تب زنگ خطر

یکی از مهمترین مسائلی که در بررسی وضعیت بالینی بیمار حائز اهمیت است ، دمای بدن است. بالا رفتن درجه حرارت و یا تب علامت هشدار دهنده ای است که پرستار و پزشک را متوجه وجود عامل بیماری زا و آسیب سلولی می کند.
کد خبر: ۶۰۶۶۸

هر جا که عامل آزاردهنده ای در بدن وجود دارد به نوعی به سلولهای بدن صدمه می رساند سیستم تنظیم کننده دما، با بالا بردن حرارت بدن ، زنگ خطر را به صدا در می آورد و نیاز به بررسی و جستجوی عامل خطر را مطرح می کند.
هنگامی که در قسمتی از بدن به علت ضربه ، عامل شیمیایی ، عامل میکربی ، ماده آلرژی زا و یا هر علت دیگری التهاب سلولی ایجاد شود، سلولهای آسیب دیده ، گلبولهای سفید متمرکز در محل التهاب و دیواره سلولی باکتریها موادی ترشح می کند که به Pyrogen و یا ماده تب زا شناخته می شوند. این مواد که شامل پروستاگلاندینها، لکوترینها و سموم باکتریها هستند توسط جریان خون به مرکز تنظیم حرارت بدن در ناحیه هیپوتالاموس مغز انتقال یافته و باعث افزایش حرارت تنظیم شده برای بدن می شوند.
در مقابل ، بدن نیز سعی می کند با افزایش دادن تولید گرما و کاهش از دست رفتن حرارت ، دمای بدن را به نقطه تنظیم شده جدید برساند. دانستن تغییرات فیزیولوژیکی که طی یک فرآیند التهابی در بدن رخ می دهد به پرستار کمک می کند واکنشهای بدن بیمار را پیش بینی کند و تمهیدات لازم را بکار گیرد.
بطور مثال حتی پس از وقوع یک سکته قلبی به دلیل آسیب و مرگ سلولی که در عضله قلب رخ می دهد فرآیند التهاب منجر به بروز تب می شود. این دقیقا نظیر همان واکنشی است که بدنبال ایجاد بیماری عفونی در بدن رخ می دهد.


ترموستات بدن ما



دستگاه تنظیم درجه حرارت بدن که در هیپوتالاموس قرار گرفته نقش مهمی در ثبات دمای بدن بازی می کند ؛ این دستگاه تغییر تقریبی یک درجه سانتی گراد در طول شبانه روز را در حد طبیعی به شمار می آورد.
همان طور که ذکر شد ثبات دما در هنگام پاسخ دفاعی نسبت به عامل عفونتی ، ماده آلرژی زا و بافت ملتهب دستخوش تغییر می شود. ثبات دمای بدن براساس ایجاد تعادل بین تولید و از دست رفتن گرما حفظ می شود. درجه حرارت تنظیم شده برای بدن هر فرد می تواند در حدود 0.3 تا 0.6 درجه سانتی گراد با متوسط دمای طبیعی اختلاف داشته باشد.
نوزادان و بچه های کم سن به طور طبیعی دمای بالاتر از دمای بدن بزرگسالان نشان می دهند. همچنین به طور طبیعی در هنگام صبح زود دمای بدن حدود 0.6 درجه سانتی گراد پایین تر از بعدازظهر و اوایل شب است. این اختلاف در نوزادان و بچه ها بیشتر است.
مطالعه نشان می دهد که حداکثر دمای بدن انسان در بعدازظهر بین ساعات 4 تا 7 عصر می باشد.


تعادل حرارت



در بدن ما از طریق سوخت و سوز موادغذایی گرما ایجاد می شود ضمن آن که با افزایش سوخت و ساز بدن ، گرمای بیشتری تولید می شود. با وارد آمدن هر نوع استرس به بدن ، تحت تاثیر ترشح اپی نفرین و نوراپی نفرین بداخل خون گرما تولید می شود. افزایش تولید هورمون تیروئید (تیروکسین) نیز موجب تولید گرما می شود. فعالیت و انقباضات عضلانی گرما تولید می کنند.
علاوه بر اینها سطح خارجی بدن در نتیجه تابش نور گرم می شود. انقباض عضلات صاف ، نظیر آنچه که هنگام سیخ شدن موها روی می دهد و حرکات غیرارادی عضلات اسکلتی در هنگام لرز باعث ایجاد گرما می شود. در مقابل ، بدن ما از طریق دفع ادرار ، مدفوع ، تعریق و تنفس مقادیری حرارت از دست می دهد. در نتیجه گشاد شدن عروق پوست و جریان خون بیشتر در سطح بدن نیز حرارت از دست می رود. همچنین ، پوست در مجاورت هوای خنک ، باد و محیط مرطوب مقداری گرما از دست می دهد. دمای طبیعی بدن به طور متوسط بین 36 تا 37 درجه سانتی گراد است.
دمای 38 تا 40 درجه سانتی گراد تب و دمای بالای 41درجه سانتی گراد تب شدید در نظر گرفته می شود. در دمای حدود 44 درجه معمولا به دلیل اثرات زیان آور تب روی سیستم تنفسی ، غیرفعال شدن آنزیمهای حیاتی و تخریب پروتئین های بافتی ، مرگ اتفاق می افتد.


پاسخ التهابی



تب به عنوان پاسخ التهابی ، پس از حمله عامل میکربی به بدن و شروع آسیب سلولی بروز می کند. اصولا بروز علایم وابسته به بیماری عفونی بستگی به عوامل متعددی دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد: سن میزبان (افراد مسن و یا افراد کم سن مثل نوزادان علایم متفاوتی بروز می دهند) - وضعیت ایمنی (ابتلا به بیماری های دیگر ازجمله دیابت ، سرطان ، ایدز و یا بیماری های مزمن دیگر که به دستگاه ایمنی آسیب برسانند) - اقدامات درمانی (مثل داروهای مصرفی ، رادیوتراپی ، آنتی بیوتیک ها، کورتون ، داروهای مخصوص شیمی درمانی) - جراحی - سوختگی - وضعیت تغذیه ای - اقدامات درمانی تهاجمی (تزریقات وریدی ، لوله های ادراری و غیره) تمامی عواملی که نامبرده شد به نوعی به سد دفاعی طبیعی بدن آسیب رسانده و موجب تغییر پاسخ ایمنی بدن نسبت به عامل مهاجم خواهند شد. اما عموما تب باارزش ترین معیار تشخیص عفونت به شمار می رود. با این حال همیشه هم علامت بیماری عفونی نیست.
از آنجا که تمام پدیده های طبیعی براساس حکمت الهی به نوعی مفید می باشند، تب و بالا بودن دمای بدن به جنگ با بیماری کمک می کند و به عنوان یک عامل دفاعی موجب افزایش تولید اینترفرون ها و سایر عوامل ضدمیکربی می شود. علاوه بر این از فعالیت بیگانه خواری سلول های دفاعی بدن حمایت می کند.
در سالمندان تب ممکن است با تاخیر روی دهد و معمولا بیش از 1 تا 2 درجه سانتیگراد افزایش در دمای بدن آنها دیده نمی شود. در هنگام تب ، بدن سعی در افزایش تولید گرما و کاهش از دست رفتن آن دارد. بنابراین با لرز، محدود شدن سطح رگهای خونی ، خشک شدن پوست و کم شدن بزاق به گرم شدن بدن و حفظ دمای بدن کمک می کند. فرد تب دار معمولا کاهش اشتها، سردرد، داغی و خشکی پوست ، صورت برافروخته ، تشنگی و کسالت را تجربه می کند. بچه ها و کسانی که تب شدید دارند، ممکن است حین تب ، دچار هذیان گویی شوند. در نظر گرفتن سایر حالات خطرناک همراه تب شامل کم آبی شدید بدن ، کاهش برون ده ادراری ، افزایش سرعت ضربان قلب ، در ارزیابی پرستار از بیمار اهمیت دارد.


اندازه گیری دما



شایع ترین وسیله برای اندازه گیری دما ، دماسنج شیشه ای است که اساس کار آن با گرم شدن و انبساط جیوه می باشد. این ترمومترها دمای 34 تا 42.2 درجه سانتیگراد (94 تا 108 درجه فارنهایت) را نشان می دهند و به صورت دهانی ، مقعدی و زیربغلی مورد استفاده می باشند. دماسنج های الکتریکی: شامل یک مانیتور نشان دهنده حرارت و دوترمومتر متصل به آن می باشد که به طور جداگانه برای استفاده دهانی و مقعدی در نظر گرفته شده اند ، حسن این وسیله ، دقت عملکرد ، سرعت کاربرد (در حدود 25 تا 50 ثانیه) و بهداشتی بودن آن است.
هر پروب با یک پوشش یکبار مصرف پوشانده می شود که احتمال انتقال عفونت را به حداقل می رساند. وقتی دماسنج بالاترین دمای بدن را ثبت کرد با صدای بخصوصی ، کاربر را متوجه می کند. دماسنج های نواری که دماهای مختلف را با تغییر رنگ نشان می دهند و قابل استفاده روی شکم یا پیشانی می باشند. این نوع دماسنج معمولا برای نوزادان کاربرد دارد.
بسته به سن ، وضعیت سلامتی ، میزان هوشیاری و سطح تحمل بیمار از انواع متفاوت دماسنج استفاده می شود.


مهار تب



همان طور که ملاحظه کردید تب معمولا یک علامت آگاه کننده از بیماری و یا عامل مخرب محسوب می شود و اگر تداوم پیدا کند می تواند برای بدن خطراتی به دنبال داشته باشد ، بنابراین در هنگام مواجهه با تب ضمن بررسی و مبارزه با عامل اولیه بایستی با راههای مطمئن اقدام به کنترل تب و جبران ضایعات ایجاد شده نمود. پاشویه مرتب با آب معمولی بهترین راه برای کنترل و پایین آوردن تب به شمار می رود.
علاوه بر آن تحت نظر پزشک می توان از داروهای پایین آورنده دما از قبیل آسپیرین و استامینوفن استفاده نمود.
توجه داشته باشید که مصرف خودسرانه دارو بخصوص آسپیرین به همراه بعضی از بیماری ها می تواند خطرناک باشد.
بنابراین حتما پزشک را در جریان بگذارید. این داروها کمک می کنند تا نقطه قراردادی درجه حرارت در مغز کاهش پیدا کند و بنابراین به دنبال آن بدن به کاهش دما کمک می کند. نکته مهم این است هنگامی که دمای بدن در حد طبیعی است این داروها دما را به کمتر از حد طبیعی نمی رسانند. در کنار این موارد مصرف مایعات خوراکی (در صورت عدم ممنوعیت) و یا تجویز مایعات وریدی می تواند کم آبی و مشکلات ناشی از آن را جبران کند.



فیروزه علوی
newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها