران با وی، حس و حال فیلم‌های تارزانی را تجربه کردند، به دهه 30 میلادی برمی‌گردد. تولید این فیلم‌های تارزانی از سال 1932 با تارزان «مرد میمونی» شروع شد و تا دهه 60 میلادی ادامه یافت. تا سال 1948، 12 فیلم تارزانی به دنبال تارزان مرد میمونی تولید شد که جانی ویسمولر، قهرمان شنای المپیک در آن در نقش شخصیت اصلی بازی کرد. شخصیتی که جانی ویسمولر در این مجموعه فیلم ارائه کرد و با آن به شهرت زیادی رسید، در تضاد با تارزان آریستوکراتی بود که نوول‌های باروگز ارائه می‌داد.

اواخر دهه 50 میلادی بود که سای وینتراب تهیه‌کننده، امتیاز تولید فیلم‌های تارزانی را از سول لسر، تهیه‌کننده اصلی این مجموعه فیلم خرید. در حالی که باروگز در تولید قسمت‌های قبلی این مجموعه فیلم به‌عنوان تهیه‌کننده مشترک هم همکاری داشت. وینتراب هشت فیلم تارزانی دیگر و یک مجموعه تلویزیونی براساس شخصیت تارزان تهیه کرد. تارزانی که در فیلم‌های این تهیه‌کننده به ماجراجویی و حادثه‌آفرینی پرداخت، به آن چیزی که باروگز در قصه‌هایش ترسیم کرده بود، نزدیک‌تر بود. او مردی جنگی بود که انگلیسی را به شیوه گرامریش صحبت می‌کرد و با جامعه متمدن هم آشنایی نزدیک‌تر و بیشتری داشت. بیشتر فیلم‌های تارزانی که تا قبل از نیمه اول دهه 50 تولید شدند، سیاه و سفید بود و داخل استودیوها فیلمبرداری شده بود. صحنه‌های مربوط به جنگل، بعدها به صحنه‌های استودیوی اضافه می‌شدند. کارهای تارزانی وینتراب از سال 1959 دو تفاوت عمده و اساسی با تارزان‌های قبل از خود داشت. این کارها در دوران جدید، هم‌رنگی بودند و هم در لوکیشن‌های واقعی و داخل جنگل فیلمبرداری شده بودند. پس از ویسمولر بازیگرانی مثل باستر کراب و هرمان بریکس هم این نقش را بازی کردند. ران ایلای هم تارزان مجموعه تلویزیونی آن بود. این مجموعه در فاصله سال‌های 1966 تا 1968 روی آنتن رفت. فیلم‌های تارزانی دهه 30 میلادی در کنار تارزان چند شخصیت اصلی و مهم دیگر (چیتا، جین و پسر) داشت، اما تارزان‌های وینتراب از سال 1959، شخصیت جین را از ماجراجویی‌های فیلم‌ها حذف کرد و تارزان به ماجراجویی تنها تبدیل شد. شرکت والت‌دیزنی هم در سال 1999 یک انیمیشن سنتی در ارتباط با تارزان تهیه کرد که با استقبال تماشاگران روبه‌رو شد. رسانه رادیو هم دو برنامه‌رادیویی موفق و پرطرفدار براساس ماجراجویی‌های تارزان تهیه و پخش کرد. اولین برنامه در فاصله سال‌های 1932 تا 1936 پخش شد و جیمز پیرس صدای خود را در آن به شخصیت تارزان قرض داد. دومین برنامه رادیویی سال 1951 روی آنتن رفت و پخش آن تا سال 1953 ادامه داشت. تارزان این برنامه رادیویی، لامونت جانسن بود.

اما سهم تلویزیون فقط به ران ایلای محدود نمی‌شود. تهیه‌کنندگان این رسانه کوچک از اواسط دهه 50 میلادی سراغ تارزان رفتند. در سال 1958، گوردن اسکات نقش تارزان را در سه اپیزود بازی کرد. این اپیزودها، فیلم‌های سینمایی تلویزیونی با طول زمانی یک ساعت و نیم بودند، اما این اپیزودها نتوانست توجه تماشاگران را به خود جلب کند.

مجموعه انیمیشن تارزان هم با نام «تارزان: ارباب جنگل» در فاصله سال‌های 1976 و 1977 روی آنتن رفت. بلافاصله پس از پایان پخش این مجموعه، تهیه‌کنندگان تلویزیونی بی‌وقفه مجموعه‌های تازه‌ای براساس قصه تارزان تولید کردند. عمر بیشتر این مجموعه‌ها یک سال بود. آخرین مجموعه تلویزیونی که در این رابطه تولید شد و تارزان را در راس ماجراجویی‌هایش داشت، سال 1996 تولید و روی آنتن رفت.

رسانه تلویزیون دوباره سال 2001 سراغ مرد جنگلی رفت. این مجموعه، دنباله انیمیشن تلویزیونی دهه 70 آن بود. آخرین بار که تارزان به صورت یک مجموعه تلویزیونی درآمد، سال 2003 بود، تراویس نیمل در این مجموعه زنده در نقش اصلی بازی کرد.

ورایتی / مترجم: کیکاووس زیاری